Botswana

u siwkay nu kanatal

u Botswana sa i labu nu Feico, itiza i 22 00 S, 24 00 E

u ahebal nu lala' mapulung sa 581,730 sq km

u ahebal nu lalaay sa 566,730 sq km, u ahebal nu nanumay sa 15,000 sq km

hamin nu tademaw sa 2,209,208.

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Gaborone (嘉柏隆里).

kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)

kakining nu kanatal demiad sa 30 bulad 9 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Mokgweetsi Masisi (Mukece．Masisi 莫貴茨·馬西西), 1961 a mihcaan 7 a bulad 21 a demiad nalecuhan. u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) nu Botswana (波札那) ayza, micakat a demiad sa i 2018 a mihcaan 4 bulad 1 demiad.

u hata (國旗)

u kulit nu hata nu Botswana, u lumeniay u salengacay atu maabuabuay a semilaway.

u sulit nu zuma a kamu (各語國名)

u sulit nu Hulam: 波札那共和國

u sulit nu Lipun: ボツワナ共和国

u sulit nu Amilika: Republic of Botswana

u sulit nu 茨瓦納語: Lefatshe la Botswana

波札那共和國，通稱波札那（Botswana），是位於非洲南部的內陸國，全國國境皆為乾燥的台地地形，南鄰南非，西邊為納米比亞，東北與辛巴威接壤，其國土北端只有在維多利亞瀑布附近與尚比亞接壤。1966年脫離英國獨立後沒有太多動亂變動，保留了殖民時期的政治、金融體系，鑽石開採業相較於非洲也是投資環境較佳的國家，在非洲國家裡發展水準媲美南非；另外波札那以擁有強大的個人自由而著稱，在新聞自由和個人財產權都有顯著優勢。

Botswana (波札那) hanany a kapulungan a kanatal mahini ku masapangangan, u kitidaan sa i Africa satimulanay maylabu a kalaidaw, i lalabu nu kanatalsa sa kalaacakan ku lala atu enal, u satimulan sa maycapi tu South Africa(南非), nutipan sa sibiyaw tu Namibia (納米比亞), walian kalaamisan sa malalitin atu ya Zimbabwa, u sikaidaw nu kanatalay a lala sa, kaamaisan uyda sa ya cascas nu Victoria Falls(維多利亞瀑布), macacapi tu ya Zambia (尚比亞) hananay a kanatal, 1996 a mihcaan muliyas tu ya United kingdom a kanatal kunida sa masakanatal, nudikudan sa nayay ku kalawilawan nu kacaabiyas, sikaidaw nu malatubangan nu kutusi sakay nu cence, sakukalisiw, nu budawangay a sapikutkut a sakikawaw, nikahida sa kalakapahan ku nicunus tu sakasilacul itini a kanatal, i Africa(非洲) a kanatal palekal tu nikasilacul sa kalahidaen tu nu South Africa (南非),nu duma sa ya Pocana sidakecan tu kasaicelang nu kunida sananay kalasingangan, sakay nu singbungay sakunida atu nu udipay a tatungus nu zaysan sa idaw aca ku nikadihan tu kasametekan.

likisi (歷史)

波札那歷史包括波札那從19世紀與歐洲人接觸之前、殖民地時期及獨立後的歷史。

Botswana a likisi sa sipakay i 19 se-ci atu nu O-cuo a tademaw i nu ayawanay a nikalalacal, kalatubangan a ziday atu kunida sa malakanatal a laylay.

i ayaway nu likisi nikalalacal atu O-cuo 歐洲接觸前歷史

在公元200至500年的某個時候，班圖人從加丹加地區（今剛果民主共和國和尚比亞一部分）跨過林波波河進入南非地區。共有2大波移民進入南非，分別是恩古尼-索托語，茨瓦納語。前者在東部沿海地區，後者則主要在南非中部地區。至約1000年，班圖人在東半部南非的遷徙幾乎完成。 13～14世紀，茨瓦納人由北方遷居於此, 在歐洲人的到來之前，波札那地區居住著部落的農牧民。

i Common Era 200 katukhu i 500 a mihcaan masacacayay a kutusi sa, ya Bantu hananay a tademaw sa namakay i Cayatan(加丹) a kakitidaan (aydaay Congo(剛果) kapulungan a kanatal atu ya Zambia (尚比亞) idaw ku kacapu) milakec tiya limpopo hananay asauwac micumud i South africa a kenis. kinatusa ku satabakiay a nikabulaw nu tademaw maycumud i South africa, masasiduma ku kamuay ya enkuni-sotu(恩古尼-索托語) atu nu cewa-na akamu (茨瓦納語), nakamuwan tu iayaway sa i walian makalilis nu babu’, nakamuan tu nu dikuday a nueneng sa itida i kalatebanan nu South africa a kenis. hakay makaala tu cacay a malebut a mihcaan,ina Bantu a tademaw i kalawalian a nikabulaw tayni i South africa kahaminan tu a madem.13～14 a se-ci sa, ya musakamuay tu cewa-na a tademaw (茨瓦納人) namakay i kaamisan mabulaw tayni, i ayaw nu O-cuo a nakatayni sa, u nu Botswana a kakitidaan sa muenenga i niyadu’ sa u malukay atu pahudingay.

貝專納保護國sakunu Bechuanaland Protectorate

在1885年時，為了避免被南邊鄰國南非境內荷蘭裔的布爾人併吞，英國應該地區的民眾要求建立了貝專納蘭保護國（英語：Bechuanaland Protectorate），而成為聯合王國的一部份。

i 1885 a mihcaan sa, matalaw a sikadebung nu capiay nu South africa a kakitidaanay ya nu Netherlends (荷蘭) a tademaw u Pu’l (布爾人) hananay, ya United kingdom a kanatal lungucan nu itidaay a binawlan, patideng tu ya Bechuanaland Protectorate a kanatal, mala nu hungtiay a kapulnganay a sacabayan.

獨立後 nisakakuan a malakanatal i nu dikudan

1966年9月30日脫離英國獨立後正式改名為波札那，實施民主化政治，積極的社會政策與豐富的礦藏（尤其是鑽石礦，占該國輸出利潤的八成）帶來的財富讓波札那擁有非洲大部分地區難得一見的開發水平。除此之外，由於該國積極地與國際社會合作，在國內建立為了保護野生動物而設的大面積國家公園，而使得觀光業有機會逐漸在該國成長興盛。

1966 a mihcaan 9 a bulad 30 a bataan muliyas tu United kimgdom (英國), kunida sa pasumad tu ngangan nu kanatal mala u Botswana tu, nikalingatuan palaheci tu sakalacenceay, mabilil pasapal ya sakay siyakay a cedang atu kasalubic nu tuudtuud sakalecad niya (sangaleben tu ya budawan, kacalapan tu tahkalay nu nitanan a nipacakay makaala tu waluay kayadah), nikaidaw nu sakakapah nu sikalisiw, sakaidaw nu Botwana tu i Africa kayadahay nu patadas tu aalaan tu sakay nu budawan. caay ka uyni adada, misabilil tu a malalacal atu nu kitakitay a siyakay a mabalud tu sakikawaw, i paykanatal patideng tu saadingan tu aadupan sikaahebal nu kanatalan a aidangan. sakaidaw nu sapazizaw tu kasilacul a haymaw asa singalal tu sakacumelak nu nikacakat.

伊恩·卡馬於1998年至2008年擔任波札那副總統。2008年起擔任總統。

2013年始反外國人情緒不斷高漲，特別是在由當地華裔負責的電廠不斷出問題後，不少非波札那公民都選擇回國或移民至尚比亞

ya Ian Khama (伊恩·卡馬) na i 1998 a mihcaan kayukuh i 2008 a mihcaan mala u nu Botswana a mamuedapay a cungtung, i 2013 a mihcaan kalingatuan tu maypaculi tu nu tayniay nu tauay a binacadan, u nidateng sa caay tu kasatedep talakaw sa ku nipihantay, micidek ku nu itidaayay tu ya nu hulamay a sikining a padinkiay a kuba culaculal sa ku bunday, sisa nu dikudan sa yadah ku nu Botswana a tademaw kalapilian a tatiku i kanatay nu heni, u duma sa mabulaw taydaen i Zambwa (尚比亞).

kakitidaan (地理)

波札那面積600,370平方公里，是世界上第45大國家，位於烏克蘭之後。其面積與馬達加斯加相當，比美國德克薩斯州略小。

u nikaahebalan nu lala sa makaala tu 600.370 ping-huwan kungli, nikasasilad i kitaki sa u sakay 45 katabakiay a kanatal, u eneng sa nudikudan nu Ukraine. u nikaahebalan nu lala sa kalecadan tu nu Madagascar, kiadidingan ku nu Amuhuwanay ya Texas (美國德克薩斯州) hananay a co.

波札那地勢大致平坦，擁有起伏高原，一般海拔800～1100米。

nu demiadan (氣候)

大部分地區屬於熱帶乾旱草原氣候，西部為沙漠、半沙漠氣候。年降水量從東北部600毫米向西南遞減至200毫米以下。

sakasiyadah nu kakitidaan sa masanu caledesay kalaacakanay a demiadan, nutipan sa masanu calebacepan ku demiad, masapangkiw ku kalabacepan nu demiad. nu sakay mihcaanay a nikaudad sa sipakay nu walian kalaamisan sa idaw ku 600 Hawmi, pasanutipan kalatimulan sa maselep ku nikaudadan kaidawan sa kiadidian ku 200 a Hawmi.

sakasilacul(資源)

主要礦藏為鑽石。

u sakahenulan a madimutay nu tuud sa ya budawan hananay

u nikalcabayan atu nu Cung-huwa-minko (與中華民國的關係)

中華民國與波札那關係是指中華民國與波札那共和國之間的關係。兩國於1966－1974年有官方外交關係，斷交後，目前沒有在對方首都互設具大使館性質的代表機構。對波札那的相關事務由駐南非共和國臺北聯絡代表處兼轄。

nikalcabayan atu nu Cung-huwa-minko, u sakusaan patuduay tu mahtatusaay a nikalalacal tu ya masakiketay nu nikaidaw. i 1966-1974 a mihcaan sa kalaidaw nu sakay nu kanatalay a kalahida, nikaputunan a malcabay sa, i mahini sa nayay ku nipatideng tu sasaenengen nu sakacabay a kakitidaan a satatungus tu canacanay a caculculan hananay. u sakay nu Botswana a masakiketay a sasikawaw sa uyda sa tu u muenengay iti Taypakay ku mamililiday nu tatungusay a tademaw ku mulalacal.

sakay kalisiw (貨幣)

波札那普拉是波札那的流通貨幣（普拉是「雨露」的意思，也是該國的國家格言）。其貨幣編號為BWP、輔幣單位為特貝。1 普拉 = 100 特貝。

ya Botswana Pula sa sakay nu kalisiw kalaliyunan a sakalalacay, (Pula hananay sa u YIlu, sananay a imin, u sanukanatalay a sasakamuan nu sapitapal). u nipamango sakay kalisiw sa mapabacu tu ya BWP, u sasausian nu kasaduma nu kalisiw sa u T’epyi han. sacay a Pula sa = 100 a lasubu nu T’epi.

國歌 u dadiw nu kanatal

《保佑這高尚的土地》（波札那語：Fatshe leno la rona）是波札那的國歌，作詞者與作曲者均為克哈萊曼赫·莫采泰。採用於1966年。

< mipuhpuh tu sakasenengan a lala’ sa >, (u kamu nu Botswana; ya Fatsena Ieno la rona) u sakanu Botswanaay a dadiw, u misulitay atu pacunusay tu datuk sa, nalimaan amin niya Kehalay-man-he’, Mocay-tay. atademaw ku. kalingatuan i 1996 a mihcaan.

漢語歌詞 nu layakay a kamu sakay nu dadiw

保佑這高尚的土地 puhpuhen kina kasenengan a lala’

這來自神祇雙手的贈禮 nu makay kakawsan nu limaay a nipaanin

這來自我們父輩的贈遺 makay nu amaay amin a nipaini tu liwan

願她永遠處於和平安逸 adasay cinida sangaay asa tahadauc

副歌：sakasicunus

醒來吧男兒們，醒來吧男兒們 nengila tu tatama amin, nengila tu tatama amin

女人們與之站在一起 kapulungan tu tatayna a mutigeng

我們共同工作效勞 pulung han sikalaluk a musakawaw

在這土地上，這快樂的土地上 i tina lala’an, kalipahakanay a lala’an

美麗盛傳之國名 salunganay nipadutuc ngangan nu kanatal

屬於波札那民族 sakunu Botswana a binacadan

通過我們團結和諧的國民 mayawas tu nikahedekan kangaayan a binawlan

波札那將永保和平a sadamsayen a miading tina Bostwanan.