Kay-luo

Kay-luo 開羅

Kay-luo “A-la-puo kamu ：القاهرة‎，Luo-ma-hua：al-Qāhirah，IPA：[ælˈqɑːhɪɾɑ] （ⓘ））u Ay-ci a suo-tu, Ay-ci satabakiay a tukay atu kanatal sakaudip, saculilan atu tatelungan a lalangaw, inatukay milakuuyt tu Ni-luo-he, u niyadu’ nu Cung-tung a cen-ce, sakaudip atu tatelingan nu pisiwbayan. u Kay-luo-sen, Ci-lung-sen atu Kay-le-yiw-pu-sen misakaputay, saan u Ta-kay-luo niyadu’, tuseptucay mihcaan, ina niyaduan tademaw makaala tu tucaylusep a wang ku tademaw, ina Ta-kay-lu mala Ay-ci atu A-la-puo kitakit atu Huy-cuo satabakiay a tukayan, u kitakit nu sabaw enem nu tabakiay a tukayan.

開羅（阿拉伯語：القاهرة‎，羅馬化：al-Qāhirah，IPA：[ælˈqɑːhɪɾɑ] （ⓘ））是埃及的首都，埃及第一大城市以及全國經濟、交通和文化中心，該城市橫跨尼羅河，是整個中東地區的政治、經濟和商業中心。由開羅省、吉薩省和蓋勒尤卜省組成，通稱大開羅地區，2021年，其區域共具有2130萬人口，使得大開羅成為埃及和阿拉伯世界以及非洲最大的城市，是世界第十六大都會區。

aydaay nu matinengay pakaudip tu binawlan a wama ci Ta-la-te'. Ha-e-pu a nituktukan a sasing itida mutideng i tatelungan nu Kay-luo

Kay-luo i kitakit u satenensay a tukayan, namaka Ku-ay-ci nu zitayan a Mun-huy-se namaka babalakiay a kitidaan atu Ci-sa-cin-ce-ta-cun, taydaaca i tukay namaka Ay-ci-a-la-puo nikudan a sayaway nu suo-tu Hu-se-ta-te’ nipalahatan, aydaay a Kay-luo niyadu’, A-la-puo-mu-se-lin ku katuuday, Ke-pu-te’ sinzya nu kikisetu katuud ku tademawan.

開羅也是世界上最古老的城市之一，自古埃及時期的孟菲斯遺址與吉薩金字塔群，再到城市從埃及阿拉伯化之後的第一個首都福斯塔特所發展起來，現在的開羅地區，阿拉伯穆斯林占多數，科普特基督徒也占有較大比例。

Kay-luo a tatelungan nu likisi itida i caysiwpicsiw mihcaan mapasiket tu kitakit u liwan namaka babalakiay. miduduc tu hekal atu kitakit nu pikinkiwan a wangle “ GaWC” a nipihapu “ kitakit nu tukayan” a kasi nganganan, Kay-luo pasilacen u BETA+ ci a kanatal tukay katukuh ayda, Kay-luo idaw ku A-la-puo satenesay nu kitakit a likisian, satabakiay a lalangawan, kakacuduan atu dadadiwan nu kawawan, atu sakatusa nu kitakitan nu sumamaday a satalakaway nu Ay-ce-ha-e tabakiay a cacudadan. hatidaay nu pasingbungay, kakakulian atu masakaputay itini tina niyadu’an idaw namin ku nipatideng tu hunbuan, A-la-puo kanatal lin-mun a sin-ce tatelunga itinitu a patideng.

開羅的歷史中心於1979年被授予世界遺產地位。依照全球化及世界城市研究網絡（GaWC）所公布之《世界級城市》名單中，開羅被列為屬於BETA+級別的國際都市如今，開羅擁有阿拉伯世界歷史最悠久、規模最大的文化、影視和音樂產業，以及世界第二古老的高等學府艾資哈爾大學。許多國際媒體、企業和組織在該市設有地區總部；阿拉伯國家聯盟的行政中心也設立於此。

maka Ni-luo-he miadih tu NBE a luma' Ay-ci kanatal nu gingku

ayda Kay-luo tademaw malakuuyt ku 1000 wang ku tademaw, tukay nu kitidaan milakuuyt tu 453 pin-hun-kun-li, duma hakiya idaw ku 950 a tademawan i capi nu tukay mueneng. malecad atu duma a tukayan, Kay-luo laecus tu hahanhanan atu caculilan hinasud tu. Kay-luo sasaay nu silamalay u Huy-cu tusa ku dadan nu sasaay a silamalay, caay kaw kitikit nu sakanai’an nu lawat a sabaw lima nu sasaay a silamalay, tu mihcaan mikacaway a tademaw makaala tu 10 yi a tatademawan. 2005 mihcaan Kay-luo sakaudip itida i Cung-tung u sayaway, 2010 mihcaan hekalay nu tukay nipiasipan i kitakit saka 43 ku nika singanganan.

目前開羅人口超過1000萬，城市面積超過453平方公里，另外約有950萬居民居住在城市附近。與許多其他城市一樣，開羅也受到空氣污染和交通堵塞的困擾。開羅地鐵是非洲僅有的兩個地鐵系統之一，位列世界上最繁忙的15個地鐵系統之一，每年有超過10億乘客乘坐。2005年開羅經濟位居中東第一，在2010年全球城市指數中位列全球第43位。

likisi 歷史

Kay-luo itida i Ay-ci sa u Yiw-nu “ Ku-ay-ci kamu : ỉwnw，La-tin-hua：lunu，imi u “ kakaydaan” aci An-nu “Anu”, bacalay a cudad u Oan “On”、He-li-aw-puo-li-se “ Si-la kamu: Hλιούπολις, imi u “ di’tu nu cilal a tukay”, Mi-se-e : A-la-puo kamu : ‎duma han “Miṣr”, imi u “luma’ nu hitay, nikuda mala haminay nu Ay-ci a ngangan”, nikudan sumad han u Hu-se-ta-te’ “ A-la-puo kamu: ‎ الفسطاط‎,，imi u “ timaku” 868 mihcaan Tu-lun-wan-caw Ay-mi-e-ay-ha-may-de.Yi-pen. Tu-lun itida i Hu-se-ta-te’ amisan misangan tu baluhay tu Cya-ta-yi “A-la-puo kamu：القطائـع‎, katukuh 999 mihcaan Fa-ti-ma-wan-caw Ha-li-hua Mu-yi-ce-pay-pu hiya ku Caw-hay-e debungan ku A-pa-se wan-caw kuwanan a Ay-ci, 973 mihcaan malimad tayni i tini, ya baluhay a suotu pala Kay-lou “al-Qāhira, imi kata a tukay” kalingatuaan a ngangan.

開羅在古埃及時期稱優努（古埃及語：ỉwnw，拉丁化：lunu，意為「通道」）或安努（Anu），聖經中稱作昂（On）、赫利奧波利斯（希臘語：Hλιούπολις，意為「太陽神之城」）、米斯爾（阿拉伯語：مصر‎，另作Miṣr，意為「軍營」，後來成為整個埃及的自稱），後改稱福斯塔特（阿拉伯語：الفسطاط‎, ，意為「帳棚」），868年突倫王朝埃米爾艾哈邁德·伊本·突倫於福斯塔特北部另建新都稱作加塔伊（阿拉伯語：القطائـع‎），到969年法蒂瑪王朝哈里發穆伊茲派部將喬海爾征服阿拔斯王朝統治下的埃及，973年遷都於此，把新首都稱作開羅（al-Qāhira，意為「勝利之都」）為開羅名稱之始。

he-li-aw-puo-li-se-fan madicemay a aadihan

kitidaan 地理

Ka-luo itida i Ay-ci amisan, tumulan nu Ti-cun-hay 165 kun-li, Su-yi-se-wan atu Su-yi-se-sauwac nutipan tu 120 kun-li. ina tukay itida i Ni-luo-he dadipasan, mitepal tu nanum miliyas tu liken a dihepan, macinuwas taydan i sasa nu Ni-lu-he San-cyaw-cuo a timulan. Amica ku Kay-luo namaka Ni-luo-he pasayda minayat tu ahebalay, nika Kay-luo-se itida i sauwac nu walian nu dadipasan atu nu tusaay a subala, hamin nu kitidaan 453 pin-fun-kun-li.

開羅位於埃及北部，地中海以南 165 公里，蘇伊士灣和蘇伊士運河以西 120 公里。這座城市位於尼羅河沿岸，緊鄰河流離開沙漠山谷，並分支到低窪尼羅河三角洲地區的南部。儘管開羅從尼羅河向四面八方延伸，但開羅市僅位於河的東岸和其中的兩個島嶼，總面積為453平方公里。

katukuh tu 19 se-ci cun-ye, nanum mala cascas, sapiteng tu nanum atu duma nu sapilawa, icapi nu Kay-lu a Ni-luo-he hina kaydaan nu nanum atu talakw sananay a nanum. hatiniay tu nu mihcaan, Ni-luo-he hamaw sa pasayda i nutipan, patideng tu walian nu lilisan atu aydaay nu maci a Muo-ka-ta-mu nika talakawan a kakitidaan. sabaw tu cacay a secian Ni-luo-he a salahbal matulin macunus ku Kay-luo a niyadu’. idaw ku cacayay u Geziret al-Fil a baluhay nu subalan itida i 1174 mihcaan sayaway a tahekal, nika sadikuday atu Ta-lu malalitin. Geziret al-Fi a liwan namaka babalakiay nu kitidaan ayda han u Su-pu-la niyaduan. kainai’an nu lahecian a zitay itida i sabaw sepat a secian patideng tu duma a subalan, ayda u Ca-ma-lei-ke’ kitidaan atu Cea-ci-la-kitidaan a nisakaputan. Ma-mu-lu-ke tademaw atu E’-tu-man tademaw a misatadas tu lala, misaicelang patideng tu tukay atu nanum itida i walian a misaahebal.

直到19世紀中葉，河流被水壩、防洪堤和其他措施控制前，開羅附近的尼羅河極易受到河道和水面高度變化的影響。多年來，尼羅河逐漸向西移動，提供了河流東部邊緣和城市現在所在的莫卡塔姆高地之間的位置。11世紀尼羅河的低潮期繼續增加開羅的景觀。一個名為Geziret al-Fil的新島嶼於 1174 年首次出現，但最終與大陸相連。Geziret al-Fil的遺址現為舒布拉區。低潮時期在14世紀之交創造了另一個島嶼，現在則由扎馬雷克區和傑濟拉區組成。馬穆魯克人和鄂圖曼人的土地開墾，努力進一步促進了城市和河在東岸的擴張。

hamin nu Ni-lu-sauwac i Kay-luo teban nu sasing ku sangaw i tapiingan ku tada sangaw

mulaliway tu nu nanum i Ni-luo-he, tukay a sin-sin-niyaduan, pasu balubaluan a tukay, telungan nu Kay-luo atu Ca-ma-lea-ke patideng sa i miliyas tu dadipasan nu macapiay a kitidaan. ya kitidaan u Kay-luo nu Ta-se-kun a kitidaan, i amis, wali atu timul hiyan nu tukay a lawaan ku malumanay a niyadu’an. malumanay a Kya-luo i tumulan nu macimacian, idaw ku Hu-se-ta-te’ a liwan nu babalaki atu Kay-lu-ke-pu-te’ sumamaday a tukay. i amisan nu tukay a Pu’-la-ke’ niyadu’ i sabaw tu enem a idaw nu cacayay a minatuan, aydaay nu Kay-luo tatelungan nu kakulian. Kay-luo-cen-paw itida i walian nu macimacian. miliwliw tu Kay-luo Yi-se-lan malumanay, Kay-luo nu tipan idaw ku ahebalay a kilakilangan nu dadanan, itidaay a niyadu’an malalid nu O-cuo aydaay a sangan nu luma’an, walian nu pinaay a se-cian kacikian sa nai’ ku mamamelawan, adidiay a dada, macacecelay nu matatuntunduhay a luamaan atu Yi-se-lan a sangan nu luma’ ku tatungusan.

sipakay pabaw miadih ku Kay-luo tumulan Ke-ci-la-subal maliwliw nu Ni-luo-he

由於尼羅河的流動，城市的新興區域，如花園城、開羅市中心和紮馬雷克在開發時位於離河岸最近的地方。這些地區目前是開羅大部分大使館的所在地，在北部、東部和南部被城市的舊區包圍。老開羅位於市中心以南，擁有福斯塔特的遺跡和開羅科普特老城。位於城市北部的布拉克區則是誕生於16 世紀的一個港口，現在是開羅的工業中心。開羅城堡位於市中心以東，圍繞開羅伊斯蘭老城，開羅西部以寬闊的林蔭大道為主、該地區受歐洲影響的現代建築為主，而東區部在幾個世紀以來則雜亂無章地發展，以小巷、擁擠的公寓和伊斯蘭建築為主。

amisan nu Kay-luo atu sawalian pasu Wi-sin tukay nu niyadu’an, u aydaay nu macunusay a tukay nu niyadu’an, hakiya i 20 se-ci tu hedek atu 21 se-ci lingatu mabuwah tawya, mananam tu Kay-luo a nikacelakan. Ni-luo-he nutipan maala ku Kay-luo macimacian, nika namaka Ci-lun-se atu Ci-lung-sen nikakaputan. aydaay nina tukay amica kaw nu Kay-lauo a niyadu’an u tademaw makaala tu 270 wang nu tademawan. tusepsepwal mihcaan Kay-lou-sen itida i He-le-wang amisan, tawya Ka-luo timulan nu niyadu’an, pasu Ma-ti atu Sin-kay-lu, pakakenisa pala baluhay a sen, katukuh i tusepcaycay mihcaan, He-le-wang-sen malangatu aca papidipicen i Kay-luo-sen.

開羅的北部和最東部包括衛星城市的郊區，是該城市最近增加的地區之一，約20世紀末和 21 世紀初發展起來的，以適應開羅的快速發展。尼羅河西岸通常包括在開羅市區內，但它由吉薩市和吉薩省組成。今天這個城市雖然仍然是開羅的郊區擁有270萬人口。2008年開羅省位於赫勒萬省北部，當時開羅南部的一些地區，包括馬迪和新開羅，被拆分並併入新省，至2011年，赫勒萬省重新併入開羅省。

https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E5%BC%80%E7%BD%97