Shitan

Shitan（獅潭鄉）

Shitan（獅潭鄉） a sakuwan ku Miaoli. kumud nu kalesakan, 79.39 km². （kalesakan nu linpanti 10.36 km², kalesakan nu paw-liw-ti 2.57 km²）, u kasabinawlan, 387 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 156 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 123 ku yin-cu-min a tademaw. u kasabinawlan, pakalatu 32% (Saysiyat) ku kasabinawlan. u tademaw ilabu nu siyang u paylang ku.

alumanay.https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%8D%85%E6%BD%AD%E9%84%89

Shitan（獅潭鄉）

獅潭鄉（臺灣客家語四縣腔：siiˊ tamˇ hiongˊ；賽夏語：Sawi'），是台灣苗栗縣的一個鄉，位於苗栗縣地理中心，地處苗栗縣大湖地區。

Shitan（獅潭鄉） “Taywan nu ngayngay a ngalngal sepat a ngalngalan, siiˊ tamˇ hiongˊ, Saisiyat (賽夏語) Sawi'”u Tawan Miawli-kin (苗栗縣) nu cacaya a niyaduan, itida i Miawli-kin(苗栗縣) teban nu kitidaan, kitidaan han i Miawli-kin (苗栗縣) Tafu (大湖) kitidaan.

北接三灣鄉，東邊北、南段分別與南庄鄉、泰安鄉相鄰，南鄰大湖鄉，西臨公館鄉、頭屋鄉，西北端一小段與造橋鄉相鄰。

amisan mitules tu Sanwan (三灣鄉) niyadu’, wali tepal amis, timulan a benis atu Na-cun(南庄鄉) niyadu’, Tai’an (泰安鄉) mababiyaw, timulan sibiyaw tu Tafu (大湖鄉) niyadu’, nutipan militin tu Kunken (公館鄉) niyadu’,Tuowu (頭屋鄉) niyadu’, nutipan amisan apuyu atu Cawciw (造橋鄉) niyadu’ mababiyaw.

氣候屬於副熱帶季風氣候，溫和多雨，雨季主要在5月至9月。人口4,162人，為苗栗縣人口最少且唯一未滿5千人的行政區，結構上以客家族群為主，約占93.6%。

demiad u cayayay ka caledesay nu puu’ kasibaliyan a demiad, diheku atu yadah ku udad, kaudadan han i limaay a bulad katukuh i siwaay a bulad. tademaw han sepat a malebut cacay a lasubu enem a bataan idaw ku tusa (4162) ku tademaw, u Miawli-kin (苗栗縣) a tademaw saadidi'ay nu caayay kaedem tu lima a malebut nu sincen kitidaan, pasaupu han u ngayngay ku anganganan nu yadahay a tademaw, kya muenengay han siwa a bataan idaw ku tulu. enem (93.6) a kilac.

獅潭鄉，苗栗縣中部，介於仙山、八卦力山與八角棟山脈之間的狹長縱谷，傳說獅潭鄉北端的百壽與永興村交界。

Shitan（獅潭鄉）, Miaw-li-kin (苗栗縣) teban, teban silaad tu San-san (仙山), Pa-kuwaw-lisan (八卦力山) atu Pa-caw-tun buyu'(八角棟山) nu laad a satanayu'ay nu masa wahelulay a diheb nu sauwac, nakamuan u Shitan (獅潭鄉) nu amisan a Paysu’ (百壽) atu Wiun-sin niyadu'an (永與村) ani kalalitemuhan.

橫亙著一座山脈，遠望彷如一頭伏踞的獅子，而獅頭隨著地勢伸入一潭如獅飲水，地方居民稱那座潭為獅潭。

idaw ku mabalatay a cacaya nu buyu, bataden miadih mahida u cacaya a patusuday nu muenengay a tula, tangah nu tula milihida tu lala’ pasayda i nanum mahida minanumay kya tula, pangangan han nu niyaduay atademaw u tula a banaw han.

據說，當時每逢初一、十五前後，居民可聽到潭邊傳來鑼鼓聲，後來中豐公路開闢後，斷了此脈，便不再有此聽聞了。

sakukamu sa, tawya tu paybulad tu cacaya, sabaw tu lima a demiad nu ayawan nikudan, niyaduay a tademaw makatengil tu namaka banaway nipituktukan tu mituktukay a suni, nikudan satu mikaykun tu Cun-fun (中豐) a dadan, maputun kya buyu, hidasatu caay tu pakatengil suniyan.

「獅潭」隨著舊潭名一直沿用至今成為鄉名。清同治年間，獅潭仍是原住民居地，直到光緒年間黃南球率客家移民入墾才開始為漢籍居住地。

“Shitan (獅潭)” kilul satu malumanay a ngangan katukuh ayda uydatu mala aydaay a niyaduay a ngangan. kahulaman a mihcaan, Shitan (獅潭) u yungcumin a muenengay tina niyaduan, katukuh i kunsiu a mihcaan ci Hun-na-ciw (黃南球) mililid tu ngayngay mabulaw tayda mikaykun kya malingatu a idaw ku layak tayda itida mueneng.

台灣清治時期末期至日治初期，獅潭地區為一街庄，稱為「獅潭庄」，隸屬於苗栗一堡。1901年11月，全台設置二十廳，該莊隸屬於苗栗廳。

Tawan Cin-ce (清治) a zitay nikudan tu katukuh i kadipunan nu aayaw, Shitan (獅潭) a niyaduan u masa cacaya a niyaduan, pangangan han tu “ Shitan niyadu’(獅潭庄) ＿”,u Miaw-li (苗栗) nu masa niyaduay. cacay a malebut siwa a lasubu idaw ku cacay (1901) a mihcaan sabaw tu cacay (11) a bulad, hamin nu Tawan patideng tu tusaay a bataan nu patideng tu luma’, nina niyadu’ han u Miaw-li (苗栗廳).

1909年10月，合併二十廳為十二廳，該庄改隸屬於新竹廳。

cacay a malebut siwa a lasubu idaw ku siwa (1909) a mihcaan cacay a bataan (10) a bulad, pulungen tu naw tusa a bataan a lalumaan mala sabaw tusa a luma' ,nina kakitidaan u sumad han tu u Sincu (新竹廳) han.

1920年，廢十二廳改設五州二廳，隸屬於新竹州大湖郡，下有獅潭、八角林、桂竹林大字。戰後獅潭庄改制為獅潭鄉，隸屬於新竹縣。1950年桃、竹、苗分治，獅潭鄉改隸屬於苗栗縣。

cacay a malebut siwa a lasubu tusa a bataan (1920) a mihcan, lawpesen ku sabaw tusa a kakitidaan misumad patindeng tu limaay a kakitidaan tusa a lalumaan, nu Sin-cu cuo (新竹州) Tafu (大湖) kakitidaan, i sasa idaw ku Setan (獅潭), pa-caw-lin(八角林), kuycu-lin(桂竹林) tabakiay a sasulitan. na malepacaw satu Shitan (獅潭) kitidaan sumad han tu Setan niyadu’ (獅潭鄉), u Sincu-kin(新竹縣). cacay a malebut siwa a lasubu lima a bataan (1950) a mihcaan, Taw (桃), Cu (竹), Maiw (苗) mababenis tu kakitidaan, Setan niyadu’ (獅潭鄉) sumad mala Maiwli-kin (苗栗縣).

kakawawen tu sakaudip (產業經濟)

早年鄉內農作以稻作及香茅為主，後來因稻米供過於求、香茅經濟利益不再，再加上觀光的興起，南三村改以草苺為經濟作物，道路沿途可見草苺園及販售草苺的商家。

yamahida niyadu'ay a tademaw u malukay ku kawaw u tipus atu kusuy ku angnganan, nikudan satu tada yadah tu kuni palumaan tu tipus, kusuy caay tu kakapah ku aca, macunus nuni palekala tu tataydaan amidang, Nasan-niydu’(南三村) u kamacal ku papalumaan tu sakaudip nuheni, caculilan nuheni maadih kunipalumaan tu kamacal atu pacakaya tu kamacal a pacakaya nu lama'lumaan.

北四村經濟作物為水果及茶葉，尤以「仙山茶」為知名，在新店村靠近永興村的中豐公路旁設有獅潭茶街推展觀光。

Pase niyadu'(北四村) nu sakaudip anipalumaan u heci nu kakanen atu ucia, u “San-sin a uciaan (仙山茶)” ku sakasingangan, itini i Sin-tan niyadu' (新店) micapiay tu Iun-sin-niyadu’ (永興村) a Cun-fun (中豐) a dadan itepal idaw kuni patiden tu Setan a uciyaan (獅潭茶) nu patiyamay anipicuduh tu aaidangan nu aadihan.

patiyamay malahad (市街發展)

汶水街道：汶水因處地利之便，是進出大湖、獅潭、錦水三地的交通要道，具轉運之便，是獅潭鄉境內最早有商業聚集規模的街道。

Wan-suy patiyamay (汶水街), Wan-suy (汶水) lihalay ku kitidaan, u cacumudan sakatahkal u Ta-fu (大湖), Shi-tan (獅潭), Cen-suy (錦水) nu tuluay a kakaydaan nu dadanan, u sakay saluemengan nu lihalay a kitidaan, u Shi-tan (獅潭鄉) labu sumamad idaw ku patiyamay nu kapulungan a kakaydaan nu dadan.

1909年舖設的苗栗至南湖的輕便鐵道在汶水設有站點，1960年代是汶水極盛時期，轉運功能在此時達到高峰，然而發展受限於街道狹小的因素，部分機能由汶水溪對岸大湖鄉水尾取代。

cacay a malebut siwa a lasubu idaw ku siwa (1909) a mihcaan nipasaksak nu Miaw-li (苗栗) katukuh i Na-fu (南湖) nu ahemaway a dadan nu silamalay itida i Win-suy (汶水) idaw kunipatideng tu kakacawan nu tisiabu’, cacay a malebut siwa a lasubu enem a bataan (1960) a mihcaan u sakapahay nu Win-suy (汶水) a mihcaan, kasaluimengan nu kadideng cacelakan a mihcaan tawya, namahida satu tada’ adidi’ makecu tu ku dadan, sisa idaw ku duma namakayda i Win-suy (汶水) a sauwac nu nuayawan Tafu (大湖鄉) Sauy-wai (水尾) kumiyalaay tu tina kawawan.

Sin-tan laylay a patiyamay (新店老街)

新店街道,從獅潭庄役場設立後開始有市區的發展，當年的市區是現今獅潭國小至大東勢口。

Sin-tan patiuayamay a dadan, namakayda i Shi-tan kitidaan nipatidengan tu tuud patideng sa amalinga tu kya idaw ku nipatiyam a malahaday, tawyaay a patiyamay nu aydaay a Shi-tan a (獅潭國小) wawaay a cacudadan katukuh i Ta-tun-se a sacumud (大東勢口).

1946年後在鄉內機關興建後，市區才轉移到獅潭國小與村史博物館之間。獅潭戲院設立在今義民廟廣場前，足見當年新店市區繁榮景況。

cacay a malebut siwa a lasubu sepat a bataan idaw ku enem a mihcaan (1946) itini i niyadu’ patideng tu kakuliyan nu sifu’ mapatideng satu sa, patiyamay kya pasayda i Shi-tan nu (獅潭戲) wawaan (獅潭國小) a cacudadan atu niyadu' likisi nu pu-wu-kun (村史博物館) nu laadan. Shi-tan a kakacuduan patideng i aydaay a I-min (義民廟) biyuwan a putahan, maadih numita ku tawyaay a Sin-tan-se (新店) anika celakan nu tawyaay a kawaw.

laliwkuan (旅遊)

汶水老街,位於省道台6線、台72線、台3線旁，附近有位於大湖鄉的雪霸國家公園管理處暨汶水遊客中心及法雲禪寺。

Win-suy (汶水) naaywan a patiyamay, itida i sen-taw’-tay enem a dadanan, tay pitu a bataan idaw ku tusa (72) a dadanan, tay tulu (3) a dadanan nu tepal, micapi idaw ku Ta-fu nu (大湖) niyadu'an a Sia-pa’-kuo-ciw-kun-yung mamikuwanay (雪霸國家公園) nu Win-suy (汶水) aaidangan nu aadihan atu Fa-win biyu(法雲禪寺).

(位於苗栗縣大湖鄉，由台3線省道南下方向右轉橫跨大湖溪的『彼岸橋』，即可抵達法雲禪寺。法雲禪寺以遠眺美景之展望視野之佳而聞名。)等著名景點。

“itida i Miawl-i-kin (苗栗縣) Taf-u (大湖鄉) niyadu’ u tai sakatulu a dadan pasayda i timulan nu kawanan milakuuyd tu Ta-fu sauwac (大湖溪) a “Pian kayakay彼岸橋”, kya makatukuh i Fa-wun a biyuwan(法雲禪寺). Fa-wun a biyu (法雲禪寺) batadeng miadih bangcal sa adihen u tada kasinganganan kya biyu .

南港溪中、下遊河段水質之污染狀況較嚴重，水質已明顯惡化，水色經常呈現青綠色或偶爾呈現深黃色或橘黃色，而水質亦不佳，久為沿岸居民所詬病。

Na-kun sauwac sa, isasa nu nanum micidek ku sakacikiyan maibukay a nanum, angtul sa kuyu nanum, nanum han hina langdaw ku kulit alahican adihen mala takuliyaway a kulit atu kamakamaan a kulit, caay henay kakapah ku nanum, kalingesan nu dadipasan nu lilisa a sawacan nu niyadu'ay a tademaw.

主要是受到中、下遊河段沿岸之工廠排放之大量工業廢水與少部份的畜牧廢水，長期污染後所導致的混濁溪水顏色。此中、下遊河段，同時也是三灣鄉和造橋鄉，頭份市和造橋鄉間的天然界河。

tada mapabelun nu teban, sasaay nu mililisay tu mikuliay miubi’ apalikid tu ni sakakawawan nu maibukay a la’cusay nu nanum atu adidi'ay nu papahabayan tu babakahan tu la’cusay a maibukay a nanum, hatidaay tu ka tanayu'an nuni pibakahan tu maibukay a nanum nu sikulitay a nanum. nina teban, isasaay, u San-wan (三灣鄉) niyadu'an atu Caw-ciaw niyadu'an (造橋鄉), Tuo-fun’-se (頭份巿) atu Caw-ciw (造橋鄉) niyadu'an nu sakalihalay nu lalalitimuhan a sasawacan.

nikasakuwakuwan

Shi-tan mala 7 a cuuwen atu 1 ku niyazu’. kina cacay a niyazu’sa, Sawi（百壽部落）.