Sandimen

Sandimen（三地門鄉）

Sandimen a sakuwan ku Pingtung. kumud nu kalesakan, 185.9 km². （kalesakan nu linpanti 94.02 km², kalesakan nu pawliwti 85.25 km²）, u kasabinawlan, 7,698 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 2,296 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 7,320 ku ingcumin a tademaw. u kasabinawlan, Pakalatu 95%(Paiwan, Rukai) ku kasabinawlan. u Paiwan atu Rukai ku sakalaniyazu’.

nikasakuwakuwan

Sandimen mala 10 a cuwen atu 12 ku niyazu’. kina 12 a niyazu’sa, Timur（三地部落）, Tjavatjavang（達來部落）, Valjulu（馬兒部落）, Paridrayan（大社部落）, Sagaran（口社部落）, Talamakau（青葉部落）, Cavak（青山部落）, Djineljepan（安坡部落）, Tjailjaking（賽嘉部落）, Kingdalruwane（金大露安部落）, Tjukuvulj（嘟估甫了部落）, Tjusepayuan（北巴部落）.

Sandimen(三地門鄉)（排灣語：Timur）位於台灣屏東縣北端，北臨高雄市茂林區、六龜區，東鄰霧台鄉，西鄰高樹鄉、鹽埔鄉，南接內埔鄉、瑪家鄉。面積約196平方公里，排名屏東縣第三大（僅次於獅子鄉、霧台鄉）；人口約7.7千人，為屏東縣人口最多的山地鄉。

Sandimen(三地門鄉)（Paiwan a binacadan a kamu, Timur）i tini i Taywan nuwamisan nu Ping-tung-siang, nuwamisan nu Kaw-sing-se Maw-lin-cuy, Liw-kuay-cuy, nuwalian macapi i Wu-tay-siang, satip macapi u Kaw-su-siang, Yan-pu-siang, nutimulan macapi i Ne-pu-siang, Ma-ciy-siang. u ahebal ku lala’ makala tu 196 ping-bang-kung-li, nipasilut(排名) tu ngangan i Ping-tung-siang u sakatulu nu tabakiay, uyni dada’Se-ce-siang,

U’-tay-siang, u tademaw pakala’ tu 7.7 malebut a tademaw, u kakatuuday nu Ping-tung-siang a tademaw nu binacadan a niyazu’.

該鄉地處山地與平原的交界地帶，多屬丘陵地形，海拔在100~2159公尺之間，有隘寮溪流經鄉境，氣候上屬熱帶季風氣候。居民以台灣原住民排灣族為主，另有部分魯凱族居民（如青葉村），近年來成為熱門的觀光勝地，並被納入茂林國家風景區。

Sandimen(三地門鄉)（排灣語：Timur）位於台灣屏東縣北端，北臨高雄市茂林區、六龜區，東鄰霧台鄉，西鄰高樹鄉、鹽埔鄉，南接內埔鄉、瑪家鄉。面積約196平方公里，排名屏東縣第三大（僅次於獅子鄉、霧台鄉）；人口約7.7千人，為屏東縣人口最多的山地鄉。

Sandimen(三地門鄉)（Paiwan a binacadan a kamu, Timur）i tini i Taywan nuwamisan nu Ping-tung-siang, nuwamisan nu Kaw-sing-se Maw-lin-cuy, Liw-kuay-cuy, nuwalian macapi i Wu-tay-siang, satip macapi u Kaw-su-siang, Yan-pu-siang, nutimulan macapi i Ne-pu-siang, Ma-ciy-siang. u ahebal ku lala’ makala tu 196 ping-bang-kung-li, nipasilut(排名) tu ngangan i Ping-tung-siang u sakatulu nu tabakiay, uyni dada’Se-ce-siang,

U’-tay-siang, u tademaw pakala’ tu 7.7 malebut a tademaw, u kakatuuday nu Ping-tung-siang a tademaw nu binacadan a niyazu’.

Sandimen mala 10 a cuwen atu 12 ku niyazu’. kina 12 a niyazu’sa, Timur（三地部落）, Tjavatjavang（達來部落）, Valjulu（馬兒部落）, Paridrayan（大社部落）, Sagaran（口社部落）, Talamakau（青葉部落）, Cavak（青山部落）, Djineljepan（安坡部落）, Tjailjaking（賽嘉部落）, Kingdalruwane（金大露安部落）, Tjukuvulj（嘟估甫了部落）, Tjusepayuan（北巴部落）.

該鄉地處山地與平原的交界地帶，多屬丘陵地形，海拔在100~2159公尺之間，有隘寮溪流經鄉境，氣候上屬熱帶季風氣候。居民以台灣原住民排灣族為主，另有部分魯凱族居民（如青葉村），近年來成為熱門的觀光勝地，並被納入茂林國家風景區。

uynian a buyu’a lala’ atu enal u kalalikeluhan(交界)a kakitizaan, kayadahay ku masaungcuyungcuyay a buyu’,hay-pa i 100 katukuh i 2,159 depah, izaw ku Ay-liaw a sauwactalabi i niyazu’, 流經鄉境demiad tungusay u ze-day-ci-bung a demiad, aenengan a binawlan u Paiwan a binacadan u kahenulan,u zumaay a Paiwan a binacadan,  mahiza u Sin-ye a niyazu’, ayzaay a mihcaan pakala tu sakapahay aidangan a kakitizaan, patayza i Maw-lin a kanatalay a idangan.

Laylay(歷史)

Sandimen(三地門鄉)，源自排灣語「timur」，移居此開墾的閩南裔漢人以閩南語諧音稱之山豬毛或山地門，今臺灣閩南語仍稱山地門（Suann-tē-mn̂g）。1935年，日本將排灣族Timur、Talavatsal、Salalau三社居民遷移到今日的三地門，並規畫為棋盤街道聚落。當時屬高雄州屏東郡管轄，稱為「サンティモン」。

Sandimen(三地門鄉), lalengawan/lalekalan(源自)  namakayni i Paiwan  a kamu,「timur」 malinat tayni miatang(開墾) ku layakay nu tayniay a Hulan nu lalayay tunisasengiay a ngiha’ kyu palu nu buyu’ay a kiwmah a banuh(山豬毛) tu San-ti-men, nu ayaza i Taywan layakay a kamu masakamu tu San-ti-men “Suann-tē-mn̂g” 1935 a mihca i kaLipunan u Paywan a binacadan  tu Timur, Talavatsal, Salalau tuluay nu kenis a tademaw malimat hay nikatukuh ayza nu  Sandimen a kenis, nisasulitaan sakaysasangaan tu kalcalaecay nuzazan a kasaupuaan nu niyazu’ay, nanutawya nu Takaw a kenis atu Pingtungay a kenis nipikuwan, panganga han sa “サンティモン”.

光復後初期改設高雄縣三地盟鄉，1947年易名為「三地鄉」，1950年改隸新設之屏東縣，1992年8月更為今名。

nazikuzan nu Kang-hu tu sayaway misumad tu Ta-kawan a kenis nu Sandimen a nikasu u ouwan malecabay a kenis, 1947 amihcaan masumat u Sandimen a kenis, 1950 a mihcaan masumat aca tu baluhayay nu Ping-tung a kenis, 1992 a mihcaan waluay a bulad hanika ayza kinangangan.

mikawaway tu kawaw nu kanatal a kakitazaan kenis(行政區劃)

i tiniay a kenis izaw ku cacay nataan a niyazu’(本鄉共10村)

Cing-ye a niyazu’,(青葉村)

An-po a niyazu’(安坡村)

Cing-san a niyazu’(青山村)

Ma-l-el a niyazu’(馬兒村)

Cow-se a niyazu’(口社村)

Say-ciya a niyazu’(賽嘉村)

San-ti-men  niyazu’(三地村)

Ta-se a niyazu’(大社村)

De-wen a niyazu’(德文村)

Ta-lay a niyazu’(達來村)

Cing-ye a niyazu’(青葉村)

An-pu a niyazu’(安坡村)

Cing-san a niyazu’ a niyazu’(青山村)

Ma-el a niyazu’(馬兒村)

Kou-se a niyazu’(口社村)

Say-ciya a niyazu’(賽嘉村)

San-ti a niyazu’(三地村)

Ta-se a niyazu’(大社村)

三地門位於臺灣屏東縣北端，北臨高雄市茂林區、六龜區，東鄰霧臺鄉，西鄰高樹鄉、鹽埔鄉，南接內埔鄉、瑪家鄉。

Sandimen (三地門鄉) tini i  nuwamisan Taywan Pin-tung a kuwan, u belaw saamisan nu 高雄 akuwan Maw-lin a kenis, Liw-kuay a kenis, nuwalian u belaw u Uw-tay a kenis, satipan a belaw u Kaw-su a kenis, Yen-pu a kenis, mitules tu Ne-pu a kenis, Ma-ciya a kenis.

katinengan(了解)

三地門早期地名為「音斯笛摩兒」，屬於魯凱族『三地門』社的聚落，中國旳閩南地區移居此開墾的漢人以閩南語諧音稱之「山豬毛社」或「三地門」。

Sandimen(三地門鄉) kasumamadan a ngangan u “Sin-se-di-mo-el”, tungusay u Lukay a binacadan “San-ti-men” kenis a niyazu’, Cung-ku a ，Cung-kou a u nu layakay akakitizaan nu malimatay nu layak miatang (開墾) u layakay akamu misasengiay tu pipangangan “San-cu-maw-se” atu “Sandimen(三地門鄉).”

Shan-chuan  cuyacuy a sangaw(山川琉璃吊橋)

Shan-chuan  cuyacuy a sangaw/Shanchuan Glass Suspension Bridge(山川琉璃吊橋)

山川琉璃吊橋位於臺灣茂林國家風景區內，為連接屏東縣三地門鄉與瑪家鄉的人行吊橋，跨越高屏溪的支流隘寮溪。橋體為吊床式吊橋，橋長262公尺、距河床平均高度45公尺，曾是全臺灣最長的吊床式吊橋，直至2017年由桃園市復興區的新溪口吊橋（橋長303公尺）超越。

Shan-chuan  cuyacuy a sangaw tini i Taywan Maw-lin piazihan tu hekal nu kantal a kakitizaan, mitulesay tu  Ping-tung akuwan San-ti-men a kenis atu Majia a kenis(瑪家鄉) tu caculilang nu tademaw cuyacuy a sangaw, miawas tu Kaw-ping sauwac adidi’ay cilis Ay-liaw a sauwac, u uzip nu sangaw u masacuyacuyay a sangaw, katanayu’ a sangaw 262 kung-ce, laed tu sauwac palalecad tu talakaw sepat bataan izaw ku lima debah, nau satanayaay masacuyacuay a sangaw, katukuh 2017 a mihcaan u Tuing atuse Fu-sing a kakitizaan u baluhay a sacumud nu sauwac cuyavuy a sangaw “katanayu’ nu sangaw 303 debah malakuit tuway”.

山川琉璃吊橋為聯絡屏東縣三地門鄉三地村與瑪家鄉北葉村的吊橋，屬於吊床式吊橋，最大乘載人數100人。琉璃珠的意象裝置為由排灣族藝術家撒古流·巴瓦瓦隆所設計，橋體兩側鑲有32面故事牌，講述32個不同部落的故事。吊橋兩端設有馬賽克藝術作品以及巨石裝置藝術。橋體兩側在試營運結束至正式營運期間加裝了1,664顆琉璃珠。

Shan-chuan  cuyacuy a sangaw/Shanchuan Glass Suspension Bridge(山川琉璃吊橋) u satakus tu Ping-tung akuwan San-ti-men a kenis San-ti a niyazu’ atu Majia a kenis(瑪家鄉) Pa-ye a niyazu’ tu cuyacuy a sangaw, tunusay masacuyacuyay a sangaw, u sakatuuday pitubian tu tademaw cacay lasubu, Liu-li-cu a sakahini tu pipazeng nu Paiwan a binacadan a Yi-su-ciya ci Sa-ku-liw-pa-wa-wa-lung mibihekacan a misanga’, u uzip nu sangaw tusaay a takinilan izaw kunipazeng tu tulu bataan izaw ku tusa a paya’ tu kungku, nusakamu 32 masazumaay a kungku nu niyazu’, cuyacuy a sangaw i sacumut atu katukuhan patizeng tu Ma-say-ke yi-su-zuo-pin atu tabakiay a ba’tu kunipazeng tu yi-su. uzip tu sangaw tusa a takinilan pahezek tu pitanam katukuh tatengaay tu amiculul a demiadan micunus tu mipazeng tu 1,664 ku Liu-li-cu.

舊筏灣部落原為排灣族、魯凱族祖先之發源地  舊筏灣海拔800多公尺 ,石板屋依山勢而建與對面山頭的射鹿、高燕與好茶部落隔著隘寮南溪 ,雲深之處便是排灣族的聖山「大武山」 ..整排的排灣族石板屋保存的還算完整這樣面山臨水、居高臨下的地理位置 提供早期筏灣人生活上的便利,也得以防範宿敵好茶部落的來犯  早年的筏灣部落人口達一百多戶 ,日治時期日本人曾強迫射鹿及高燕兩部落的人搬遷到筏灣,台灣光復後國民政府再度安排三部落的人遷村到現今北葉、瑪家及筏灣村 ,原來的筏灣部落也改名為舊筏灣。

malumanay a Fa-wan a niyazu’ na u Paiwanay tu ,Rukai a binacadan u lalangawan a tuas ulalekalan a lala’ nu tuas,   malumanay a Fa-wan u talakaw pakala tu 800 debah, ba’tuay aluma’ micangday tu butu’ amipatizeng atu nu ayawan a buyu’ tu Se-lu, Kaw-yan atu kapahay aucya niyazu’ silaed tu ai-liau nutimulan a sauwac, ilabu ku kakitizaan nu Paiwan a binacadan a kakawsan a buyu’(聖山) “Ta-uw a buyu’”, kasilut(整排) nu Paiwan a binacadan ba’tuay a luma’ masupet u masakapahay malisimed u mahiniay nusuayaway tu butu’ micapiay tu nanum, u satalakaway a maazih ku  kakitizaan a lala’ pawapen tu kasumamadanay tu Fa-wan a tademaw lihalay kunikauzip, uyza  sa amitena’ tu miubiay tu kapahay a ucya, i saayaway a mihcaan u Fa-wan niyazu’ a tademaw katukuh tu cacay lasubu kayadah ku luma’, u pikuwanay nu Lipun a ziday Lipun a tademaw napacici tu Se-lu atu Kaw-yan tusaay  niyazu’an a tademaw, mabulaw tayza i Fa-wan, Taywan napatizang hawsa ku-min-cen-bu pasilut aca tu tuluay niyazu’ a tademaw mabulaw ku niyazu’ tayza i ayzaay Pa-yia, Majia  atu Fa-wan a niyazu’, nauyaanan(原來) u Fa-wan a niyazu’ pasumad han ku ngangan u malumanay Fa-wan.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan

• 內政部戶政司全球資訊網
• 原住民族委員會全球資訊網統計資料
• 中文維基百科: Sandimen(三地門鄉)https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%89%E5%9C%B0%E9%96%80%E9%84%89
• 中文維基導遊:Sandimen Township(三地門鄉): https://zh.wikivoyage.org/wiki/%E4%B8%89%E5%9C%B0%E9%96%80
• 中文維基百科: 山川琉璃吊橋: https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B1%B1%E5%B7%9D%E7%90%89%E7%92%83%E5%90%8A%E6%A9%8B