Donghe

Donghe (東河鄉) a sakuwan ku Taitung. kumud nu kalesakan, 215.12 km². (kalesakan nu linpanti 111.01 km², kalesakan nu pawliwti 0 km²), u kasabinawlan, 8,802 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 3,787 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 4,584 ku ingcumin a tademaw. u kasabinawlan, Pakalatu 52%(Pangcah) ku kasabinawlan. u tademaw ilabu nu siyang u paylang ku alumanay.

nikasakuwakuwan

Donghe mala 7 a cuwen atu 10 ku niyazu’.

kina 10 a niyazu’sa, Sena'（順那部落）, Asiroay（阿奚露艾部落）, Howak（乎哇固部落）, Pa'anifong（巴阿尼豐部落）, Kalifangar（佳尼發納部落）, ‘Etolan（阿度蘭部落）, Alapawan（阿拉巴灣部落）, Cilafinan（基拉菲婻部落）, Fafokod（發富谷部落）, Ma’olaway（瑪屋撈外部落）.

東河鄉（阿美語：Fafukod）位於臺灣臺東縣東北部，北臨花蓮縣富里鄉，東北連成功鎮，東濱太平洋，西鄰池上鄉、關山鎮、鹿野鄉，南接卑南鄉。本鄉地處海岸山脈東側，境內有60%為山坡地，可分為沿海區及盆地區：

u Donghe hananay a kenis sa, (nu Pangcah a nakamuan sa u Fafukod) han, u eneng sa itini i Taywanay Pusung nuwalian kalaamisan ku kasahida nu kitidaan. saamisan sa micapi tiya Kalingkuay a kenis u Fuli hananay, sawalian kalaamisan sa malalitin tu ya Chenggong, misuayaw tu kawalian a Taypingyang hananay a bayu, nutipan sa malbiyaw atu ya Chishang, Guanshan, Luye, nutimulan sa matatulis tu ya Beinan a kenis. u kitidaan nu Fafukod sa kalanutipan nu buyu’ a sadipasan, i labu nu tukus nu kitidaan sa, u masauncungay atu masabukubuan ku yadahay makaala tu 60% ku masabuyu’ay, taneng a pasadumaen tu nu bayuay a kakitidaan atu masatukusay a naenengan.

沿海區屬緩降山坡及海階平原，地勢較平坦，為主要發展地區；盆地區則有溪流南北縱貫，地勢崎嶇難行。氣候上屬熱帶季風氣候。鄉內居民以臺灣原住民族阿美族為主，產業上則以農業為主，地方通行語為阿美語。

i liwliwan nu bayu sa masa nu adidianay a salupiku atu caayay ka masakayakay a enal, masabalad ku tukus u sakasilacul nu sakahenulan a sapalekal tu canancanan; i labu nu kenis sa idaw ku maycaliwayay nu sauwac sikayda i nutimulan atu nu kaamisan musilsil, u caculilan sa masauncung atu dihepan caay kadayum a makayda muculil. u demiad itida sa caledes nu puu’ay i mihcaan ku sakasibali. i labu nu kenis muenengay nu tademaw sa, u Taywanay a yin-cu-min Pangcah ku katuuday kasasitungus, u sakasilacul sa u malukay ku sakaudip atu tatungusan, i niyadu’ sa u nu Pangcah ku sikalalacal a kamu.

u laylay (歷史)

東河鄉原阿美語古名為 Maloalong，此名同時亦為馬武窟溪之古名；後因此地位於淡海水交界處，漁獲量多，部落男人天天至附近撒八卦網捕魚，於是漸漸被改稱「馬武窟」(Fafukod)，在阿美語中即指「撒網捕魚」。

ina Donghe hananay a kenis sa, sakay nu Pangcah a kamu i kasumamadan sa u Maloalong han, ina ngangan sa kutusi sa namakay ya Ma-u-ku hananay a sauwac i mukasian, nu dikudan sa kasiwatanan a nutineng namakay kalacapian nu bayu, atu tadananum ku nikatatepikan nu kitidaan sa, yadah ku nikaala tu buting, kiyu u niyadu’ay a tatama sa sademiad sa tayda i sauwac a mitabukud, sisa haymaw han tu nu tademaw a pangangan u tatabukudan han (Fafukod), i nakamuwan nu Pangcah a patudu’ sa (u tatabukudan sa).

1920年設置都鑾區役場，1937年改為「都蘭庄」（Adulan），劃歸臺東廳新港郡管轄。戰後初期改設臺東縣都蘭鄉，之後易為今名。

iti 1920 a mihcaan sa patideng tu nu simusiway a kitidaan, i 1937 a mihcaan sa, pasumad han tu ya “Tu-lang" (Adulan), sipakelit tu Pusung ya Sing-kang ku mamikuwanay. mahkasasa nu dikudan nikalalais sa, sipasumad han tu u Tulang a kenis kasingangan katukuh ayda.

ina Donghe a ngangan sikalekal sa, idaw ku mahtatusaay a nakamuwan nu kahida (東河之名來源有兩說)

馬武窟溪自本鄉東流入海之意。
以首任官派鄉長陳曲江的姓取其半邊之「東」」，與其名「江」字同義之「河」而命名為「東河」，或曰陳曲江之字即為東河。

ya Ma-u-ku a sauwac namakay i kitidaan nu Donghe musilsil micumud i bayu.
sipakay ya malasayaway a tapnag nu kenis, ci Ceng-ciy-ciyang nu tatangah han a ngangan alaen ku nu tapiingan nu ya "東", atu ya ngangan nida ya "江" hananay a sulit malecad ku imi tu ya sauwac, sisa pangangan han tu ya "東河", caay sa u imi nu ngangan nida malasulit tu ya Donghe han.

nu pipalasican tu kitidaan nu sapikuwan nu kenis sa (行政區劃)

北源村、東河村、隆昌村、都蘭村、尚德村、泰源村、興昌村，共7村；220鄰

u Bey-yen a niyadu’, Donghe, Long-cang, Tu-lang, Sang-te, Tay-yien, Sing-cang, pitu pulung han ku niyadu’ masausi 220 kayadah nu lin.

aidangan (旅遊)

u Tu-lang a buyu’ (都蘭山)

都蘭山位於台灣台東縣東河鄉，為卑南族人心目中的聖山，同時也是目前台灣正向聯合國申請世界文化遺產的項目之一。都蘭山又名「台東富士山」，因山形似富士山，日治時期日人稱之為「台東富士」而來。

u Tu-lang a buyu’ i Taywanany Pusungku ya Donghe hananay a kenis, i balucu’ nu Puyuma a binacadan sa u buyu’ nu di’tu, i mahida sa masa u nu sakay Taywanay maysinsi pacudad tu kitakitay, ya paykanatalay tu pikuwan tu nu lalangawan a sikaidaw. ina Tu-lang a buyu’ kasinganganan tu "Pusunkuay Hu-se a buyu’", nikatideng nu kasabuyu’ sa mahida u nu Hu-se a buyu’, i kaDipunan sa u Pusungay a Hu-se a buyu’ han a pangangan nu Dipun a tademaw.

ya Tay-yien hananay a dihap (泰源幽谷)

泰源幽谷為台灣臺東縣東河鄉的一處峽谷(登仙峽)，位於馬武窟溪之下游。泰源幽谷所在馬武窟溪之河段，通常泛指於東河橋與泰源村之間，為泰源村唯一對外聯繫的道路。

ina Tay-yien hananay a kasatedepan a dihep sa, kakitidaanay nu Taywan Pusungku ya Donghe a kenis masalilis nu dihep, makay sasa nu Ma-u-ku hananay a sauwac. ya Tay-yien a dihep sa picaliwayan aca nu Ma-u-ku a sauwac, nipatudu’an a sasakamuan sa itida aca nu Donghe a sangaw atu niyadu’ nu Tay-yien, ya sangaw sa u masacacayay a sikayda nu sakatahkal nu binawlan.

在東河橋下的河道則布滿許多帝王石，這段全長約4公里的泰源幽谷，溪水清澈、滿布巨石、峭壁風光。繼續西行，途經登仙橋，這一帶常有臺灣獼猴聚集游盪，常因遊客餵食而引來猴群，但偶聞遊客會遭到猴群攻擊。之後繼續西行，抵達泰源村，便是進入到泰源盆地，因地形封閉，使泰源幽谷與泰源村有「世外桃源」之稱。

makasasa nu sangaw yadah ku mapasilacay tu niya masahungtiay a ba’tu, u ngatu niya Tay-yien a dihep sa makaala tu sepatay katanayu nu kung-li, langdaw sa ku katamelac nu nanum, matatungduh nu ba’tu, masatepad mapangengaw ku piadih bangcal saan. duduc han pasay nutipan mayculil sa, a sikaadih kya sacakat i tapukuan a sangaw, itini sa sanisani a makaadih tu ungay nu Taywanay a nikaidaw a langaw masaupu milakalak midang, alahican sa namananam a pahabayan nu tayniay midang a labang sa, luyaluy satu masaupu miziyama tu midangay a labang. ayaan sa micebis atu mingayaw ku ungay tu tayniay midang. mamin satu sa patanutipan ku culil, katukuh tu i niyadu’ nu Tay-yien, u nipicumud tu niyadu’ nu Tay-yien a tukus, mahida u mapalangatay ku kasatukus nu niyadu’, kiyu kasaidaw nu Tay-yien nipangangan nu i hekalay, hinis a (u masadumaay a kitakit kangaayan atu kapawanan tu biyalaw a salunganay a kakitidaan sa).

Tu-lang hananay nipaalesan atu kasatiman a kakitidaan (都蘭遺址)

都蘭遺址位於台灣台東縣東河鄉都蘭村西北方約1公里，為東海岸巨石文化的代表性遺址，亦為巨石文化的南緣，距今約3000年。於民國77年（1988年）為台東縣政府公告為三級古蹟。被公告為國家三級古蹟，民國95年（2006年）修訂公告為縣定遺址。

ina Tu-lang hananay a kitidaan sa, kaitidaan nu Pusungku Donghe a kenis, pasanutipan kalaamisan nu Tu-lang, cacay hakiya ku laad nu kung-li masausi, i nu walianay a dadipasan masa nu tabakiay a ba’tu i laylay nu pialesanay masatungus nu kitidaan, masa u nu lalangawan nu ba’tu katimulan a kakitidaan. masausiay a nikaidaw nu mihcaan sa hakay makaala tu 3000 nu mihcaan mapaadih, iti 77 kaHulaman a mihcaan (1988 mihcaan) sipabinawlan han tu nu Pusungku a cen-hu, u masa tuluay nu kaydung a paading nu nikasatiman, iti 95 a mihcaan sa (2006) pasumaden aca tu nipangiha masa nu king-se-huay a nipanutek a nisubelitan a kakitidaan sa.

都蘭遺址的石壁區範圍約2,827平方公尺，目前僅殘留三塊豎立在地面上的石壁與岩棺乙座。公告範圍約3,500平方公尺。功能可能均與祭祀有關。

ina Tu-lang hananay a pisubelitan a kakitidaan sa, u masacabengay a naliwanan nu nalimaan a liling, u kasaahebalan makaala tu tusa amalebut walu a lasubu tusa a bataan idaw ku pitu ping-huwan a depah, i ayda a nikaadihan sa tulu ku mapatidengay i sasa nu kitidaan, atu ya masacacayay a takenipan, nipabinawlan a kaahebalan nu kakitidaan sa makaala tu tulu a malebut idaw ku lima a lasubu ku depah. hakiya i mahida sa u kasaupuan nu tademaw maypatudud tu lisin i mahida, u sasalungucan nu ngasaw atu babalakiay pasakapah tu udip atu sepi nu katuuday, kiyu sikatineng nu mikingkiway tu laylay nu yin-cu-min, atu naliwanan a mapaadih i aydaay a ziday.