Wutai
Wutai（霧臺鄉）
Wutai a sakuwan ku Pingtung. kumud nu kalesakan, 304.67 km². （kalesakan nu linpanti 244.47 km², kalesakan nu pawliwti 58.03 km²）, u kasabinawlan, 3,314 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 1,058 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 3,247 ku ingcumin a tademaw. u kasabinawlan, Pakalatu 98%(Rukai) ku kasabinawlan. u Rukai ku sakalaniyazu’.
nikasakuwakuwan
mikawaway-kalumyitiWutai mala 6 a cuwen atu 8 ku niyazu’. kina 8 a niyazu’sa, Kabalelradhane（神山部落）, Kinulane（吉露部落）, Adiri（阿禮部落）, Wutai（霧臺部落）, Karamemedesane（佳暮部落）, Kudrengere（谷川部落）, Kucapungane（好茶部落）, Labuwan（大武部落）.
Wutai（霧臺部落）
mikawaway-kalumyitii Pingtung a kuwan nu Kalinku ku niyazu’ nu Wutai. u kasalumaluma’ nu Wutai sa, 224 ku luma’. kumud nu kasabinawlan sa, 758 ku tademawan. kasabinawlan nu Ingcumin sa, 747 ku tademaw, pakalatu 99%.
.svg)
u zuma sa, cay ku Ingcumin, 11 ku tademaw, pakalatu 1%.
u kasabinacadan, Rukai 92%, Paiwan 4%, Bunun 1%, Amis 1%, zumazuma 1%.
Wutai Township(霧臺鄉)（俗字流行於民間書寫作霧台鄉；魯凱語：Vudai）位於台灣屏東縣東北部，屬屏東縣的八個山地鄉之一，人口僅3.3千人，人口密度約12人/km²，為屏東縣人口最少、人口密度最低的鄉鎮，在高雄縣茂林鄉改制為高雄市茂林區後，成為臺灣本島人口最少的鄉。境內居民以魯凱族為主，為屏東縣最大的魯凱族部落，亦為屏東縣唯一以魯凱族為主要居民的山地鄉。
Wutai Township (霧臺鄉) Rukai (魯凱) a kamu atu nisulitan sa u：Vudai. tini i Taywan Ping-tung-siang nuwalian nuamisan, nu ping-tungay a niyazu’n walu ku kasasiniyazu’ nu binacadan, u tademaw 3.3 malebut dada’, tademaw mi-tu izaw ku sabaw tusa a tademaw/km², u Pingtung County nanay katuudy a tdemaw, makasasaay a tademaw a sing-zen, i Kau-sung-siang a Mau-lin-siang, misabaluhay sikuzn tu u Kau-sung-siang Mau-lin-ciu, mala u Taywan a subal sakaadidi’ay katuuay a tademaw a siangg. lalabu a tademaw u Rukai a binacadan u kahenulan, u Ping-tung-siangg a satabakiay a Rukai a niyazu’, uyzasa Ping-tung-siangg u sacacayay nu Rukai a binacadan u kahenulanay a aenenanay a san-ti-sang.
hekal nu lala’(地理)
mikawaway-kalumyiti霧臺鄉位於屏東縣東北端，北鄰高雄市茂林區，東北與東接臺東縣延平鄉、卑南鄉，南端與臺東縣金峰鄉、泰武鄉相鄰，西南與西鄰瑪家鄉、三地門鄉，地處中央山脈之上，地勢高聳險峻，平均海拔在1000公尺以上，是全縣地理位置最高的鄉鎮，鄉內可耕地極少。面積約279平方公里，略大於臺北市，排名屏東縣第二，僅次於獅子鄉。
Wutai Township(霧臺鄉) tini i nuwamisan nu Ping-tung-siang, nuwamisan macapi i Kau-sung-siang a Mauw-lin-siangg, nuwalian muamisan tu nuwalian matatules tu Ping-tung-siang Yan-ping a niyazu’an, Pey-nan a niyazu’, nutimulan atu Tay-tung-siang zin beng a nuyazu’’,Tay-u a nuyazu’ macacapi, nutipan nutimulan atu nutipan macapi tu Ma-cya a nuyazu’, San-ti men a niyazu’, u lala’ i tini i papaw nu Cung-yang-san-may, talakaw ku buyu’ katalawan, palalecad katalakaw nu buyu’ pakala tu 1,000 kung-ce katakakaw, hamin a siangg kakatizaan u satalkway a lala’ nu niyazu’,i labu nu niyazu’ malukay a lala’ caay kayadah, u hekal pakala tu 279 ping-bang-kung-li, satabakian ku Tay-pe-se, nipasilut tu ngangan sakatusa, uyni i Se-ze a niyazu’ dada.
mikawaway tu kawaw nu kanatal a kakitazaan kenis(行政區劃)
Wutai a niyazu’(霧臺部落)
霧臺鄉下轄共六村（僅標示好茶村飛地，其餘村飛地未標示）：
Wutai a kasiniyazu’ pulung enem a niyazu’an “uynian pakatining dada’ sapakatineng tu asu’ay a uziy a niyazu’an bahel a kakitizaan, nuzumaan a niyayzu, nayay tu skapatineng.
大武村（Labuwan /Labuane），八八風災之後部分居民遷村至長治鄉長治百合部落。
Labuwan /Labuane a niyazu’, nuzikuzan walu walu a baliyus mabulaw tayni i Cayu-ce a niyazu’ Cay-ce-pay-he a niyazu’.
吉露村（Kinulane）原名去怒、去露，八八風災之後全體居民遷村至長治鄉長治百合部落。
Kinulane a nuyazu’, ayaway a ngangan u Cuy-nu, Cuy-lu, nuzikuzan nu walu walu a baliyus mabulaw tayni i Can-ze a niyazu’ Can-ze-pay-he a niyazu’.
阿禮村（Adiri），八八風災之後全體居民遷村至長治鄉長治百合部落。
Adiri a niyazu’, walu walu a baliyus maamin mabulaw tayza i Say-ce a niyazu’ Cay-ze-pay-he a niyazu’.
好茶村（Kucapungane），八八風災之後全體居民遷村至瑪家鄉禮納里部落，稱古茶布安（新新好茶）。
Kucapungane a niyazu’, walu walu ), nuzikuzan nu walu walu a baliyus mabulaw tayni i Ma-ciy a niyazu’ Li-na-li-a niyazu’, pangangan tu Ca-pu-an “Sin-sin kapahay a ucya.
佳暮村（Karamemedesane），八八風災之後部分居民遷村至長治鄉長治百合部落。
Karamemedesane a niyazu’, nuzikuzan nu walu walu a baliyus mabulaw tayni i inayay ku caay kasa u zuma a binawlan mabulaw ku niyazu’ tayza’ i San-ce a niyazu Can-ce-pay-he a niyazuan.
霧臺村（Vudai）為行政中心，又分為霧臺（Vudai）、神山（Kabalelradhane/Kabalelathane）、谷川/伊拉（Kudrengere/Ila）三部落
Vudai a niyazu’, u kahenulan a sin-cen a kawaw, pasazuma aca u Vudai, Kabalelradhane/Kabalelathane, Kudrengere/Ila, tulu a niyazu’.
tademaw(人口)
mikawaway-kalumyiti| laylay a tademaw(歷史人口) | ||
| mihcaanay | tademaw | ±% |
| 1981 | 3,295 | — |
| 1986 | 3,027 | −8.1% |
| 1991 | 2,838 | −6.2% |
| 1996 | 2,853 | +0.5% |
| 2001 | 3,120 | +9.4% |
| 2006 | 2,839 | −9.0% |
| 2011 | 2,966 | +4.5% |
| 2016 | 3,285 | +10.8% |
| 來源: 內政部統計月報-各鄉鎮市區人口數. 內政部. （原始內容存檔於2014-10-26）.
lalekalan, Ne-cen-pupulaung tu nubilad a singbung, payniyazu’ a tademaw, nu saayaway a nilaculan a nusuped 2014-10-26 | ||
kapulungan a nisangaan(公共設施)
mikawaway-kalumyitiu kawaw nu tayling(警政)
Ping-tung-siangg pataylingan Li-cang pataylingan(屏東縣警察局里港分局)
Wutai sakatusa a taylingan(霧臺分駐所)
cyawyu(教育)
mikawaway-kalumyitinuwawaan(國民小學)
Ping-tung-siang Wutai Township Wutai a nuwawaan(屏東縣霧臺鄉霧臺國民小學)
Ping-tung-siang Wutai TownshipWutai a nuwawaan Li-ku-pay-he masazumaay a cacudadan “Cay-ze-pay-he a niyazu’)屏東縣霧臺鄉霧臺國民小學勵古百合分校（長治百合部落）
sapikacaw(交通)
mikawaway-kalumyitizazan(公路)
niyazu’ a zazan(省道)
Taywan 24 a zazan(台24線)
Wutai-ku-cuan a sangaw(霧臺谷川大橋)
霧台谷川大橋是臺灣一座公路橋樑，位於屏東縣三地門鄉與霧台鄉交界處，橫跨荖濃溪支流隘寮溪的支流隘寮北溪，承載省道台24線，是霧台鄉民的唯一聯外橋梁，也是前往阿禮瀑布、谷川部落（Kudrengere，前稱伊拉部落，Ila） 、巴冷公主部落遺址、小鬼湖等觀光景點的必經道路，橋墩高達99公尺，超越68.1公尺高的國道6號國姓交流道高架橋，而成為目前台灣橋墩高度最高的橋樑。
Wutai-ku-cuan a sangaw(霧台谷川大橋) nu Taywanay saayaway sisangaway a zaza a sangaw, itiza i Ping-tung-siang San-ti-men-siang atu Wu-tay-siang kalalikeluhan(交界處), miawas tu Lau-nung a sauwac nuadidi’ay a sauwac kalikidan nu nanum(支流)u Ay-liau-bey a sauwac, mitupin tu (承載) Seng-taw-tay 24 a tulik(線), u Wutai Township (霧臺鄉) uyzadada’ (唯一) a sangaw caculilan nu binawlan, mahicatu uyzaan (也是) tayza i A-lia cascas, Ku-cuan a niyazu’ , inaayaw a ngangan sa u I-la a niyazu’, Pa-len a limecedan nusubelidan nu babalaki a tuud(部落遺址), Siaw-kuy a banaw u papiidangan a picaliwayay a zazan, u kuku’ nu sangaw katalakaw 99 depah(公尺), malabas(超越) tu 68.1depah talakaway a Ku-taw sakaenem Ku-sin-ciaw-liw-taw a talakaway a zazan, nuayzaay tu nu tawya satalakaway a sapidama(橋墩) tu sangaw.
u singangay a kakitizaan(名勝)
mikawaway-kalumyitiadidi’ay a di’tu a banaw(小鬼湖)
pizatengan a pilis(相思崖)
Wutai a cascas(霧臺瀑布) Sen-san a cascas（神山瀑布）
kapahay a ucya(好茶舊社)
mabahelay a cascas(飛龍瀑布)
Ha-yu a sauwac(哈尤溪)
nipalumaan tuud(特產)
mikawaway-kalumyititali nu buyu’(山芋)
tubah(地瓜)
habay(小米)
kubkub(玉米)
pakayniay aazihan a zedan(相關條目)
mikawaway-kalumyiti霧臺抗日事件，或稱霧台事件、魯凱族抗日事件，為1914年（大正3年）發生在台灣日治時期阿緱廳阿里港支廳轄區（現屏東縣政府警察局里港分局）的一起攻擊事件。
Wutai Kalipunan nungangayaw a kawaw, atu pangangan hantu Wutai nunganganyaw a kawaw, Rukai nungangayaw a kawaw, i 1914 a mihcaan, ta-cen tuluay a mihcaan, sikawaw i tini i Taywan kaLipunan a mihcaan A-hou-ting-a-li-kang-ce-ting a kenis, i tiniay nu Ping-tung-siang cenbu a Li-cang pataylingan mapulung a midepung mingayaw a kawaw.
u nikangangayaw a kawaw(事件背景)
mikawaway-kalumyiti霧台抗日事件與日本政府全面收繳槍枝有關，槍枝對男性排灣族人來說，不僅是生活上的基本工具(狩獵、防禦、獵首與ilavas奪取戰利品)，更存有精神文化的意義。1914年當時抗拒繳械的有布農族、魯凱族與排灣族，事件背景還有自當年10月6日起至1915年3月8日為止的「南蕃事件」事件背景
Wutai Kalipunan nungangayaw a kawaw atu Lipun cenbu mamin u nu pisulut patahkal tu kuwang tu mahiniay a kawaw, u kuwang sakay tatama Bunun a tademawan hawsa, cayay ku sakauzip dada’ u angangan u dubu(工具) nu miadupay misebengay militangahay tu ilabas mialaw tu niadupan(狩獵、防禦、獵首與ilavas奪取戰利品), izaw tu masupet ku angil(精神) tu lalangawan a nisabalucu’an nizatengan(更存有精神文化的意義), 1914 a mihcaan izawya(當時) pacili patahekal tu kuwang izaw ku Bunun a binacadan, Rukai a binacadan atu Paiwan a binacadan, u nikangangayaw a kawaw izaway tu tawya a mihcaan sabaw cacay a mihcaan enem a demiad katukuh i 1915 a mihcaan tulu a bulad walu a demiad a nutimulan a binacadan a kawaw, u nikangangayaw a kawaw.
niyazu’ nu binacadan(山地鄉)
mikawaway-kalumyiti山地鄉是依據中華民國的《地方制度法》所設置之地方行政區，此一設置源於日治時期臺灣各地之蕃地，在戰後初期所改制。 根據《地方制度法》第五七條第二項規定，山地鄉境內以臺灣原住民族為主要居民，其鄉長須經過民選，且必須為原住民族籍者才可以擔任。
niyazu’ nu binacadan nu binacadan a niyazu’ namakay duduc tu katatelek Cung-hua-min-cou a namakay a niyazu’an ahulic, patineng tu niyazu’ay a kawaw a kenis, uynian patizeng i kalipunan i Taywan cuwacuwaay a bang-di, nuzikuzan i ngangayaw duduc tu katatelekay a hulic. duduc tu katatelek nu namakay saka lima bataan izaw ku pitu i niyazu’ay a hukic cedang(條) panutek tu tusa lice( 第二項規定), lalabu nu Taywan muenengay kahenulan a tademaw u san-di-siang a binacadan, u taban nu niyazu’ay namakay nu misingkiw a palekal, saaca kanca izaw ku Yuan-cu-min a uzip kya taneng situngus tu kawaw.
namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan
mikawaway-kalumyiti- 內政部戶政司全球資訊網
- 原住民族委員會全球資訊網統計資料
- 中文維基百科: 霧臺鄉https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%9C%A7%E5%8F%B0%E9%84%89
- 中文維基百科:霧臺抗日事件https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%9C%A7%E5%8F%B0%E6%8A%97%E6%97%A5%E4%BA%8B%E4%BB%B6
- 中文維基百科:山地鄉 https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B1%B1%E5%9C%B0%E9%84%89