Kazakhstan

Kazakhstan (哈薩克斯坦)

Kazakhstan (哈薩克斯坦)

u Kazakhstan (哈薩克斯坦) sa i labu nu Yaco, itiza i 48 00 N, 68 00 E.

u ahebal nu lala’ mapulung sa izaw ku 2,724,900 km².

u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 2,699,700 km², u ahebal nu nanumay sa izaw ku 25,200 km².

hamin nu tademawan sa 18,360,353.

kakalukan umah sa 77.40%, kilakilangan umah sa 1.20%, zumaay henay umah sa 21.40%.

maketukuh tu ayda, malebutay a mihecanan tu binacadan u ini u Kasakestan a tademaw hananay, papikanan tu katalalan atu sizi, subayu ku sakahenulan a sakauzip nu heni. anu i cuwa ku ci lutukay mabulaw tayza mauzip, manay sawacu han nu belawbelawan a binacadan mibahbah,nayi ku saaenegan nu heni atu sakuayaw, azih han ayza mipatekeday a kanatal u heni ku cikalisiway, kahenulan nu kakalayan a keci atu tahaday a gasu ku sapadahekalay.

(u kamu nu Hulam sa: 千百年來原先他們是以遊牧維生的民族，逐水草而居，四處被其他的民族驅趕，沒有自己的居住定所與未來，但現在卻成為獨立國協中最富有的國家，重要的太空科技與天然氣輸出國。)

nadipa'an/ likisi (歷史)

cacay a mihecaan tabesiw sa u cacay tu a mihecaan, sadayday sa mahiza tu, malebutay nu mihecaan, anu i lalud tu, Kazakhstan (哈薩克) a tademaw a midikec tu sibanuhay a luma', atu nihabay nu heni tu sizi manakayza i Gobi (戈壁) a likelikanan a micumud tu buyubuyu’an. i capi nya taku u tyen-ce (天池) hananay mueneng. ya pahabay amin a tademaw sa, u mulaliway amin a tedemaw atu papikanay tu sizi atu katalalan. u “Kazakhstan (哈薩克)” han nu Tu-cye a tademaw (突厥人) ku mahiniay. u zuma satu, namakai sabaw tuluay a si-ci sa, i nu amisan nu Tyen-san a niyazu’ay, amihantayay tu Tye-mu-el-han a kanatal, pangangang han tu “milaliway”.

(u kamu nu Hulam sa: 年覆一年、世世代代就是如此，千百年來，只要夏天到來，哈薩克牧人就帶著他們的氈毛蓬和羊群從戈壁沙漠轉入山中，在天池湖畔搭棚落戶。這群牧人多是避難或遊牧者，突厥語則稱這些人為「哈薩克」。也有另一種說法是十三世紀時天山以北的部落為了反抗帖木兒汗國的統治，而得名「脫離者」，突厥語也稱作哈薩克。哈薩克在九至十二世紀建有喀喇汗國，十三世紀被蒙古韃靼人所征服，十五世紀建立哈薩克汗國，十七世紀逐漸衰退，直至十八世紀中葉至十九世紀被俄羅斯帝國所統治，1936年成為蘇聯加盟國，1991年12月16日獨立。)

i suwaay katukuh tu sabaw tusaay a se-ci sa, patizeng ku heni tu ke-la-han a kanatal sa, i sabaw tuluay a se-ci sa, madebung, mademec nu Meng-ku ku Tatars a tademaw (蒙古韃靼人). i sabaw limaay a se-ci, patizeng ku heni tu Ha-sa-ke-han a kanatal (哈薩克汗國), adidi’ adidi’ satu ku heni i sabaw pituay a se-ci, i teban nu sabaw waluay a si-ci katukuh i sabaw siwaay a se-ci mademec ku heni nu el-lo-si a kanatal. i 1936 a mihcaan mala su-lyen-cya-meng a kanatal (蘇聯加盟國). misateked tu i 1991 a mihcaan 12 a bulad 16 a demiad.

u pala’ nu heni (地理)

u ngangan nu kanatal sa, u nu Ha-sa-kek a tademaw a nipangangan. nika u Ha-sa-kek a tademaw itiza sa, tada 43 %, u Russia a tademaw (俄羅斯人) sa, 36 pasento hananay. u zuma sa, izaw ku Uzbek a binacadan (烏茲別克族) atu le-el-man a binacadan, u pisiked nu i tizaay u Huy-caw atu Orthodox a sinzya (東正教).

(u kamu nu Hulam sa: 國名則取哈薩克民族名稱，但全國哈薩克族只佔43﹪，俄羅斯人佔36﹪，其餘有烏茲別克族、和日耳曼族。主要宗教為回教和東正教。哈薩克面積達二百七十一萬七千三百平方公里，是中亞最大的國家，也是世界最大的內陸國，西臨裹海與土庫曼，東與中國相交，南與吉爾吉斯、烏茲別克為界，北與俄羅斯相臨。)

u lala’ nu Ha-sa-kek makaala tusa a lasubu pitu a bataan izaw ku cacay a emang, pitu a melabut izaw ku tulu a lasubu a pin-fang-kung-li. u sasatabakiay a kanatal i teban nu Asia. u sasatabakiay tu nu hamin nu hekal a i labulabuway a kanatal. i etipay, u i li-hay atu Tu-ku-man, i waliay sa, i biyaw nu Cung-kwo. i timulay sa u ci-el-ci-si atu u-ci-pey-ke, i nu amisan micapi tu el-lo-si hananay.

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Astana（阿斯塔纳）.

u sakahenulan a tukay

u saayaway a sakahenulan a tukay sa, na u Almaty (阿爾馬提) sanay, zaysa macapi tu i China (中國) sa, kyu mabulaw kina tukay tayza i Astana (阿斯塔那). i tiza i Semipalatinsk (塞米巴拉金斯克) atu Uralsk (烏拉爾斯克) sa, u sayadahay ku malumanay a nipatizengan, u tatayzaan a midang a kakitizaan i tebanan Asia (中亞).

(u kamu nu Hulam sa: 首都原先為為阿拉木圖(亦有譯做阿爾馬提) ，由於地理位置太接近中國的邊界，所以首都就搬到阿斯塔那，塞米巴拉金斯克、烏拉爾斯克古蹟林立，是中亞文化之旅必遊的勝地。)

key-zay (sikikalisiw, manamec, 經濟)

u satabakiay a key-zay nu i tebanay Asiya ku Kasakesdan, kapah aca ku sapalekal nu kitakit, izaw ku lumeniay a simal atu macakaday u sapacakay a simal nu kalisiw. i 2013 ayaw nu mihecaan u key-zay nu kasaedan sapalalen tu i 8% ku mucelak a padahekal. i 2014, 2015 mihecaan caay kaazih ku picelak nu key-zay, namahini sa u saayaway tu panukas ku micaliwan i Su-lyen-kung-he-kwo, pitu a mihecaan nipiayaw a panukasan a demiad.

(u kamu nu Hulam sa: 哈薩克為中亞最大經濟體，發展也較為良好，基於原油出口量及油價上漲，哈薩克於2013年之前維持平均8%的經濟成長率，但2014年、2015年面臨增長趨緩，哈薩克為第一個還清國際貨幣組織債務的前蘇聯共和國，較預期提前了7年還清。)

kilul sa macakay ku aca nu pacakayen a simal, Kasakedan a key-zay i 2000-2007 mihecaan mucelak ku key-zay izaw tu 8.9% -13.5% katalakaw, 2008, 2009 a mihecaan kalihanawan ku key-zay nu kitakit manay debu satu i 1-3%, 2010 mihecaan mucelak aca ku key-zay. nu zumaay a patahekal izaw ku mugi, nu pisangaan mitenunan atu nipahabayen tu katalalan, sizi, a izaw aca ku Yiw-kwang patahekal i zumaay a kitakit.

(u kamu nu Hulam sa: 隨著世界石油價格上漲，哈薩克於2000年至2007年間經濟成長率介於8.9%至13.5%間，2008年、2009年因全球金融危機降至1~3%，2010年經濟成長率再次提高，其他主要出口品包括小麥，紡織品和牲畜，哈薩克為鈾礦主要出口國。)

i 2014 mihecaan u key-zay nu Kazakhstan macakad tu 4.6%, mahaymaw ku sakacakad tu key-zay sa debu nikahetik ku aca nu simal atu lawilaw kalihanawan nu Ukelan. i 2014 mihecaan mahetik tu 19% ku aca, i 2015 mihecaan nu waluay a bulad mahetik aca tu 22% kalisiw.

(u kamu nu Hulam sa: 哈薩克2014年經濟成長率為4.6%，經濟成長趨緩係因油價下跌及烏克蘭危機影響，哈薩克貨幣於2014年因而貶值了19%，2015年8月再貶值了22%。)

hinasumad ku key-zay nu Kasakhstan, u sebu nu heni sa mutuling tu malumanany a key-zay tatuzu’an, misimawan tu sabatahekalay a kalisiw, sacunusan a dang

nu simal, mahemin nu kitakit kalihanawan nu key-zay sa mipacici tu pabinawlanay a sapacaliw tu tatizengan nu key-zay, u datah nu sebu i 2013 mihecaan 13.4%, katukuh i 2008 mihecaan 8.7% a dada, 2012-2013 tusa amihecaan, nu sebu a key-zay pidang tu picunus makaala tu 4.5% kacakad.

(u kamu nu Hulam sa: 哈薩克財政狀況穩定，政府持續進行保守的財政政策，藉由控制預算支出、累積石油出口資金，全球經濟危機迫使哈薩克增加公共借貸以支撐經濟，公債於2013年為13.4%，而2008年僅8.7%，2012年與2013年間，政府整體盈餘達到4.5%)

i lumeniay a simal,i lahaday a gasu, kwang, sumi’ kalanga atu nipahabayen, a palimaan kunye,ahemaway kunye izikuzay tu.u nusakauzipay a tuud canzay tu nu zumaay a kitakit. namateked tu Kazakhstan sa sumaden tu ku key-zay, sacaay cacay han miculuh tu kakaydihan a i ciba, atu nu sakakuay a key-zay. makaala ku sibu mangaleb aca ku pisimaw, tubuh sa mikawih ci kalisiway a zumaay kitakit. u zumaay sakadepuc kusapalekal tu nu lumeniay simal atu kwang, misanga tu sapadalabu a kawaw, miadap tu sapacakad akawaw nu binacadan, saicelang sapaekal tu caay katabakia a kaysha, tatenga micuzuh tu sakusay mananuwang a huy-li a kawaw, i labuay nu kanatal namulecuhan a key-zay i 2002 mihecaan sidang sa 37472 a ogu gingu, nu makatademaway a lalecuhan a key-zay sa pulung han i 2002 mihecaan izaw ku 252677 gingu.

(u kamu nu Hulam sa: 哈薩克經濟以石油、天然氣、採礦、煤炭和農牧業為主，加工工業和輕工業相對落後。大部分日用消費品依靠進口。哈薩克獨立後實施經濟改革，分階段推行市場經濟和私有化。近年來，政府採取了加強宏觀調控、積極引進外資、在重點發展油氣領域和採礦業的同時，實施進口替代政策，扶植民族工業，大力發展中小企業、實行自由浮動匯率等一系列措施。國內生產總值（2002年）：37472億堅戈。人均國內生產總值（2002年）：252677堅戈。)

katukuh sabaw tusaay a bulad, namaka i zumaay a kanadal talabuay a kalisiw izaw tu $210 a ogu, u pakalisiway a kanatal sa, izaw ku U.S.A. $49.2 ogu , U.K. $17.8 a ogu, Kuliya $15.6 a ogu, Itali $6 a ogu, Cung-kwo $5.6 a ogu, Terky $5.1 a ogu, Nihun Japen $3 .36 a ogu. azaay a Kazakhstan sa, nu kitakit sa enemay nu kakaenan a patahekalay a kanatal, atu sayatahay a bihun ku sapatahekal.

(u kamu nu Hulam sa:截至2002年12月、哈薩克累計吸引外商直接投資210億美元，主要投資國包括：美國49.2億美元、英國17.8億美元、韓國15.6億美元、義大利6億美元、中華人民共和國5.6億美元、土耳其5.1億美元、日本3.36億美元。

現時哈薩克是世界上第六大糧食出口國，和第一大麵粉出口國)

kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)

kakining nu kanatal demiad sa 16 a bulad 12 a demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (Congtung) ayza sa, ci Almazbek Atambayev, micakat a demiad sa i 2011 a mihecaan, 12 a bulad 1 a demiad.

cunli (總理)

u pilecuhan ni Askar Mamin i Tselinograd nu Kazakhstan. nalecuhan ciniza i 10 a bulad 23 a demiad 1965 a mihcaan.

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan

CIA
外交部
List of current heads of state and government
中文維基-哈薩克斯坦：