Ya-li-san-ta- hunti
Ya-li-san-ta- hunti 亞歷山大大帝
kakiliman
mikawaway-kalumyitiMa-ci-tun- a Ya-li-san-ta sakatulu asiki “kamu nu si-la: Ἀλέξανδρος Γ' ὁ Μακεδών , u ngangan nida sa Ya-li-san-ta u imi sa “tademaw sananay” （ἀνδρός） musikulay （ἀλέξω）, nuayawan 356 amihcaan 7ay a bulad 21 a demiad katukuh 323 amihcaan 6ay abulad 10 ademiad atu 11 a demiad , kamu nu paudipay Ya-li-san-ta hun ti Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας atu Μέγας Ἀλέξανδρος）malimanay a sila-ma-ci-tun a hunti, nu malumanay a hunti ci a-ci-te- wida a kaput.
nilaculan
mikawaway-kalumyiti
馬其頓的亞歷山大三世（古希臘語：Ἀλέξανδρος Γ' ὁ Μακεδών，其名字亞歷山大意為「人類的（ἀνδρός）守護者（ἀλέξω）」；前356年7月20日或21日—前323年6月10日或11日），世稱亞歷山大大帝（Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας 或 Μέγας Ἀλέξανδρος），古希臘馬其頓王國國王，是古希臘王室阿吉德王朝成員。
Ya-li-san-ta nilecuhan i naayawan nu 356 amihcaan u pay-la, yu tusanataan ku mihca nida sa mukilul tu wama ci huy-li sakatusa a siki mukelul tu ma-ci-tun-nu hunti, yu mikuwan henay cinida sa sademiad u hitay ku kawaw.
亞歷山大出生於前356年的佩拉，在二十歲時從他的父王腓力二世手上繼承馬其頓王位，他的統治期間幾乎都在進行大型軍事征服活動。
katukuh tulubataan kumihca nida mapatideng tu nida ku kanatal satabakiay, pasu namakayni i sila, adidiay ta-si-ya, ay-ci, pu-se, tusa a sauwac, a-hu-han, atu in-tu nu amisan.
直到他三十歲時他已經建立了疆域最大的帝國之一，範圍從希臘、小亞細亞、埃及、波斯、兩河流域、阿富汗以及印度西北部。
malepacaaw sa caay henay ka sukip, u kasenengan nu Kanatal a mukeliday sa.
他在戰場上從未被擊敗，且被認為是歷史上最偉大的將軍之一。
yu sabaw tulul ku mihca nida sa , wamanida mikilim tu sipunu’ay ci ya-li-se-tu-te malasadan, nuayawan nuyni 336 amihcaan ci huy-li sakatusa cucuken nadikudan , Ya-li-san-ta mikelul tu kawaw nu wama atu icelangay sakakaay idatu ku nitanam nida sisa matineng mukelid tu hitay.
在13歲時，他的父親為他找來哲學家亞里斯多德任其導師，在前336年腓力二世被刺殺之後，亞歷山大繼承父親的王位以及一個強大的王國與經驗老道的軍隊。
alan nike-lin-se- maladay papikelid tu nisi-la ahitay malasakakaay, macaliw tu ngangan taluayaw palasul tu hu-li- sakatusa a hitay mapulung a misuayaw tup u-se- sapikiyaku tu sademec.
他被科林斯同盟任命為希臘遠征軍司令，並利用此職位進行腓力二世籌備的泛希臘聯軍對波斯征服計劃。
nuayawan nu 334 amihcaan, mipasayda tup u-se-a-ci-may-ni-akanatal mikuwan tu adidi’ay a ya-si-ya- tani tini mikuwang, malingatu tu cacay a mihca nu Ya-li-san-ta milepacaw.
前334年，他向波斯阿契美尼德帝國統治的小亞細亞地區發起進攻，開始長達十年的亞歷山大東征。
Ya-li-san-ta tulin sa mitucek malepacaw patadikud tu pu-se, u kasenengan a nikalepacaw sa u yi-su-se anikalpacaw atu kaw-ciya-mi-la nikalpacaw, belinen nuheni ku pu-se a hunti ta-liw-tu sakatulu a siki, mamin musadep tup u-se-ti, kyu ya pala nukanatal makyni i ya-te-li-ya a bayu’ katukuh in-tu a laad.
亞歷山大在一連串的決定性戰役擊敗波斯，其中著名的戰役有伊蘇斯戰役和高加米拉戰役，並推翻波斯皇帝大流士三世，征服整個波斯帝國，使得他帝國疆土從亞得里亞海直至印度邊界。
maydih mikilim tu amakatukuh “nukitakit a kakatukuhan atu tabakiay a bayu’” ci Ya-li-san-ta a hunti i nuayawan nu 326 a mihcaan midebung tui ng-tu, sadikuday sa milunguc ku hitay ahica cay katadikud sa.
爲了尋找並抵達「世界的盡頭和大外海」，亞歷山大大帝在前326年入侵印度，但最終應軍隊要求不得不撤軍。
nuayawan nu 323 amihcaan Ya-li-san-ta a huti mapatay idaw ku sausi nida tu sakay kakitidaan nu kanatal pa-pi-lun, cayhenay kaidaw midebung tu kuheni tu a-la-pu a mikiyaku.
前323年，亞歷山大大帝死在他預計的帝國首都巴比倫，沒能來得及實現他入侵阿拉伯的計劃。
Nadikudan nida mapatay sa, u nayay ku cacanan a tademaw ku mikelulay, u sakakaay nida a hitay masasu alaw tu liwan nida a zaysang, sadikuday sa u ci-ye-kiya malepacaway, Ya-li-san-ta nisa dakadakayan nida a palekal a kanatal sadikuday sa kalamkam mamin mabuliyas.
在他死後，由於無合適繼承人，他的將領們互相不服且開始爭奪他遺留下的帝國，最終引發繼業者戰爭，亞歷山大帝國也就迅速瓦解。
Ya-li-san-ta a liwan nu zaysang pasu tademaw lalangawan masasu lamlam tu, u sila a sinziya. Nipalekal nida makaala tu tusa bataan a lalumaan nu nida namin ku ngangan a sayku, sasitungusa sa u ay-ci atu Ya-li-san-cu.
亞歷山大大帝的遺產包括他擴土導致的文化融合，如希臘式佛教。他建起至少二十座以他的名字命名的城市，最著名的就是埃及的亞歷山卓。
Ya-li-san-ta i nuwalian patideng tu yadahay a mukilulay a binacadan, kyu u sila nu tineng pasayni naming i wali malakalak, mala si-la a ziday nikatukuh, katukuh sa i 15 a siki nu teban u pay-can-tin-a kanatal, atu 1920 amihcaan nu adidiay a ya-s-ya nu teban ka-pa-tu-ya a si-la a tademaw atu waliay nu pun-tu-si-la atademaw maadih henay ku naemwkan nu si-la.
亞歷山大在東方安置許多希臘殖民地，導致希臘文明一直向東傳播，形成希臘化時代的到來，直到15世紀中葉的拜占庭帝國、以及1920年代的小亞細亞中部卡帕多細亞希臘人和東部的本都希臘人仍可以發現希臘化遺留痕跡。
Widasa u numukasi nu si-la a kungku nu teban u matalulay a tademaw ci a-ci-li-se mala kakasenegan, sadikuday sa mala kakakungkuan atademaw.
他以古希臘神話中的英雄阿基里斯為偶像範本，最終自己也成爲一個近乎神話的人物。
u pulung buda tu si-la a lalangawan atu si-la sakasenegan a lalangawan. u nikalahitayan nida idaw ku kasenegan mukelid tunida tu hitay malepacaw pasayda miadih. nu kitakit a micudaday nu hitay micukaymas naming tu nida a napunu’an ku sapasubana’.
他也以融合希臘文化和非希臘文化而著名。他在軍事上的成就使後世的軍事將領設法與他看齊，且全世界的軍校都曾使用過他的戰術做為教材。
cinida hina pacumuden i kitakit nu naemekan sa micalalaeay a tademaw cinida, atu saydan nida ci ya-li-se tu-te malsinteb kuheni.
他經常被列入世界歷史上最有影響力的人物之一，與他的導師亞里斯多德並列。