Fu-e-tay伏爾泰

nikaudip生平

Fu-e-tay伏爾泰

pilecuhan ni Fu-e-tay (kamu nu Hulam: 伏爾泰) itida i Pa-li siidaay nu lumaan, lalima ku nuheni malekaka sasabaay ci nida (sadikuday tatulu tu ku nuheni maudipay) ci ama nida ci Fuolan-suowa.Alu-ay u likisi cinida, sa mala sen-ci-yen seu’. wina ci Mali.Make-lite’-Duma namaka Puwa-sen a siidaay nu lumaan. ci Fu-e-tay naitida i Pa-li Yesuhua atu Luyi-tadi nu masakapahay a cacudadan micuda. sakamusa sipunuay ci Fu-e-tay, tuluay henay ku mihcaan matineng tu miasip tu cudadan, sabaw tusa ku mihcaan matineng tu misulit tu cudad, i masakapahay a cacudadan sa ci Fu-e-tay matinengtu tu Ladin-wen atu Sila-wen, nikudan tuneng satu Yi’-tali-yi, Sipan-yea-yi atu ing-yi. caypic caycay a mihcaan katukuh tu caypic caylu a mihcaan micudad tu nu hulic a cudadan. yu micudad henay, ci Fu-e-tay namala Fa’-kuo itida muenenga nu He-lan malamisu, sa masasungaay atu Fa-kuo nu limucedan, mikiyaku ci Fu-e-tay tu sapiliyas tu babalaki maadih nu wama nida, papatalumaen naca.

伏爾泰出生在巴黎一個富裕的中產階級家庭，是家裡五個孩子當中的幼子（最後只有三個孩子存活下來），父親弗朗索瓦‧阿魯埃是一位法律公證人，後任審計院司務。母親瑪莉‧瑪格麗特‧杜馬來自普瓦圖省的一個貴族家庭。伏爾泰先後在巴黎耶穌會和路易大帝高中接受教育。據說伏爾泰非常聰明，3歲即可背誦文學名著，12歲能夠作詩。在高中時代，伏爾泰便掌握了拉丁文和希臘文，後來更通曉義大利語、西班牙語和英語。1711年至1713年間攻讀法律。投身文學之前，伏爾泰還為法國駐荷蘭大使當過秘書，並與一名法國女子墮入愛河。兩人私奔的計劃被伏爾泰的父親發現，被迫回國。

tatengan, micudad henay ci Fu-e-tay idawtu ku nabalucuan nida pasayda i wenan, nika ci ama nida mangalay papicudad ci nidaan tu sakay hulican. ci Fu-e-tay paceba itida i Pa-li malaziwsiw nu likisi, tatengan hatidaay nu demiadan misulitay cidida tu sapipesiaw tu cudadan. inakawaw katinengan tu ni ama nida, patayda hantu ci nida i nutawan a kitidaan micuda tu hulican. ci Fu-e-tay misaicelan misulit tu cudadan atu caay kaw matatungusay a nipikinkiwan tu likisian. tawyaay a Fa-kuo caay kangadah tu kawaw tu sakay balucuan a balihenawan. ci Fu-e-tay namala sakay kitakidan nu misu atu huing a suci, hina cumud i tahudan, ci nida sakay cudad a sinkicuan hina daangan, patisu tu sifu, micidek micucuk i balucu’ ku kamu nida kaadihan nu tademaw. saisa sawacu han nutaw cinida. i caypic caylin a mihcaan, ci Fu-e-tay mipu’lac misulit ci nida tu tawyaay a tahuda ci Aw-e-leng kuncei sasa patayda mihingan i Su-lian.

事實上，伏爾泰在高中畢業後便有從文的願望，但他的父親希望他讀法律。伏爾泰假裝在巴黎為一名律師擔任助手，實際上大多數時間用在創作諷刺詩上。這件事很快被他父親發現，將他送到外省讀法律。然而，伏爾泰堅持寫作論文和作不太講究考證的歷史研究。當時的法國絕對主義君主制度正蘊育著深刻的危機。伏爾泰曾擔任過一段駐外使館的秘書和法庭的書記，出入於貴族圈中，他以詩人的敏感經常針砭時尚、評論朝政，以談鋒犀利和妙語連珠引人矚目。因此他也遭到封建專制統治者的不斷迫害。1715年，伏爾泰因寫詩諷刺當時攝政王奧爾良公爵被流放到蘇里。

sakamusa ci Fu-e-tay以伏爾泰自稱

caypic caypic a mihcaan, misulit cinida tu la’cusay a kawawan nu tahuda a nikauipan, pulul han cinida i Pase-tiyi tu sabaw cacay a buladan. ipapululan, mahedek tu ni Fu-e-tay ku sayaway a gagikian nu cudadan, tu Luyi-seu a secen, Feili-pu-ese-cei. nina cuda, u sayaway nida panganganan tu ngangan nida ci Fu-e-tay, namaka Fa-kuo timulan a niyadu’an tu senpaw a pinganganan. caay ka teneng namapulu tahekal tu caypic caywal tu sadingsing, itida i Pa-li tada kahemekan, ci Fu-e-te mala kasenengan nu Fa-lan-si nu misuliday a tademaw. caypic tunem a mihcaan , ci Fu-e-tay sawacuen nu siidaay ci De.Luo-an a palawacu mipaceba muskamu sa, mapulul aca cinida i Pase-diyi makaala tu cacay a mihcaan. tahekal sa namapulul, bahbahen ci Fu-e-tay, mihinang taydan i Ing-kuo.

1717年，他因寫諷刺詩影射宮廷的淫亂生活，被投入巴士底獄關押了11個月。在獄中，伏爾泰完成了他的第一部劇本：關於路易十五的攝政，菲利普二世爵 的。這部作品中，他首次使用了「伏爾泰」作為筆名，這來自他在法國南部的故鄉一座城堡的名字。出獄不久的1718年秋，在巴黎上演引起轟動，伏爾泰贏得了「法蘭西最優秀詩人」的桂冠。1726年，伏爾泰又遭貴族德·羅昂的污辱並遭誣告，又一次被投入巴士底獄達一年。出獄後，伏爾泰被驅逐出境，流亡英國。

caypic tusiw a mihcaan, kanamuhan nu Fa-kuo kuowan ci Luyi seu, taluma’ satu ci Fu-e-tay i Fa-kuo. i nikuda yadah tu ku nihedekan nida tu gagikian atu mihapu tu sakalaluman.

1729年，因得到法國國王路易十五的默許，伏爾泰回到法國。以後一些年他陸續完成和發表了悲劇等。

kapatayan去世

caypic picwal mihcaan tusa a bataan caysep a demiad, wallu a mihcaan ku balaki ni Fu-e-tay katukuh tu niliyasan nida tu tusiw a mihcaan nu Palian, kanamuhan nu tademaw. uyniyan u sakasenengan nu Fu-e-tay a satalakaway nu nikaudipan. caay ka tenens, imelang tu ci nida, tawya a mihcaan a mapatay. yu amapatay, saan tu ci nida tu sakapatay nida, nu pankiway a tangulanan tademen i labu nu kiwkay tu duma a pangkiw i hekale. uyni a yimian han, saan ku tapang a taydatu cinida i dauc sa, sipakayni i kiwkay tayda i dauc, u tapang han tu taydan i sicumiay, taneng ci nida sapakayda i tapiingan milaliw.  

1778年2月10日，83歲高齡的伏爾泰回到闊別29年的巴黎，受到人民熱烈的歡迎。這也成為伏爾泰人生發展最輝煌的頂點。不久，他便病倒了，於同年與世長辭。

臨終前，伏爾泰對自己的後事做了交代：把棺材一半埋在教堂里，一半埋在教堂外。意思是說，上帝讓他上天堂，他就從教堂這邊上天堂；上帝讓他下地獄，他可以從棺材的另一頭悄悄溜走。

misakaku主張

ci Fu-e-tay mibelih tu cun-cu-ce-tu, patideng tu sakalihalay nu palutatengaan, miedis tu tensukiw, misakaku tu sakay tademawan, malecad ku nikaudip, i nuayawan nu hulican malecad namin ku tademaw atu sakalihalay musakamu.

伏爾泰反對君主制度，提倡自然神論，批判天主教會，主張天賦人權、人生而平等、法律面前人人平等以及言論自由。

ci Fu-e-tay manamuh tu Cun-kuo a Kuncean, ci Kunce u sakay nu tademawan ku sapilalid nuda tu tadeamwan, caay kaw nu kiwkay atu udip sapakalalid tu datemawan. kanamuhan nu Cun-kuo nu nidatengan, sakay Cun-kuo a cen-ce’ palabangcalay a cen-ce’ nu kawawan. dayhan Cun-kuo a tapang taneng paayaw tu sasaay a tademawan palatahudan mikuwan. Palutatengan cinida tu ci Kuncean a cesyeciw, nasakamusa ci nida “u tadamisamiay ci Kunce, u sibeneday ci nida, u patidengay tu tademawan, caay paceba’ tu tadeamw. inai’ ku mikakaay tu ci Kuncean, ci Kunce mihapu i kitakid tu sakay tademawan.

伏爾泰欣賞中國的孔子，因為孔子是用道德的說服力來影響他人，而不是用宗教狂熱和個人崇拜。崇拜中國儒家思想，並將中國的政治體制視為最完美的政治體制。因為中國的文官制度能讓下層階級人民得以晉升為統治階層。他視孔子為真正的哲學家，他曾說「那個聖人是孔夫子，他自視清高，是人類的立法者，絕不會欺騙人類。沒有任何立法者比孔夫子曾對世界宣佈了更有用的真理。」

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BC%8F%E7%88%BE%E6%B3%B0