Ukinawa

payapay nu Ukinawa

Ukinawa  帛琉

Ukinawa kun-he-kuo “ igu kamu：Republic of Palau；Ukinawa kamu：Beluu er a Belau, u Ukinawa hakiya u Pa-law “Palau，malumanay a ngangan Belau hakiya Pelew” itida i Si-tay-pin-yeng a subalan kanatal. hamin nu kanatal makaala tu lusipsep ku subal, nu Mi-ke-luo-ni-si-ya subal a Cya-luo-lin-subal a Si-lin, pulung nu lala’an makaala tu siplimsiw pin-hun-kun-li. sayadahay nu tademaw a subalan u Ke-luo. tukay N-ci-lu-mu-de itida i capi nu subalan a Pa-pei-tu-a-pu subal, u bangcalay nu Ciw-cuo. ibayuay nu biyawan a kanatal nu Ukinawa pasu In-tu-ni-si-ya, Huy-li-pin atu Mi-ke’-luo-ni-si-ya lanpan.

帛琉共和國（英語：Republic of Palau；帛琉語：Beluu er a Belau），通稱帛琉或帕勞（Palau，舊稱Belau或Pelew）是位於西太平洋的島嶼國家。全國有約340座島嶼，屬於密克羅尼西亞群島中加羅林群島的西鏈，總面積為459平方公里。人口最多的島嶼是柯羅。首都恩吉魯穆德位於臨近島嶼巴貝圖阿普島，隸屬於美麗坵州。帛琉的海上鄰國包括印度尼西亞、菲律賓和密克羅尼西亞聯邦。

Ke-luo macimacian

hakiya tu 3,000 mihcaan, namaka Huy-li-pin mabulaway a binacadan sayaway i tini a mueneng, katukuh tu 900 mihcaan, tidaay a binacadan u Ni-ke-li-tuo tademaw. i sabaw enem a secian kaadihan nu O-cuo tademaw, caylimpicsip mihcaan mala nutipan a Tung-in-tu subalan. caywalsiwwal mihcaan, Si-pan-ya nikalepacawan tu Men-si mapademec, caywalsiwsiw mihcaan, saan ku De-kuo Si-pan-ya kakiyakuan nu cudad, subal sipacakay i De-yi-ce tikuo, u D Sin-ci-ney-ya.

約3,000年以前，來自菲律賓的移民最先在這裡定居；直到約900年以前，當地人種都屬於尼格利陀人。群島在16世紀初被歐洲人發現，1574年成為西屬東印度群島的一部分。1898年，西班牙在美西戰爭中被擊敗；1899年，根據德國－西班牙條約，群島被出售予德意志帝國，隸屬於德屬新幾內亞。

De-kuo a zitay nu Ukinawa, pikulitan i caysiwsepwal mihcaan

sayaway nikalepacawan, Ukinawa debungan nu Dipun kaygung a hitay, kilul sa sipabeli nu kanatal i Dipun “mamikuwa”, sipacumud tu Nan-yen subal. sakatusa a nikalepacawan, mala Ma-li-an-na subal atu Ukinawa kalepacawan, Amilika nu hitay atu Dipun nu hitay kinapina a malepacaw ku nuheni, pasuPei-li-liw kalepacawan. caysiwsippic mihcaan, Ukinawa malecad atu nu duma nu pinaay a Tay-pin-yeng subal mala Amilika a Tay-pin-yen subal ku mikuwanay. caysiwpicsiw mihcaan, mihatay ku Ukinawa micumud i Mi-ke-luo-ni-si-ya linpang, saan atu Amilika a sakalihalay kamuan, Ukinawa itida i caysiwsiwsip mihcaan misiteked.

第一次世界大戰期間，帛琉被日本帝國海軍占領，隨後被國際聯盟交由日本「委任統治」，歸入南洋諸島。第二次世界大戰期間，作為馬利安納群島及帛琉戰事的一部分，美軍與日軍在此進行過多次小規模戰鬥，包括主要的佩里琉戰役。1947年，帛琉同其它幾個太平洋群島一起成為美屬太平洋群島託管地的一部分。1979年，帛琉公投反對加入密克羅尼西亞聯邦；根據與美國之間的自由聯合協定，帛琉在1994年完全獨立。

hata nu Ukinawa

kalaliyuna a zitay  轉換時期

kilul satu caywal a seci lingatu misiwbayay nu Ing-kuo malingatu tayda i Ukinawa mididaw, Si-pan-ya i sabaw siwa a seci misaicelang palalid tu Ukinawa. caywalsiwwal mihcaan, Ukinawa ci Pa-la-o-se a ngangan tu cacayay midayli milabu tu Huy-li-pin miala tu sapisiteked a kakaygian i Ma-luo-luo-se. mahida u Si nu Tung-in-tu atu Huy-li-pin a sakacacay, Puo-liw u Cya-luo-lin subal cacay ku taydaay midayliay nu kitidaan. anu sakamusa ku Puo-liw mangalay misiteked pacuked kamisa. Caywalsiwsiw mihcaan “ De-si kiyaku” saan, Ukinawa mala Luo-li sauba a kitidaan pacakayan nu Si-pan-ya i De-yi-ce kanatal, mala D u Sin-ci-nay-ya a kitidaan. pikuwanan nu De-kuo, Ukinawa idaw tu ku sanasay atu apaw a nipaluma, macunus nu An-cya-e mikalkal tu ba’tu.  

kakitidaan nu sin-cen kitidaan

隨著18世紀起英國商人開始頻繁造訪帛琉，西班牙於19世紀加強對帛琉的影響。1898年，帛琉以帕拉歐斯的名義派出一名代表參加菲律賓第一個爭取獨立的革命會議馬洛洛斯會議。同為西屬東印度與菲律賓都督府的一部分，帛琉為加羅林群島中唯一有權派出代表的地區。會議也表明若帛琉尋求自治則會予以支持。1899年的《德西條約》中，帛琉作為加羅林群島中的一部分被西班牙賣給了德意志帝國，成為德屬新幾內亞的一部分。德國於統治期間，在帛琉開始了椰子與樹薯的農業栽培，並於安加爾進行磷酸鹽礦的開採。

nikalepacawan tu sakacacay, Dipun midebung tu De-kuo a Cya-luo-lin-cun-taw. mahedek ku sakacacay a nikalepacawan, kanatal linmung tatengan nu De-uo a Mi-ke’-luo-ni-si-ya cuntaw si papikuwan tu Dipun, mala Dipun Nan-yeng subal a kitidaan. u Nan-yeng luma’ atu Ukinawa luma’ itida patideng i tatelungan nu Ke-luo. katuuday nu Dipun mabulaw taydan i Ukinawa, sisa Ukinawa a tademaw makaala tu malasepat nu tuluay a tademaw u Dipun namin.

第一次世界大戰期間，日本佔領了德國統治的加羅林群島。第一次世界大戰結束後，國際聯盟正式將德屬密克羅尼西亞群島委任日本進行託管，成為日屬南洋諸島的一部分。日本將南洋廳與帛琉支廳的中心設立於柯羅。大量的日本人移入帛琉，使得帛琉支廳的人口約3/4為日本人。

pikuwanan nu Dipun, idaw tu ku cacudadan nu Ukinawa, padekuwan atu dadan. caysiwtusep mihcaan u Ke-luo idaw t uku masakapahay nu macimacian. kalepacawan tu sakatusa, Ukinawa malaDipun caysiwsipcay mihcaan debungan nu Huy-li-pin ku tapang a kitidaan, nina kalepacawan belihen nu heni ku Amilikaay a Huy-li-pin sakalihalay a pang itida i caysiwsiplu mihcaan patideng tu Dipun sapikuwan tu Huy-li-pin a sakatusa nu kun-he-kuo.  

在日本的統治下，展開了帛琉的學校、醫院與道路等基礎建設。1920年代的柯羅已經成為一個現代化的市鎮。第二次世界大戰期間，帛琉成為日本1941年入侵菲律賓的重要基地，該戰役推翻了美屬菲律賓自由邦並於1943年建立日本控制的菲律賓第二共和國。

Pei-li-liw kalepacawan

likisi a nikalepacaw  二戰歷史

sakatusa nu kitakit a nikalepacawan, debungan nu Mun-cun. sakatusa ni kalepacawan, Amilika itida i Pei-li-liw kalepacawan i cawsiwsipsip mihcaan namaka Dipun makaala tu Ukinawa, tawya idaw ku 2,000 nu pinaay a tademaw nu Amilika atu 10,000 tademaw nu Dipun patayen. Caysiwsiplim mihcaan katukuh tu caysiwsipnem mihcaan, malingatu aca makaala tu sapikuwa tu Huy-li-pin, sipakayda i Ma-ni-la mikuwan tu Puo-liw. sisa nipisitekedan nu Huy-li-pin, Amilika a Si-tay-pin-yeng sincen tatelungan tayda malimad i Kun-taw. Caysiwsippic mihcaan lin-he-kuo tadengan u Lin-he-kuo anlihuy tucay a dimiadan pabalucu pabeli i Amilika u Tay-pin-yeng kitidaan paida mikuwan.  

在第二次世界大戰中，被盟軍攻佔。第二次世界大戰期間，美國在貝里琉戰役中於1944年從日本手中獲得了帛琉，當時有2,000多名美國人和10,000名日本人被殺。1945年至1946年，美國重新取得菲律賓的統治權，並透過馬尼拉治理帛琉。然而在菲律賓獨立後，美國的西太平洋行政中心轉移至關島。1947年聯合國正式以聯合國安理會21號決議授權美國以太平洋群島託管地進行託管。

pisitekedan   邁向獨立

Dipun a zitay nu Ke-luo

caysiwpicsiw mihcaan Tay-pin-yeng paidaan mikuwan tu sepatay mihang namin misakaput tu Mi-ke-ni-si-ya linpang, sisa kaiyan nu Ukinawa atu Ma-saw-e cuntaw. i caysiwpicwal mihcaan malingatu misiteked, mapacuked nu Huy-li-pin, Cung-hua-min-kuo atu Dipun. caysiwwalcay mihcaan cacay bulad cacay demiad malaUkinawa kanatal, patideng tu cudad acaay pisingan tu He-u a “ caay kaw caculimekan ku He a hulican”.   

1979年太平洋群島託管地的4個區域同意組成密克羅尼西亞聯邦，然而帛琉區與馬紹爾群島區拒絕加入。帛琉於1978年開始尋求獨立，並獲得了菲律賓、中華民國與日本的支持。1981年1月1日成立帛琉共和國，並制定禁止貯藏及攜入核武之「非核憲法」。

macimacian nu Ke-luo

caysiwwalnem mihcaan Amilika i sabaw tu lima a mihcaan mitatikay pawsa tu sepat a yi lima a malebut nu Amilika a kalisiw miedap mihang paisiteked a sakatatungus atu Ukinawa masasulit tu lima a bataan nu mihcaan tu “ pulung nu sakalihalay a cudadan”, saan ku nikasasulit u Ukinawa idaw ku lihalayay nu ce-ce-kili atu duma a kanatalan sihu, kitidaan a pulung nu kanatal masasulit, anu u nutaw tu a kanatal a masasakamu tu Amilika, hitay u Amilika ku miedapay a patahekal, idaw ku kili nu Amilik patayda tu He-ce balungaan nu hitay atu hikuki nu hitay tayda i Ukinawa, inai’ ku sasakamuen nu heni tu He-u hananay, mahiniay a kawaw idaw ku patelac tu hilic nu Ukinawa tu “ huy-he tawkun”, sisa miyiwkiw tu Ukinawa piamana henay pipu’t tina kiyakuan nu hulican. nina kiyakuan kina pitu a kaiyan nu Ukinawa a binacadan mitupa’, katukuh tu caysiwsiwlu mihcaan sabaw cacay saka kina pitu a mitipa’ kya masiku, Ukinawa itida i caysiwsiwsip mihcaan cacay a bataan bulad cacay demiad tatengan misiteked.  

1986年美國以15年內分期提供4億5千萬美元經濟援助及准許其獨立為條件與帛琉簽訂為期50年之「自由聯合協定」，依據該協定帛琉享有內政自治權並得與他國政府、區域暨國際組織簽訂條約及協定，涉外事務需與美方進行協商，國防亦由美軍協防，美方還有權派遣核子軍艦及軍機至帛琉領域，且無義務承認或否認在帛琉部署核武；此一條件有違帛琉憲法中「非核條款」，故要求帛琉暫時凍結此一憲法條款。此協定先後7次遭到帛琉公民投票否決，直至1993年11月第8次公民投票始獲得通過，帛琉遂於1994年10月1日正式獨立。

caysiwcaylim mihcaan Kelu a tumuk namin

ayaw nu likisi a kitidaan   史前遺址

sayaway ni kataynian a Puo-liw tademaw namaka Puo-li-ni-si-ya atu Ye-cuo. Namakacuwaay a nakamuan nu binacadan tu sasakamuen maadih ita, Puo-liw a tademaw hakiya nu malamelay atu Mei-la-ni-si-ya, Mi-ke’-luo-ni-si-ya atu Puo-li-ni-si-ya a tademawan. sisa Puo-liw tademaw itini nika kelacan, caay kaw u Mi-ke’-luo-ni-si-ya tademaw. ina subal yu mahida u “ lumeniay a subal”, i Aw-cuo tusukun matepa’ henay tunu tawyaay a kitidaan atu niyadu’an a nipikulitan, taneng matepa ku Ke-lu-cuo tumuk lbedul idaw ku nipikulitan tu udip atu buhung nu tangila a sasingan. 

最早期的帛琉人可能來自波里尼西亞和亞洲。從該地各家族的起源傳說可以看出，帛琉人可能混雜了美拉尼西亞、密克羅尼西亞和波里尼西亞的人種。因此帛琉人在嚴謹的定義上，並非歸屬於密克羅尼西亞人。這個島群早期被認為是「黑色群島」，在澳洲在線圖書館中可以找到早期的地圖和村落的描繪，也可以找到早期柯羅州大酋長Ibedul有著紋身和耳洞裝飾的照片。

micapi tu aydaay a mihcaan a nipikinkiwan, namaka 14C a mihcaan nikasilahecian atu nikatahekalan i lala’an a siwmi, ina subal a likisi sipatayda i baluhay a sasuayawan. i subal a nikatepaan tu lineman nu kitidaan, Puo-liw u hamin nu Ta-yeng-cuo u idaway ku misikiay tu mapatayay a kitidaan. nika misuayaw tu Puo-liw tademaw malatusa ku sasakamuen sa, cacay han i siyen 2500 mihcaan, duma a sasakamuen i siyen 1000 mihcaan.  

Location of XY (see filename) on the globe.

近年的研究中，從14C的定年結果和出土的考古證據，把這個島群的歷史帶到了新的面向。在島上發現的墓葬遺址顯示，帛琉應該是整個大洋洲最早具有喪葬儀式的地方。但是對於帛琉人何時定居在此有兩種說法，一個說法是西元前2500年，另一個則是西元前1000年。

itida i Cuwa-wa, ina sumamad a zitayan atu Puo-liw idaw ku nika sasuini tu papacakayan a kitidaan, namaadih t uku Fuo-luo-le’-se-tademaw. tusepseppic mihcaan, idaw ku kaw-ku-sye-cya itida i Puo-liw a Luo-ke-cun-taw maadih mahida u Fuo-luo-le’se adidi’ apuyuay a tademawan nu ukakan. ina ni kaadihan hakiya a mabelin ku tawyaay a nipisakamuan, nika ayda ina nipikinkiwan idaaw henay ku cinlaw.    59

在爪哇，這個遠古時期跟帛琉有貿易往來關係的地區，曾經發現了佛羅勒斯人。2007年，有考古學者在帛琉的洛克群島發現了疑似佛羅勒斯人的矮小體型的人骨遺留。這個發現可能會推翻以往的假設，但是目前這個研究發現仍有爭議。

pinaay a malebut nu mihcaan, Ukinawa idaw ku mucelakay a wina nu kawawan, saan namaka Cua-wa nu mabulaway a binacadan nu niladayan a kawawan. daduducan, lala’, kalisiw, anu hicanan sipakayda namin i winaan nu mielulay. binacadan anu silala’ kanca u tatayna ku mielulay. nika tawya idaw ku mielulay tu nuwama a kawawan,uyni han u namaka Dipun mabulaway i Ukinawa a tademawan. nikatusa a nikalepacawan, u Dipun ku mangalay mitaneng pabeli tu lala’ i tuudipan, mangalay milawpes tu malumanay a kawawan. ayda mahiniay i hulic a nikasasuadaan nika hinian a kawawan katuud nu lumaan’ ku masasuutiihay.  

Pa-puo-e-tu-a-pu-ta sangaw

幾千年來，帛琉有著發達的母系社會，一般認為是從爪哇遷移來的族群所帶來的制度。傳統上，土地、貨幣、跟頭銜都由母系傳承。氏族所有地由女性的族長掌管並傳給第一個女兒。但是當代也有實行父系傳承制度，這是在日本殖民帛琉時所傳入該社會。在二次大戰期間，日本政府試圖把土地重新分配轉為個人所有權，並意圖革除舊有的制度。現在這些法律的衝突仍在許多家族中上演。

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B8%9B%E7%90%89