Sao Tome and Principe

Sao Tome and Principe (聖多美與普林西比)

u Sao Tome and Principe (聖多美與普林西比) sa i labu nu Fey-cuo, itiza i 1 00 N, 7 00 E.u ahebal nu lala’ mapulung sa 964 sq km.u ahebal nu lala'ay sa 964 sq km, u ahebal nu nanumay sa 0 sq km.hamin nu tademaw sa 197,541.kakalukan umah sa 50.70%, kilakilangan umah sa 28.10%, zumaay henay umah sa 21.20%.

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Sao Tome.

kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)

kakining nu kanatal demiad sa sabaw tusa bulad pitu demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Evaristo Carvalho, micakat a demiad sa i 2016 a mihcaan siwa bulad tuluay demiad.

聖多美普林西比民主共和國，中國大陸一般簡稱聖普，位於中非西部的幾內亞灣，由聖多美島、普林西比島和附近一些礁、嶼組成。面積1001平方公里。人口約90%居住在聖多美島。居民主要是班圖人，還有混血穆拉托人和印度人，葡萄牙語為官方語言，原為葡萄牙殖民地。1975年7月12日獨立，成立民主共和國。聖普是世界上最低度開發國家之一。

Seng-Tuo-Mey-Puo-Lin-Si-Ti (Sao tome and principe, 聖多美普林西比) ananay a kanatal sa, kapulungan nu binacadan a kanatal, sakay nu China a nipangangan sa u Senpu han, u eneng sa i kalatebanan nu Africa nutipan a Cinyie-ya a salupikut, makay nu ya Sentu-mie Sao tome hananay a subal, Pu-lin-si-pi (Principe) atu i capianay a baba'tuan nikasaupuan a kapulungan a kanatal. nikaahebalan sa makaala tu 1001 a ping huwan kung-li. nikaidaw nu binawlan sa u 90% kayadah i tini i Sen-tu-mei a subal a maudip. u sakaidaw nu binacadan sa katuuday ku ya Pantu hananay a tademaw, atu sikacamul tu nu ya Mulatu atu India hananay a binacadan, sakay nu kanatalaya sakaihekal a nakamuwan sa misa nu Portugal ku sitatungus, i kasumamadan sa nau kalatubangan nu Portubal. i 1975 a mihcaan pitu a bulad sabaw tusa a demiadan kunida sa malakanatal, patideng tu nikapulungan a binacadan a kanatal. ya Senpu sa u sakay i nu kitakitay a sakainayiay nikapalekal tu sakasilacul nu kanatal.

cunli (總理)

u cunli nu Sao Tome and Principe (聖多美與普林西比) ayza sa ci Jorge Lopes Bom Jesus (若熱·洛佩斯·博姆·熱蘇斯), micakat a demiad sa i 2018 a mihcaan 12 bulad 3 demiad.

likisi (歷史)

聖多美普林西比在1469到1472年之間被葡萄牙人發現。阿瓦盧卡米尼亞（Alvaro Caminha）在1493年於聖多美島成功建立殖民地，他也得到這塊土地為賞賜。普林西比島的殖民於1500年也在類似的安排之下開始。

ina Sao tome and principe i ti 1469 katukuh i 1472 a mihcaan, sikaadih nu Portubal a kanatal. ya Awaluka-miniya (Alvaro Caminha) hananay, i ti 1493 a mihcaan kalekuan a patideng i Sen-tu-mei a subal satubangan a mikuwan, sikaala nida tu sakawlah tina kakitidaan. ya Pu-lin-si-pi a subal nikasatubangan sa i 1500 a mihcaan, i ti sikalecadan a nikahida sikasululan a kalingatu.

葡萄牙殖民者利用奴隸的勞力在16世紀中葉將聖多美普林西比變成了非洲最重要的砂糖出口地。聖多美島從1522年開始直接受葡萄牙王國統治，普林西比島則是從1573年開始直接受葡萄牙王國統治。

u Portubal a kanatal miculcul tu masatubangay a sakaidaw nu kasikawawan a icelang, i ti 16 a seci itebatebanan palekuan kina Sao tome and principe, sikasumad tu mala sakahenulan i Africa u nipisiwbay pacakay tu waneng patahkal i nu kitakitay a kanatal. ya Sen-tu-mei a subal sa i ti 1522 a mihcaan, a malingatu pabesuc sa maylayap tu nipikuwan nu Portubal a masahungtiay a kanatal.

砂糖產業在隨後的一百年間沒落。到十七世紀中葉，聖多美只是一個補給船隻用的停靠港而已。十九世紀早期，引進了兩種經濟作物：咖啡與可可。當地肥沃的火山土壤特別適合這些新的經濟作物，於是出現了許多莊園。

u sakay silacul nu wanengay a sasikawaw sa, i nudikudan nu cacay a lasubu haymaw satu a malawpes. katukuh i 17 a seci kala i tebatebanan tu, ya Sen-tu-mei a kakitidaan uyda satu u sapicunus tu sikaydih han nu tuudtuud nu balunga, a cacandayan a minatu adada. i 19 a seci nikalingatuan, mililid a pacumud tu tusaay a sikalisiway a papalumaan; ya kuhi atu ke-ke (可可) hananay. nu itidaay a kasidamekan nu kapawpaway nu lamal a buyu', micidek ku nikakapah a sitatungusan tuyni a baluhayay a sipaluma, kiyu nudikudan sa culal satu ku mikilulay a tabakiay nu masabawbiay a kitidaan.

由葡萄牙公司或是不在當地的地主所擁有的莊園幾乎佔據了當地所有好的農田。到了1908年，聖多美成了世界最大的可可產地，可可到現在還是該國最重要的作物。

sakay nu Protubal a kusi atu nu caayay ka itidaay a siumahay tu sakasitungus, nikaahebalan mamin a calapan tu kasidamekay nu umah. katukuh i 1908 a mihcaan sa, ya Sen-tu-mei malanu i kitakitay a satabakiay tuya ke-ke a sikaidaw nu kasilacul, ina ke-ke hananay sa katukuh ayda mahida henay u sakahenulan a sakalukan.

kakitidaan (地理)

聖多美與普林西比位於非洲幾內亞灣。聖多美島距離非洲西岸255公里，普林西比島距離非洲西岸220公里，兩島相距146公里，是非洲第二小的國家，兩島都是火山島，面積共1001平方公里。

Sao tome and principe ina Sen-tu-mei atu Pulin-sipi a kakitidaan sa, i Africa ya Ciney-ya a salupikudan. ina Sen-tu-mei kasilaad tu Africa nutipanay a tukutukusan makaala tu 225 a kungli, ya pulin-sipi a subal kasilaad tu ya Africa i nutipay makaala tu 220 katanatu nu kungli, mahtutusaay kasilaad sa makaala tu 146 a kungli kabaad, i Africa masa nu nukikul a nisausian sa mala sakatusa a adidi, nikaahebalan sa makaala tu 1001 pinghuwan kungli.

其他鄰近的附屬島嶼由北至南包括Pedras Tinhosas、Boné de Jóquei、Cabras Isles，和赤道橫越的Rolas Isles等。島上植被茂盛，溪流交錯，也有許多高山，重要的如：聖多美峰(Pico de São Tomé）（2024公尺）、普林西比峰Pico do Príncipe（948公尺）。

熱帶雨林氣候，終年高溫多雨。年降水量1000～3000毫米，兩島西南迎風坡達5000毫米。

nikacaledesan a demiad i kaudadan nu kilakilangan, i kademan nu mihcaan sa micidek ku kacaledes atu kasasiudad. kasausi nu nikaidaw nu udad i mihmihcaan sa, 1000~3000 nu hawmi kayadah, ninatusaay a subal nutipan kalatimulan pisuayaw tu sacakad nu bali sa, makaala tu 5000 a malebut nu hawmi a sikaidaw nu udad.

sakay nu kalisiw (經濟)

以農業為主，主產可可，其次是咖啡、椰子。工業有肥皂廠、鋸木廠等。兩島主要產品有95%外運。主要出口可可（占出口總值的3/4）、咖啡、椰子、油棕產品。被聯合國列為世界上最不發達的國家之一。

u situngus tu a miida sakay malukay, u tatungusan nu kalaidaw a sakasilacul sa ya ke-ke, kilul sa ya kuhi hananay, abinung. sakay nu kikayay a nikaidaw sa ya mamisangaay tu sabun a kuba’, atu mamisalusalusay tu kilang a kuba. masatusaay a subal a sikaidaw nu silaculan, tu tuudtuud sa 95% ku sapatahkal i kitakitan misiwbay. u sasitungus nu papacakayan sa ya ke-ke hananay (sikaidaw nu sapatahkal i nutawan makaala tu kapulungan nisausi sepat nu tulu), kuhi, abinung, simal nu balidas atu tuudtuud, mamin a sipatudu nu kitakitay ya paykanatal, u sakayinayay a caay kasilacul a kanatal sa.

sapasubana (教育)

聖多美普林西比的義務教育為四年。教育系統缺乏教室，教師不足，且沒有充分培訓，教科書和教材不足，教育規劃和管理不善，缺乏社區參與學校管理。學校系統的國內經費不足，使系統高度依賴外國融資。

高等教育機構為國家中學和聖多美普林西比大學。

ina Sao tome and principe a situdung tu sapasubana i micudaday sa sepat a mihcaan. u sakaidaw nu paybalucuan a kakitidaan nu picudadan sa caay kataneng, caay kataneng ku saydan, pasunayay ku nipiecawan tu sacunusan a nipahalhal, u sapasubanaan a cudad atu aadihan sa caay amin kataneng, u nipaayaw tu paybalucu’an atu nipikuwan pihacengan a caay kakapah, sikangicihan nu kenikenisan a milihida tu sakay pikuwan tu cacudadan. sakay nu cacudadanay i nu kanatalay a sasikalisiw sa caay kataneng, kiyu miida tu nu hekalay a kanatal tu sapicunus tu nipiedapan tu kalihalay a kalisiw.

u sakaidaw nu satabakiay a cacudadan ya Sao tome and principe atu ya kanatalay a kawcungay itini amin.

nu ROC atu nu Sao tome and principe a nikalcabayan (中華民國與聖多美普林西比關係)

中華民國與聖多美普林西比關係是指中華民國與聖多美普林西比民主共和國（通稱聖普、聖多美）之間的關係。兩國於1997－2016年有官方外交關係，斷交後，目前沒有在對方首都互設具大使館性質的代表機構。對聖多美普林西比的相關事務由駐葡萄牙臺北經濟文化中心兼轄。

nu ROC atu nu Sao tome and principe a nikasacabayan sa, u masakiketay a nipatuduan sa, u nu ROC atu nu Sao tome and principe a kapulungan nu binacadan a kanatal (nipangangan sa u Senpu, Sen-tu-mei han ) a nika nikalalacalan a sakahida. ina tatusaay sa nai 1997 - 2016 a mihcaan nasipakay tu nu kanatalanay a sikalcabay, kaputunan a malcabay i nu dikudan katukuh ayda nayay ku sipatideng tu canancanan a kitidaan, sakay nu sacunus tu caculculanay a sitatungus a sasikawaw a kitidaan. sipakay nu Sao tome and principe tu masakiketay a kawaw sa, sipakay nu ya Protubal i Taywanay Taypi mipakalisiway atu lalangawanay a sasitungusay ku mamidayli atu pikuwan a malalacal tu kasasiduma nu tuudtuud a kawaw.

sakay hekalay a masacabay a nikalalacal (外交)

1997年5月6日，聖多美普林西比主動要求與中華民國建立外交關係，由兩國外交部長在臺北簽署《建交公報》。7月11日，中華人民共和國與聖多美普林西比斷交。1998年10月，中華民國派駐專任大使。

2000年3月，於首都臺北設立聖多美普林西比民主共和國駐中華民國大使館，並派駐大使。

i 1997 a mihcaan lima abulad 6 a demiadan, ina Sao tome and principe a kanatal misakaku a milunguc atu Republic of China patideng tu kakitidaan nu sacabayan a masakiketay a kalahida, sipakay nu tusaay a kanatal ya masakaputay a mikuwanay tu sasacabayen, i Taypak a masasulit tu (kalcabayan a pabinawlanay a cudad). pitu a bulad 11 a demiad, ya China atu Sao tome and principe kaputunan tu ku nikalcabayan. 1998 a mihcaan sa miucul tu mitesekay a tademaw ku ROC patayda i kanatal nu Sao tome and principe. i 2000 a mihcaan tulu a bulad, i ti Taypak a tuse patideng tu kakitidaan nu Sao tome and principe kapulungan a kanatal tu caculculan tayni a kalingatu a sikacabay.

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan

CIA
外交部
List of current heads of state and government
中文維基-聖多美與普林西比https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%A3%E5%A4%9A%E7%BE%8E%E5%92%8C%E6%99%AE%E6%9E%97%E8%A5%BF%E6%AF%94
中文維基-中華民國與聖多美普林西比關係https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E6%B0%91%E5%9C%8B%E8%88%87%E8%81%96%E5%A4%9A%E7%BE%8E%E6%99%AE%E6%9E%97%E8%A5%BF%E6%AF%94%E9%97%9C%E4%BF%82