Tjuabal
Tjuabal
mikawaway-kalumyitiu sulit nu Hulam:土坂部落
台東縣達仁鄉土坂村。是全台灣惟一仍保存完整五年祭傳統祭儀的部落。
是極少數未受到卑南族頭目統治的東排灣群。
土坂部落是國內極少數保持家臣制度的部落,依照傳統,聯合頭目在登基後為族內最有權威的決策者,
如果未經其同意,政府施政在當地甚至都會受阻,權力極大。
u siwkay nu niyazu'
mikawaway-kalumyitii Taitung a kuwan nu Kalinku ku niyazu’ nu Tjuabal. u kasalumaluma’ nu Tjuabal sa, 302 ku luma’. kumud nu kasabinawlan sa, 879 ku tademawan. kasabinawlan nu Ingcumin sa, 861 ku tademaw, pakalatu 98%.
u zuma sa, cay ku Ingcumin, 18 ku tademaw, pakalatu 2%.
u asip nu tademaw
mikawaway-kalumyitiu kasabinacadan, Paywan(Paiwan) 93%, Pangcah(Amis) 1%, Yuwatan(Bunun) 1%, Rukay(Rukai) 1%, zumazuma 1%.
u Paywan (Paiwan) a niyazu'
mikawaway-kalumyitiu Paywan a niyazu' kuyni, katuud ku Paywan a tademaw itini mueneng.
位於大竹高溪中游右方台地上,東臨台板村,西和屏東來義鄉接攘,南和新化村相連,北方與達仁鄉壢坵村相鄰
土坂的部落族人是由屏東縣泰武鄉的佳興舊社,翻越南大武山而來。在日治時代晚期(約1940年代),因為這裡生活富足,讓屏東來義鄉古樓社的排灣族人非常嚮往,紛紛相約遷徙到土坂來。日人為了削弱排灣族的勢力,將屏東來義鄉舊古樓(Gulalau)的居民遷到了此地,設置了「東高社」(Gugusia),成為了今日土板的主要居民。其餘則來自達仁鄉森茂(大古,Jalilik)和Juvangas地區,還有原住在部落附近山區的居民。
據說土坂社因為排灣族日漸增加之後,引起原先控制台東的卑南族不悅,他們以巫術將土坂的果樹統統弄到枯死,這是日據時代末期發生在土坂的口傳歷史。土板村的原名為cuwabar,國民政府來台後取其音改稱土坂。
此處居民的祖先據說是從屏東縣來義鄉遷徙過來的,由於距離海邊還有一斷距離,所以不像一般濱海的東排灣部落,反倒是深受卑南族影響,因此喪失其原有的傳統。
u Sakizaya a tademaw
mikawaway-kalumyitii Taitung a kuwan, caay katuud ku Sakizaya. inayi' ku Sakizaya a tademaw itini mueneng. izaw tu hakya, caayhenay pasumad tu ngangan nu cidekay.
u cidekay nu Taywan yincumin
mikawaway-kalumyiticidekay | 民族別 | cidekay | 民族別 |
Sakizaya | 撒奇萊雅族 | Rukay | 魯凱族 |
Pangcha(Amis) | 阿美族 | Cou | 鄒族 |
Tayan(Tayal) | 泰雅族 | Saysia | 賽夏族 |
Paywan(Paiwan) | 排灣族 | Kabalan | 噶瑪蘭族 |
Yuwatan(Bunun) | 布農族 | Tau/Yami | 雅美族 |
Sejek(Sdeeq) | 賽德克族 | Saw | 邵族 |
Taluku(Truku) | 太魯閣族 | Kanakanabu | 卡那卡那富族 |
Puyuma | 卑南族 | Laaluwa | 拉阿魯哇族 |
u siwkay nu Yincumin
mikawaway-kalumyitiu Yincumin sananay, u saayaway a muenengay a tademaw itini, itini uyiniyan a subal.
u sasubana'ay(學術) a kamu sa, Taywan Yincumin sa mikitinay "Timul Subal kamu cidekay(南島語族)" saan.
u niyazu' sa, u luyaluy nu tademaw, pulung muengeneng, u kabana' kami, hina u lalumaay amin i niyazu', caay kayadah ku ihekalay a tademaw.
silecaday a lalangawan, lisin, kamu, atu kabanaan. si kalilidan(Tumuk) saca babalaki mililid tu niyazu'.
i Taywan Yincumin, izaw ku 16 cidekay puluung sa 748 a niyazu', maka 55 a mang a tademaw. satabakiaya a cidekay ku Pangcah(Amis), saadidi'ay a cidekay ku Laaluwa.
u tabakiaya a niyazu' sa, ku Tapalong, u niyazu' nu Pangcah(Amis).
situlu ku kakuniza nu Yincumincu,sakacacay ku ibukelalay, sakatusa ku ibuyuay, sakatulu sa ku tangbulanay.
tademaw nu Yincumin, pulung sausi katukuh 2017 a mihca 12 a bulad
mikawaway-kalumyitipulung sausi | Pangcah | Tayan | Paywan | Yuwatan | Rukay | Puyuma | Cou | Saysiat | Yami | Saw | Kabalan | Taluku | Sakizaya | Sejek | Laaluwa | Kanakanabu | zuma |
559,426 | 208,525 | 89,563 | 100,164 | 58,132 | 13,258 | 14,051 | 6,629 | 6,596 | 4,596 | 778 | 1,459 | 31,320 | 917 | 9,921 | 391 | 330 | 12,796 |
271,683 | 102,059 | 42,433 | 48,467 | 28,017 | 6,410 | 6,772 | 3,146 | 3,169 | 2,271 | 374 | 716 | 15,142 | 461 | 4,938 | 205 | 168 | 6,935 |
287,743 | 106,466 | 47,130 | 51,697 | 30,115 | 6,848 | 7,279 | 3,483 | 3,427 | 2,325 | 404 | 743 | 16,178 | 456 | 4,983 | 186 | 162 | 5,861 |
tademaw nu Yincumin, pulung sausi katukuh 2018 a mihcan 3 a bulad
mikawaway-kalumyitipulung sausi 560820 ku tademaw, Pangcah izaw 209203 ku tademaw, Tayan izaw 89958 ku tademaw,
Paywan izaw100591 ku tademaw, Rukay izaw 13303 ku tademaw, Puyuma izaw 14118 ku tademaw,
Cou izaw 6635 ku tademaw, Saysiat izaw 6601 ku tademaw, Yami izaw 4599 ku tademaw,
Saw izaw 780 ku tademaw, Kabalan izaw 1466 ku tademaw, Taluku izaw 31446 ku tademaw,
Sakizaya izaw 930 ku tademaw, Sejek izaw 9975 ku tademaw,
Laaluwa izaw 398 ku tademaw, Kanakanabu izaw 330 ku tademaw.