kabus

udang, udang

u kamu nu Hulam: 蝦

u kamu nu Amilika: shrimp

udang a wayway (蝦的典型形象)

一般被稱為蝦的動物都有較長的腹部，與螃蟹短小的腹部明顯不同。

u udang hananay masa tanayu namin ku bili, atu apuyu ku kalang nu bili katinengan kuni ka caay kalecad.

蝦的下腹有適於游泳的游足。

udang a sasaay nu bili u sapi nagaduy nuheni a kukuan.

蝦的頭胸甲呈圓柱形，而螃蟹的較爲扁平。

udang a tangah baluwang masa kimulmul adihan, u kalang han masa cihpilay.

蝦的觸角往往都很長，在個別品種上甚至能超過其體長的兩倍。

udang a ngisngis tatanayu, nu dumaan a udangan han idaw kumi tanayuay tu tusa a bay nika tanayuan tu udip.

kakanen (食用價值)

作為食品的大蝦，許多不同的文化使用蝦作為食物。

kakanan nu tabakiay a udang, yadah ku caaya kalecad nu lalangawan nu kakanen.

蝦既可以作為調味品，又可以作為一道菜的主料。

udang han taneng sangaan tu tuud, taneng sasa lamian numita.

大的蝦在加工前一般要將頭、身上的殼和尾去掉。

tabakiay a udang han anu misanga tu dumaan a kakanen sa u tangah udip atu paduh atu kikul kanca a alan.

蝦肉有很高的鈣和蛋白質的含量，而含的熱量則比較小。

udang nu heci idaw ku kay atu tanpayce, u zeliyan han adidi.

aadihan a udang (觀賞動物)

多種蝦類可以養在觀賞魚缸內。

hatidaaytu nu busan taneng i luma apahabay tu aadihan.

這些蝦不但有觀賞價值，可以用來控制藻類的泛濫和清除魚缸里的污物，因此對維持魚缸內的生態環境有一定的作用。

nina udang han idaw ku puc kapah adihan, taneng miepin tu damay anika laklakan atu miasik tu labuay nu damud atu tai, sisa i labu nu papa habayan idaw ku sakaudip nu butingan a matatungusay a sakaudipan.

觀賞的淡水蝦類有：蜜蜂蝦、水晶蝦、黑殼蝦、玫瑰蝦（紅色的黑殼蝦）、虎紋蝦、大和沼蝦、網球蝦、櫻桃蝦等。

aadihan nu nanumay a kaudangan han idaw ku: kaketi’ a udang, takelalay a udang, lumeniay ku paduh nu udang, sumanahay a pudacan nu udang, tula’ a kulitana udang, tahe-caw udang, wanciw udang, sakula a kabau sa.

其中，大和沼蝦因為體形大小適中，對其他觀賞魚類不具侵略性，但是魚體過小仍有某種程度上的威脅性，以藻類為食，深受水族愛好者的喜愛。

duma satu, ta-he-caw udang (大和沼蝦) u tanengay ku udip, caay pi’dis tu dumaan a aadihan u buting, nika tada adidiaytu nu butingan idawtu ku miedisan tu nuhenian, u damay ku kanen, kanamuhan nu pahabaya tu butingan a tademaw.

【海水觀賞有】：清潔蝦、海葵蝦、槍蝦、綿羊蝦、假綿羊蝦、美人蝦、機械蝦、油彩蠟膜蝦等，不過因為對鹽度較為敏感，飼養上相對比較需要經驗水產品。

【nu bayu aadihan】cin-cey ulan, hay-kuy udang, ciyan udang, manyung udang, cia-mamyung udang, meei-zen udang, ci-shieh udang, yu-cai-lamu udang sa, tada ahecitu, i papahabayan sa u nu nanum ku kapahan a pahabayan.

papahabayan tu udang (養蝦場)

蝦還可以做肥料以及水產養殖附屬餌料。

udang han taneng a sangaan tu damek atu nu nanumay a sapacemutan tu sapacemu nu kakanan.

尤其在東南亞和拉丁美洲養蝦工業近年來發展很快，養蝦克服了捕蝦造成的一些生態破壞。

sangaleben itida i wali- timal- ya atu latin-mincuo pahabaya tu udang, kasenunsa a malahad, pahabaya tu udang han a tademaw miadih tu tumin dakepay tu udang milaecus tu matatungusa a sakaudip.

建造養蝦場往往破壞了當地原有的海岸環境。

patideng tu papa habayan tu udang kanca milawpes ku niyaduay a dadipasan nu saka udip.

尤其是對海岸邊上的灌木林的破壞使得海岸抵擋風暴和海嘯的能力降低。

sangaleben tu i dadipasan nanay a kilakilangan malungad ku kilang sisa dadipasan caay tu paka puu’t tu tabakiay a bali atu katabakian nu laing.

養蝦場在海水中加入了許多作為飼料的物質對海水中的營養成分帶來了巨大的變化。這些變化可以造成藻類泛濫等破壞。

Pahabaysatu tu udang i bayu yadah ku sapakan nuheni tu cancanan apapakanan, u sapakan nuheni mila’cus tu bayu nai aca ku saka tanektek nu saka udip tada misumaday tu bayuan, nina nika sumadan milaecus tu damaydamayan.

Taywanay a udang (台灣米蝦)

在我們的環境中，許多小地方蘊藏著驚喜，都充滿著無限生機。

itini i sakaudip numita, yadah ku katawidan kanamuhan numita, tada kanamuhan nu katuuday.[1]

在鹿寮坑這小小的地方，連溪溝都算不上的排水溝中，是淺山地區動物們用水的重要去處。

itini i Lu-liw-ken (鹿寮坑) nina adidi'ay a niyaduan, pasu adidi'ay a masa tebunay caay kala cilisananay, u mitepalay tu tusu a buyubuyuan (淺山地區) nu sakaetiman nu tataydaan nu nananumanay a kitidaan.

淺淺不到1公分的積水，台灣米蝦，就住這樣的地方。

masa debungay nu takuwan caay pakaala tu cacayay a kun-funan nu nanum, Taywanay a udang, i mahiniay sa amaudip.

在這長度3~4公尺的水域是台灣米蝦生存的天堂。

itini satanayu sananay nu tulu – sepat a kunce nu nanum u saka udip nu Taywanay a udang.

沿著水流再往下走就進入了鹿寮坑溪，冬季枯水期對水生動植物而言，但在鹿寮坑溪未乾涸的水窪中仍有許多魚蝦殘存著。

duduc han kucilis makatukuh tu i Lu-liw-ken sawac, kasienawan kakelahan nu nanum hicahan maudip nu cancanan a kaudangan, itini i luliw-ken sa caay henay kakela sa yadah henay ku maudipay nu buting atu udang.

在排水溝中，除了落葉與濕潤的沙，還留下一些原生螺類，卻不見台灣米蝦的蹤影，雨季過後，米蝦又冒了出來，也許牠們是藏匿在更深處的洞穴或縫隙中。

iciliscilisan, tanu papahsa atu masengetan nu liken, idaw henay ku liwan tu aus atu cuhcuh, caay ka adih ku adingu aca nu udang, maudad satu, tahekal namin ku kabuudangan, nacuwaay tu hakiya amiculimek, maudad satu tahekal nama kayda i buhunbuhangan atu manguhapay..

台灣米蝦是台灣特有種，身上七顆棕紅色斑點是其代表特徵，俗名「七星蝦」。

Taywanay a udang nu Taywanay tu a udangan, udip nida idaw ku pitu a sumanahay a kulitan u sakatinengan nu pituay a bunac nu udangan.

屬於陸封型生物，從生長到繁殖皆不離開原生水域，直至成熟後再孕育出下一代。

milecaday tu enalay a talakaway nu udangan, nanu lecu katukuh tu sasa udangan caay piliyas tu nanum, katukuh tu tuni kasi laylay nuheni.

台灣米蝦是匙指蝦科米蝦屬，觸角下方的鱗片構造具有細毛，是匙指蝦族群的特徵。

Taywanay a udang han u ce-ce-ke milacaday tu udangan, ngisngis nu sasaan si kines idaw ku banuh, u ce-ce udang a binacadan a picidekan.

體色大致呈深黃綠色或棕色，體型小，天敵眾多，才演化成棲息在山溝或山壁滴水淺灘處，減少魚類與大型蝦類的捕食。

kulit nu udang u kala takuliyaway langlangdawan atu lala’lala’an ku kulit, adidi’ ku udip, yadah ku katalawan nuheni, sisa itida sakunuheni a maudip i cilicilisan nu buyu atu tepatepadan nuni ka telatelaan nu masa takuay a nanum, miwada’ tu buting atu tabakiay a udang amadakep.

台灣米蝦抗逆境能力十分強悍，即使在這樣小小的水域也能成為一片天地。

Taywanay a udang icelang ku sakaudip nuheni, amica kuni ka adidiay nu nanum taneng kunuheni a maudip.

看似弱小的台灣米蝦，有牠們的存在表示此處水質低汙染、高涵氧，是適合生存的乾淨水域。

amica kuni ka adidi' nu udang, nu siudangay a nanuman u kapahay ku nanum inai ku la’cus nu nananuman, u saka udip nuhini ku mahidaay a nananuman, taneng maudipay a kitidan, matatungusay nu saka udip tamelacay a nanuman.

生態保育與人類生活息息相關，無論是出於對自然環境的熱愛，或是為了維護人類的生活品質，保育行動刻不容緩。

matatungusay adadiputan atu tademaw nu kasasiduma’ amaudip, anu mahicahica kuni ka lahad nu sakaudip atu sapidiputaw tu tademaw nu sakakapah nuni kaudipan, sapidiputaw a wayway a caay piteku.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan (參考來源)

• 中文維基-蝦：https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%99%BE
• 自然谷-台灣米蝦：https://teia.tw/natural_valley_star/ao2018-04-01/

sumanahay a udang