amisdayang

amisdayang 北冰洋

kakuliman

amisdayang“ kamu nu ing a Arctic Ocean” duma akamu sa amisaydayu' “Arctic Sea”, amisyang’ atu amisyu’, itida i samulmul nu amisyu’ nu labu, u yadahay sa i amisyu’ ku teban.

北冰洋（英語：Arctic Ocean）又稱北極海（Arctic Sea）、北大洋或北極洋，位於北極圈內，大致以北極點為中心。

nilaculan

Amisdayang sa nu kanatal limaay a bayu’ u saadidiay ihekalay . ahebal nu hekal 1405.1 emang nu cubu kuli, hakay makaala tu nu kanatal nu hekal a 3.6%. u palecad tu labu sa 1200-1300 a depah, u kitakit a tabakiay a bayu’ ulecad tu kailabu nu palatulu ni cacay.

北冰洋是世界五大洋中最小最淺的。面積1405.6萬平方公里，約占世界大洋面積的3.6%。平均深度1200-1300公尺，為世界大洋平均深度的三分之一。

Sailabuay sa nu Nansen a masabintangay a bayu’ unikailabu sa 5450 a depas

最深處為南森海盆，深度為5450公尺。

nu kanatal u miditekay aca a masakaputay i amisdayang u yang han, nika u mikingkiway tu nubayu’ sipunu’ay sa u “amisdayu’” atuamisdayu’, suwanisen u enal tu bayu’ atu satipyu’ nu kakatahekalan nu nanum sa.

國際海道測量組織將北冰洋視為洋，不過一些海洋學家稱之為「北極陸間海」或是「北極海」，分類為陸間海或是大西洋的河口灣。

amisdayu’ idaw ku pa-lun a capa a payu’,pu-te a bayu’ cu-kr-ci a bayu’, timul tipan pu-li-ya a bauu’ ke-lin-lan a bayu’, ha-te-sun-wan, ha-te-sun a bayu’ ke-la bayu’ la-pu-ciy-hu bayu’ salengacay bayu’ atu pa-hun bayu’ dadipasa a bayu’ atu senal tib ayu.

北冰洋有巴倫支海、波弗特海、楚克奇海、東西伯利亞海、格陵蘭海、哈得遜灣、哈得遜海峽、喀拉海、拉普捷夫海、白海和巴芬灣等邊緣海和陸間海。

hekal nu bayu hitini tu kayanayu’ caay kabulabu ku kuli nu hekal, sisa I kuli nu bayu nu hekal idaw ku tulu abun nu tusa, kibetul sa i tusa tu sepat a depah.

洋面上有長年不化的冰層，占北冰洋面積的三分之二，厚度多在2－4公尺左右。

tebanay nu bayu’ matulin tu 300 a emang nu mihcaah, u matenesay a bayu’ nu kuli. U akuti’ sa pakaynin i tuki 0℃ nu sasa. U bayu anu malikid tadan I timul sa micumud tu tabakiay a nu tipan sa, u mapeladaya kuli nu buyu’ mukilul tu kalikid tayda i tabakiay a tipanay a bayu’, kyu paculilay tu balung metalaw ku heni.

中央的海冰已持續存在300萬年，是永久性的海冰。水溫大部分時間在0℃以下。當海水向南流進大西洋時，瓦解的冰山就隨之流入大西洋，給航運帶來威脅。

1912 amihcaan 4 abulad 15 a demiad, yu tay-ta-ni a balunga makahabelut tu malikiday a kuli nu buyu’ kyu manebneb talabu isasanu bayu.

1912年4月15日，鐵達尼號客輪就是撞到漂流冰山而沉沒的。

amisdayu’ subal yadah, sausien malusaba nu taypinyang, u ahebal nu hekal sa 400aemang nu cubu a kuli.

北冰洋島嶼很多，數目僅次於太平洋，面積達400萬平方公里。

Sayadahay u subal idaw k uke-lin-lan a subal, se-wal-pa a maluyaluyay a subal, tipay a maluyaluyay a subal.

主要島嶼有格陵蘭島、斯瓦爾巴群島、北極群島等。

naemekan歷史[編輯原始碼]

i u-cu nu naemwkan mala tanayu’ay tu, amisay kitidaan u maminay eida naming u tataydaan, witidaay a lala nu kitidaan nuy tidaay pakaay amitatengil.

在歐洲歷史上相當長的一個時期，北極地區大部分都是未探明的，那裡的地理情況也都是依據推測。

ku-ingn nuyawan 325 amihcaan namakayni ma-say a pi-si-ya-se naidaw tu kukiluku pasay amis taydan i “tu-le” kinacacay miliwku, itidaay a cila tulu atatukian sa, u nanum malaatilad nu canan a pakutay sa, “itida, u tademaw cay culil cay culil ku balunga”

公元前325年，來自馬賽的皮西亞斯曾經記錄過向北前往他所稱的「圖勒」的地方的一次旅行，在那裡太陽每天僅僅落下3個小時，水被一種凍結的物質所取代，「在其中，人既不能行走也不能航行」。

sakamusa cinida u tahinaay a bayu’ akay aydaay a katinengan u “ saadidi’ay a kuli nu buyu’ atu “ adidi’ay a kuli nu bayu’

他說描述的零散的海冰，可能是現今所知的「極小冰山」或「較小冰山」。

wida “tu-le”akau u nu-wiy, akay u huwa-lu a maluyaluyay a subal atu si-te-lan a maluyaluyay a subal.

他的「圖勒」可能是挪威，也有可能是法羅群島或昔德蘭群島。

yu tabal u mikinkiway tu pala’ cayhenay katucek sa itawya u amisay a kitidaan atu nu enal “wida u yi-han -na-lu. Lu-i-si a 1507 a cizu, atu ciy-la-tu-se. may-ka-tu a 1595 a cizu” akay u nanum “u ma-tin.uwal-te-ce-mi-le a 1507 nu kitakit a zizu”.

早期的地圖學家不是很確定是否應該將北極區域畫為陸地（比如約翰內斯·魯伊希的1507年地圖，或傑拉杜斯·麥卡托的1595年地圖）還是水域（比如馬丁·瓦爾德澤米勒的1507年世界地圖）。

u-cu yamisiwbayay maydih cinida idaw ku sakatayda i “ci-tan” “aydaay a cung-ku” nu walian a dadan, kya icizu I amisay a kitidaan ala nanum a kitidaan.

歐洲商人熱切的渴望有一條到達「契丹」（即中國）的北方通道，使得地圖在北極區域多畫為水域。

katukuh 1723 amihcaan, misangaay tu cizu a katuuday sa “ yi-ha. human” i amis patucekan tu lilis sa u ahebalay a bayu’ sa.

到了1723年，製圖家們（比如約翰·霍曼）將地圖的北面邊緣標為廣闊的海洋。

i mahini sa, tahina ku tademaw amitesek tu amisay miadih tu pinaay a subal, u baluhay a subal “ sabaw cacay a siki” atu se-pi-ce-payl-ken a subal “1597 amuhcaan”.

在這一時期，極少數深入北極圈的探險僅僅發現了幾個小島，比如新地島（11世紀）和斯匹次卑爾根島（1596年）。

kanahatu ina subal u munabaway a kuli han maliwlia, nika u heni nu amisan idaw kucizu nika cay kasametek.

即使這些島被浮冰所包圍，但他們的北面邊界仍不是很清楚。

U sapipaculil tu balunga acizu sa nuydanamin u nidatenga a cizu masadep kuheni, pasayda ku heni I tiniay akitidaan duma sa inanay ku sulit, wida sa nidatengan tu putuputunatu kakilul inayay ku wantan tu katinenh a lilis nu bayu’

航海圖製作者通常比那些充滿幻想的地圖學家更保守些，他們傾向於將這個區域留作空白，僅僅勾勒出斷斷續續的已知海岸線。

Katukuh i 1933 amihcaan, sadikuday tayni mitanti tu masasubalay--- wali a luyaluy a subal mala nu su-lin a cizu.

直到1933年，最後一片被探索的北極島嶼——北地群島被納入蘇聯版圖。