Ey-men

kakiliman

Ey-men葉門

nilaculan

Ey-men nu alapu ku kamu; الجمهورية اليمنية‎，al-Jumhūriyyah al-Yamaniyyah）u tungus nu ngangan sa ey-men han “ nu alapu a kamu, nu mala nu luyma; al-Yaman” nu tipan tu timul a kanatal. Nu alapu a bayu’ atu sumanahay a bayu’ nu lilis, atua man atu sautialapu matatules, mala ngangan tu sana han.

葉門共和國（阿拉伯語：الجمهورية اليمنية‎，al-Jumhūriyyah al-Yamaniyyah），通稱葉門（阿拉伯語：اليمن‎，羅馬化：al-Yaman），為西南亞國家，阿拉伯海和紅海邊緣，與阿曼和沙烏地阿拉伯接壤，首都為沙那。

1990 amihcaan 5 abulad 22 ademiad u eymen alapu pulung a kanatal atu eymen a binacadan nu pulung u tusaay ku mikuwanay palapin malacacay, i 2014 a mihcaan sikawaw malepacaw kuheni tu, katukuh ayda u ei-men mala eymen pulung a siyhu, u hu-si amiunduay atu alapi nu pangkiway a subal idaw ku masakaputay mikuwan atu misebeng.

1990年5月22日由葉門阿拉伯共和國和葉門民主人民共和國兩政權合併而成，然而2014年起發生內戰，至今葉門被分為葉門聯合政府、胡希運動及阿拉伯半島基地組織所控制。

yu tuluay henay a malebut a mihcaan nu malumanay henay a ziday, u eymen mala se-pa a sakakaay, u sulit nu siysiw idaw ku sulit se-pa a tatayna nu sakakaay atu i-se-li selumen nikasasuidang nuheni idaw ku kungku.

在三千年前的舊約時代，葉門成為示巴王國，聖經中還記載有示巴女王和以色列所羅門王的交往故事。

nadikudan sa, sakapitu a siki sa u alapu a kanatal nu dumaan.

後來，7世紀時為阿拉伯帝國的一部分。

1839 a mihcaan ingli mialaw tu ya-ting a minatu, tuyda amihcaan siwaay a bulad i timul nu eymen palekal tu yating mihinangay.

1839年英國占領亞丁港，同年九月在南葉門建立亞丁殖民地。

1863 a mihcaan katukuh 1822 amihcaan mupulung tu timulay ha-te-la-maw a 30 bataan a kitidaan nu tumuk, patideng mapulung tu yating musikulay tu lala’.

1863年－1882年吞併南部哈德拉毛等30多個酋長領地，組成亞丁保護地。

1918 a mihcaan u amis aeymen miliyas tu u-tu-man a kanatal palekal ku heni malacacay tu, mala eymen nu mu-ta-wa-ci-li-ya a sakakaay.

1918年北葉門脫離鄂圖曼帝國宣佈獨立，成立了葉門穆塔瓦基利亞王國。

1962 amihcaan malepacaw, patideng sat u eymen alapu mapulungay a kanatal, miduduc tu nu tipanay a kakuwanan nu tatelungan.

1962年發生革命，建立葉門阿拉伯共和國，奉行親西方政策。

1967 amihcan ingku makai tu, tomulay a eymen mapulungay a kanatal patideng.

1967年英國撤出，南葉門人民共和國成立。

1970 a mihcaan, sumden u eymeb binacadan pulung nu kanatal, malungatu tu pasayda i sulin a sayku nu daduducen, kyu mala cungtung atu alapu nu kanatal nu cacayay a sayku nu kanatal.

1970年，改名為葉門民主人民共和國，開始奉行親蘇聯的社會主義；亦成為中東和阿拉伯國家當中的唯一一個社會主義國家。

u pala nu kitidaan

地理[編輯原始碼]

Eymen nu timulan u alapu a batu’, u dadipasan nu tanayu’ sa 1906 a kuki; nuwalian sa u aman mutules tu amisan atu sautialapu matatules, ulilis nu tanayu’ sa 174 a kuli “atua mab nu lilis 288 a kuli atu sautialapunu lilis 1458 a kuli”

葉門南鄰阿拉伯海，海岸線長1906公里；東與阿曼接壤，北與沙烏地阿拉伯接壤，邊界長1746公里（與阿曼邊界288公里，與沙烏地阿拉伯邊界1458公里）。

u eymen u buyu’buyu’an naming, u liken kiyadahay a lala’ atu malatusaay nu liken a lala, ha-tu-l-su-iiei-pu-hung “3760 kutalakaw” u satalakaway nu kanatal.

葉門以山地高原為主，多沙漠和半沙漠，哈杜爾舒艾蔔峰（海拔3760米）是全國最高峰。

nu tipan mulilis tu bayu’ atu hance malecad, suemet atu akuti’, eymen nikaudad namakayni I nutipan mududuc tumihcaan 100 mm “3.9 ku batac”, macunus katikuh i ta-ice, tumihmihca nikaudad 760 mm”29.9 ku batac” atu i-pu malakuwit ku 1,000 mm”39.4 ku bataca, kyu i nutipan a buyubuyu’an a kitidaan u sakapahay a kitidaan a siluma’; u wali sa u makedalay a kitidaan maacak u likelikenan kuy tiniay.

西部沿海地帶與漢志類似，均濕熱，葉門降水量由西部沿岸之每年 100 mm（3.9英寸） 遽增至塔伊茲之年降水量大約 760 mm（29.9英寸） 及於伊卜超過 1,000 mm（39.4英寸），故此西部山區地帶比較適宜人類居住；而東部則屬於極乾旱的荒涼沙漠地帶。

u sulukela a subal u udad nuy tiniay sa 200 a hawmi, ina suba idaw ku dumaay a kitidaan u nikaudadadan sa 1000 a hawmi.

索科特拉島主要地區年降雨量只有約200毫米，島上亦有個別地區之年降雨量達1000毫米。

sapilacul資源[編輯原始碼]

u eymen u baetu ku sapilacul nu heni idaw ku simal, ekim,

環境[編輯原始碼]

Eymen u kakalukan nu lala’ nu kanatal u ahebal cay kataneng tu 3%, u eymen a tademaw naw malukay a binacadan, ayda u lala’ nu heni inayay ku nanum kyu cayay kaw kakalukan, kyu u kakanen nuheni u cayay kataneng.

葉門耕地占國土總面積不足3%，雖然葉門人曾經是一個農業民族，但今天他們的土地由於缺水並不適宜農耕，因此糧食不能自給。

Eymen u lalud sa idaw ku mabahilay a liken hina adih tu mabahil ku liken, pahaceng ku nipapikan nuheni tu katalan tu sidi, kyu kabahil nu liken sa tu dedemiad pihaceng.

葉門在夏季有著沙漠中常見的沙塵暴，而由於過度放牧，沙漠化日漸嚴重。

Eymen u mududucay tu nu cungtung a mapilungay a Kanatal. u cung tung sakakaay anu kanatal, kinacacay mala cungtung pitu a mihcaan, kapah matulin, anu mahica sisikining palalitas tu sapakatineng, u cungli hanany sa u sakakaay nu siyhu.

葉門是一個實行總統制的共和國。總統為國家元首，總統任期為7年，可以連任，並有解散議會的權力；總理是政府首腦。

u cung-li u cungtung u pabeliay tu sikining, tu mikawaw tu sikining. aydaay a cungli sa ci mayin.a-pu-tu-lu-ma-li-ke.say-te-i.

總理由總統任命，履行職責。現任總理是邁茵·阿布杜勒馬利克·賽義德。

Eymen awmapulungay asapikuwan, u kanatal pala enemen a kitidaan, i tini i amis sepat kya kitidaan, itimilan sa tusa kya kakitidaan.

葉門將行聯邦制，全國共分為6個地區，其中北方4個地區，南方2個地區。