Kenya

Kenya (肯亞)

Kenya (肯亞)

u Kenya (肯亞) sa ilabu nu Feico, itiza i 1 00 N, 38 00 E.

u ahebal nu lala’ mapulung sa 580,367 sq km.

u ahebal nu lala'ay sa 569,140 sq km, u ahebal nu nanumay sa 11,227 sq km.

hamin nu tademaw sa 46,790,758.

kakalukan umah sa 48.10%, kilakilangan umah sa 6.10%, zumaay henay umah sa 45.80%

Kenya Kunghekul (sewasili a kamu: Jamhuni ya Kenya, nu yenkelish:Republic of Kenya/k nja/,atu/ki:nja/) u Kenya haamin, i sawali nu Afilika, micapi tu In-du-yang, Su-ma-li-ya, I-su-pi-ya, i temulay a Su-tan, U-kang-ta,Tan-sa-ni-ya sapatutud, u 58 emang a pin-fang-kung-li. u tademaw nu Kenya izaw tu 5051 emang, 42 ku binacadan, izaw ku Bantu, Ni-lwo atu kused saka tuluay a kamu nu binacadan, nu seebuay a kamu u Engelih atu Swasili ku mananamay a kamu. u kanatal nu Kenya papelaen tu 47 a kenes, Nay-lwu-pi ku henulan.

(u kamu nu Hulam sa: 肯亞共和國（斯瓦希里語：Jamhuri ya Kenya，英語：Republic of Kenya，/ˈkɛnjə/，或/ˈkiːnjə/）通稱肯亞，是位於東非，瀕臨印度洋，與索馬利亞、衣索比亞、南蘇丹、烏干達、坦尚尼亞接壤，面積約58萬平方公里。肯亞人口約5051萬，一共有42個民族，分成班圖、尼羅和庫施特三大語系，官方語言是英語和斯瓦希里語。全國分為47個縣市，首都為奈洛比。)

ina Kenya a kitakit nu makuwanay tu nu U.K., i 1963 mihecaan tusaay a sabaw-tusa maka U.K. sumaden miteked. i waliay a Afilika u tabakiay mapela’ a diheb palatusaan ku Kenya, adudi tu i teleklel macacubelis, manay izaw ku waliay nu Afilika a ciwcika a ngangan. Kenya i timulay nu Sahala likelikenan a kitakit, u sakapahay a key-zay nu kitakit, nu mikalukan, sapi’edapay a kawaw, atu kung-ye saanganganan nu key-zay a tatulu tektek tatizengan, namisanga’ patektek a engenan, cin-cu a patahekal, sakakuay nu micakayay katuud tu a lawilaw, i 2015 mihecaan nu labuay namulecuhan izaw tu $614.1 a ogu, macakad ku key-zay sa 5.6%.

(u kamu nu Hulam sa: 肯亞曾是英國殖民地，1963年12月12日從英國獨立。東非大裂谷將肯亞分為兩半，恰好與橫貫全國的赤道相交叉，肯亞因此獲得了「東非十字架」的稱號。肯亞是撒哈拉以南非洲經濟基礎較好的國家之一，農業、服務業和工業是國民經濟三大支柱，受基礎設施投資及私人消費增長的影響，肯亞2015年國內生產總值為614.1億美元，經濟增長率達5.6%。)

nu lyen-he-kwo ku Kenya, atu masakaputay nu Afilika, caay kasaputayay a paculiay atu pitu a bataan izaw ku pita a masakaputay, nu walian a Afilika a masakaputay a kanatal hananay. i tida i Nay-lwo-pi ku sahenilan a kakitizaan nu lyen-he-kwoay a nu kaenengan nu tademaway a Shu atu Lyen-he-kwoay a nu hekalay a Shu.

(u kamu nu Hulam sa: 肯亞是聯合國、非洲聯盟、不結盟運動、七十七國集團和東非共同體成員國。聯合國人居署及聯合國環境署（又名聯合國環境規劃署）總部設置在肯亞首都奈洛比。)

nadipa'an (歷史)

nu kalingatu nu tademaw ku Kenya, labuay a lala nu Kenya sa na makudkud tu ukak nu tangah nu tademaw i 250 emang ayaw nu mihecaan. katukuh tu i siyen 7 a se-gi, wali-timul mililisay tu bayu malasang-yeay a tuse, u tademaw nu Alabe malingatu tu tayni midang, mueneng.16 a se-gi, Putaw-ya mikuwan sa hamin han nu heni midebung i bayuay a tuse.

(u kamu nu Hulam sa: 肯亞是人類發源地之一，境內曾出土約250萬年前的人類頭蓋骨化石。到西元7世紀，東南沿海地帶已形成一些商業城市，阿拉伯人開始到此經商和定居。16世紀，葡萄牙殖民者佔領了沿海地帶。)

i 1890a mihecaan ,U.K. Te-kwo midebung tu wali-Afilika,u Kenya paanin tu U.K.

i 1895a mihecaan U.K. a sebu pakatineng u Kenya sa i waliay-Afilika a dadiputan.i 1920 mihecaan tatenga mala U.K. mikuwan tu Kenya. i sapikuwanay sa i 1956-1960 mihecaan Gikuyu a binacadan a tademaw pahaka mihanday tu nipikuwan nu U.K..

(u kamu nu Hulam sa: 1890年，英、德兩國瓜分東非，肯亞被劃歸英國。1895年，英國政府宣布肯亞為其「東非保護地」。1920年，肯亞成為英國殖民地。在英國殖民政府時期，肯亞於1956年至1960年間，基庫尤人發動茅茅起義，反對殖民統治。)

i 1963 a mihecaan, na mipili tu cung-tung ke heni, matademec ku masakaputay nu i Afilikaay a binacadan. i malecaday a mihecaan sa, mapatizeng ku misateked a ceng-bu ku heni, i sabaw tusa a bulad sabaw tusa a demiad mipangiha’ ku heni tu nikateked nu Kenya, mamin tu ku nikuwanan nu U.K. tu pitu a bataan a mihecaan. i 1962 a mihecaan sa, mapatizeng tu ku Kenya kung-ge-kwo, nika izaw i labu nu masakapatay nu U.K. hananay.

(u kamu nu Hulam sa: 1963年5月舉行大選，肯亞非洲民族聯盟（簡稱肯盟）獲勝。同年6月1日成立自治政府，12月12日宣告獨立，從而結束了英國長達70年的殖民統治。1964年12月12日，肯亞共和國成立，仍留在大英國協內。)

i 1978 a mihecaan, sakacacay a cung-tung ci Jomo Kenyata, f-cung-tung ci Taniel Alapu Moyi, 1982 a mihcaan, enemay a bulad, malacacayay a tang ku Kenya hananay. 1991 a mihecaan sabaw tusa a bulad, i zaw tu ku zumaay a tang, ci Moyi ku cung-tung matenes ci nida misakakawaw tu tusa a bataan izaw tu sepat a mihecaan, makatukuh tu i 2002 a mihecaan. tusa a belebu izaw ku pita a mihecaan sabaw tusa a bulad, malacing-tung ci Muwayi Cipeyci, matademec cinida tu zumaay a pipiliay a tademaw. u zama satu, ceng-se-min-cu-win-tung makaala tu kiyadahayay a aenengan nu Yi-huy, u mekeliday nu heni ci Yila Awtincya mala cung-li tuway. nika u manamuhay tu Tila Awtincya sa, mangayaw ku heni i cuwacuwaay a kakitizaan. i 2013 a mihcaan sa, malacing-tung tu ci Uhulu Kenyata.

(u kamu nu Hulam sa: 1978年，第一任總統喬莫·肯亞塔，副總統丹尼爾·阿拉普·莫伊繼任總統。1982年6月，肯亞實行一黨制。1991年12月，實行多黨制。莫伊執政長達二十四年，直至2002年。2007年12月27日姆瓦伊·齊貝吉贏得2007年肯亞總統選舉，反對派橙色民主運動贏得了議會中的多數席位，反對黨領袖拉伊拉·奧廷加擔任總理。拉伊拉·奧廷加的支持者在許多地區發起了暴亂。2013年，烏胡魯·肯亞塔當選為新任總統。)

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Nairobi.

u pala’ nu heni (地理)

u pala’ nu Kenya sa makaala tu limaay a bataan izaw ku walu, tulu a malabu a pin-fan-kung-li, i nu walian nu Afilika, i teban ku teleklal nu Kenya, nu timulam micapi tu In-tu-yang, i nu amisan micapi tu I-so-pi-ya, i ‘tip-amisan malalitin tu Nansudan, i ‘tipan militin tu Ukanda, i timul militin tu Tansanniya. i saamisay sa Tulkanagin-ailayme tuluay a kalimucu Kalukukaylissan, i sawaliay sa Mandelacim, Su-ma-li-ya atu I-so-pi-ya malalitin, i sa timulay sa u Kulegin atu Tansanniya capi tu In-du-yan datipasan, i sa’tipan sa Busiyagin a wiydoliyakang.

(u kamu nu Hulam sa: 肯亞土地面積約58.3萬平方公里，位於非洲東部，赤道橫貫中部，東南瀕印度洋，東鄰索馬利亞，北與衣索比亞交界，西北與南蘇丹，西連烏干達，南接坦尚尼亞。最北點是圖爾卡納郡埃萊米三角的卡魯夸凱利斯山；最東點是曼德拉郡、索馬利亞和衣索匹亞的三邊交界；最南點是夸勒郡和坦尚尼亞鄰近印度洋的海岸；最西點是布希亞郡的維多利亞港。)

kakapah ku nikapala’ i Kenya, u katizaan sa i buyubuyu’an a enal, delek nu bayu katalakaw tu 1500 kung-ci a enal, izaw ku sawaliay a talakaw nu enal limaay a lasubu a kung-ci, i ‘etip sawaliay nu Afilika mapela’ay i sawali a caay, namakai 2000 katukuh tu 3000mi katalakaw a enal, In-du-yanay a sadipasan 200 a km kaahebal a enal. nu Kenya a pala’ay maka i enal pasayza i telungay katalakaw telek nubuy a enal, ina enal mala tusaan nu tabakiay a papela’ tu i waliay, atu i ‘etipay.

(u kamu nu Hulam sa: 肯亞地形豐富，大部為高原山地，平均海拔1500米；其中東部海拔500米，西部是東非裂谷帶的東支，海拔2000－3000米；印度洋沿岸是寬約200公里的平原。肯亞地勢由海岸平原向中央高原爬升，高原區被東非大裂谷分為東西兩部分。)

i mapela’ay a enal nu sasa sa i 450-1000 a kung-ci a talakaw, 50-100 a km kaahebal, izaw ku i labu i hekal a taku, yadah ku mabuwak tu lamal a buyu’. Kenya-buyu i telungay nu Kenya a kanatal, i satimulan nu teleklal 16.5 a km a laad, u satalakaway a buyu’ sa 5199 a mi katalakaw, samihecaan sa sisuleda, satalakaway a buyu’ nu Kenya atu sakatusaay a buyu’ nu Afilika,nu pangangan tu Kenya makayni i Kenya a buyu’ ku ngangaan. ya Kenya buyu’ i telungay a ahebal 715 pin-fan-kung-li sa tuzu’ sa u kwo-cya-kung-yen, i 1997 a mihecaan mala Len-he-kwoay a ciaw- ke- wun- cu ze tu nu kitakit a yi-cang. u Kenya i tapiing nu Ailika, Tan-san-ni-ya labuay nu Afilika satalakaway a buyu’ Ci-li-ma-ca-lwo a buyu’.

(u kamu nu Hulam sa: 大裂穀穀底在高原以下450－1000米，寬50－100公里，分布著深淺不等的湖泊，並屹立著許多火山。肯亞山位於肯亞中部，赤道以南約16.5公里，主峰巴蒂安峰海拔5,199米，山頂有積雪，為肯亞最高峰及非洲第二高峰，肯亞的國名也因肯亞山而來。肯亞山中部有面積達715平方公里的地區被指定為國家公園，於1997年成為聯合國教科文組織世界遺產。由肯亞可見位於邊境、坦尚尼亞界內的非洲第一高峰吉力馬札羅山。)

u demiad nu Kenya masa zumazuma, i zeday- cihun-zi, i sadipasanan a demiad masemed a kutiay, i talakaway a eanl a demiad dihekuay, malawit tu 3500mi talakaway a buyu’ sawsawni ci suleda. nu mihecaan a demiad i sese 26 du C, sa kasienawan sa 12 du C.i satimulan nu teleklal sa u ze-day kilangkilang atu ze-day enal a demiad, i dadipasanan sa u za-day a demiad akuti’, maudad aca, anu pasayda i labu nu enal, ya demiad maacek, i amisay u likenliken atu caay ku kalutukay a enal 56%, malawilaw nu zi-hun a demiad, nu mihecaan a pu’u nayi ku cidekay a masauzuma a demiad, izaw sa maudaay atu makedalay a demiad.

(u kamu nu Hulam sa: 肯亞氣候多樣，全境位於熱帶季風區，沿海地區濕熱，高原氣候溫和，3500米以上高山有時落雪。全年最高氣溫為攝氏26℃，最低為12℃。赤道以南主要屬熱帶森林和熱帶草原氣候；沿海地區為熱帶氣候，全年高溫多雨；越往內陸，其氣候就越乾旱，北部沙漠和半沙漠地帶面積約占全國的56％。受季風氣候的影響，肯亞沒有溫度凸顯的四季，只有雨季和旱季的區)

kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)

kakining nu kanatal demiad sa 12 bulad 12 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Uhuru Kenyatta, micakat a demiad sa i 2013 a mihca 4 bulad 9 demiad.