misumad tu siwa cedang nu Yicumincu a kamu sapicudad
kakiliman
mikawaway-kalumyiti.jpg)
u nazipaan nu Sakizaya a kamu nu misanga’ atu misumad tu “siwa cedang nu Yicumincu a kamu sapicudad”
撒奇萊雅語九階族語教材編修紀事
nilacul
mikawaway-kalumyitiayaway a kamu
mikawaway-kalumyiti2018 a mihcaan 1 a bulad 25 a demiad, muawaw aku aci Bunuk nay Cence tabakiay a cacudadan(政治大學) Yuan-cu-min-cu gankiw satebanan(原民中心). pulung kami tayza Cengta(政大) a buyu’ misanka’ tu “siwa cedang nu Yicumincu a kamu sapicudad(教材)”. tina sapicudad namakay 2002 a mihcaan misanga’. tulu a mihcaan masanga’ tuway, i 2006 a mihcaan kakakilul paisac. itawya misanga’ay a tademaw, ci Tiway Sayun(帝瓦伊撒耘)、ci Syu Cenwan(徐成丸), atu ci Liu Zongce(劉榮次), tatulu a babalaki mabelec tuway. uyniyan sapasulitan a kawaw tu Sakizaya a kaum, macaliwtu sabaw enem a mihca, uyzasa tuyniyan a kawaw patahkal aca u zateng i balucu’ nu maku, mahiza u nacilaay a kawaw kuyza.
siwa cedang sapicudad namisanga’ i nuayaw saan, inayi’ henay ku “ tama sapisulitan a sisetyimo(系統) nu Yicumincu a kamu”. tina sisetyimo namakay i zikuz nu 2003 a mihcaan misanga’ atu migankiw(研究). katukuh 2005 a mihcaan 9 a bulad, malaheci tu mitimaadaw(審查) atu milucek(確定). sisa, yadah ku caay kalecaday ilabu’ nu sapicudad. i nuayaw maisac nu 4-9 cedang sapicudad a cudad sa, haca adidi’ saw namisanga’ tina sapicudad, uyzasa, izawtu ku daecusay atu mungangaway. u zuma sa, tina sapicudad a nuzikuzan(背景), nay u uzip nu nuwawaay、kucung atu talakaway a micudaday. sisa, caay kalecad tu niyazu’ay a uzip atu katinengan. anu pasubana’ tu wawa kya babalaki, amapatelac atu mulalaw(迷惑), sisa, malibud tu kya babalaki. zayhan inayi’ ku malecaday a uzip atu katinengan i niyzau’ atu tusu, sisa, inayi’ malecaday a kamu. sakatulu, caay kalecad ku niyazu’ izaw ku caay kalecaday a kamu.
nabalucu' nu sapicudad
mikawaway-kalumyitihini misanga’ay a kawaw, u zateng nu Cence tabakiay a cacudadan Yincumincu gankiw satebanan, amana kayadah misanga’ atu misumad. tina zateng malecad tu nu makuay. zayhan kayadah misanga’ atu misumad caaytu sapakapahen ipabaway a munday, zumasatu matahtah tu demiad. u kapahay a kawaw sa, haymaw han misanga’ atu misumad, haymaw satu makapahtu kya sapicudad, uyniyan a kawaw silaheci, caay patahtah tu demiad atu kalisiw. hini misanga’ 1-6 cedang sapicudad nu Sakizaya a kamu, mihiniyan tu misaungay. izaw ku walu a kawaw, yamalyilu:
1. sayahan misanga’ atu misumad tu ilabu’ nu saydan a cudad, u lacul nu “Sakizaya sasaydan nu adiwawa”.
2. mikilul tu Sakizaya a kamu “tama sapisulitan a sisetyimo(系統) nu Yicumincu a kamu” misanga’ atu misumad.
3.misumad tu ketun nu kamu(斷句) atu kaukak nu kamu(構詞).
4.misumad tu sasukaynahay a sulit.
5.misumad tu papulita nu cebang(課文解析) nu saydan a cudad.
6.palecadan tu nuayaway atu nuzikuzay a sulit atu kamu ilabu’ nu cebang.
7.muliyaw lingiha’. 8.micunus tu lingiha’ nu dilyikotoling(目錄) atu satangahan(標題).
micunus tu kabana'ay
mikawaway-kalumyitisayadahay a sumad sa, itiza ilabu’ nu saydan a cudad “Sakizaya sasaydan nu adiwawa”, i malumanay a cudad sa, caay kayadah ku sulit, yadah ku mungangaw, caay kalecad tu lacul nu cebang a lacul. mahiniay a kawaw, pasumaden amin kya 60 cebang a sulit. pay cacay a cebang izaw 400-600 a sulit ilabu’ nu “Sakizaya sasaydan nu adiwawa”. u zuma sa, palecaden ku lacul nu cebang tu tina sulit. pasiketen tu laylay nu binacadan atu ayzaay a uzip atu kabana’ay. mililid tu saydan pacunus tu pasubana’ay a kawaw. i sapisulit a kawaw sa, milucek misawantan tu ina-ngiha’(元音) o atu u, mibalic o ku u , malingid tu tatenga’ay a ngiha’, caaytu masiwala(混淆) tu /o/ atu /u/. sakatulu sa, pialestu kami tu /r/, hamin han misulit tu l. sakasepat sa, u ina-ngiha’ e, mahuming kya ngiha’ nu e, macapi tu 「’」, madayum tu mipulita, sisa, sumaden kami. sazikuzay sa, anu ina-ngiha’ i atu u, mababelaw(相鄰) tu zuma a ina-ngiha’, nikasumad tu ku /j/ atu /w/, malingidtu ku tatenga’ay a ngiha’, sisa, u sapasulit a kawaw kyami, sumaden tu y atu w.
lingiha' a kawaw
mikawaway-kalumyitikya lingiha’ a kawaw sa, i luma’ kami misakawaw, saungay kami ku calay-zazan(網路) patudu’ ku masawantanay a kawaw. mahini sa, caaytu patahtah tu kalisiw atu icelang nu tademaw, inayi’tu ku katiihay, madayum misaungay. hakay sakacacay misaungay kami, kya calay-zazan a pinkuan(頻寬) atu tuutuud(設備) caay kataneng, sisa, mautang kya ngiha’, caay kasiwantan asaca caay malaheci kya lingiha’ a kawaw. tinaku: mangasiw pangkiw a kawaw caay kakapah, mabulibul(干擾) tu daecusay a palatuh-bacu(訊號). sisa, amuliyaw lingiha’ aca. twaca, izaw ku cacay lingiha’ mangaliw cacay a demiad inayi’ ku laheci. sisa, malinges atu malibud kami. sazikuzay, paedap ku Cengta a misakakawaway, malahecitu mahmin.
sazikuzay a kamu
mikawaway-kalumyitihamin hanaku ku kamu, u sakapahay a kawaw kuyni, u sakapahay a teka’ kuyni. haca izaw henay ku apasumaday a kawaw, sidaecusay a munday. tinaku ku sapicudad a kulit nu Sakizaya, u Pangcah a kulit henay, caay henay pasumad tu nu Sakizaya. palutatenga' kaku, macaliw ku sayadahay a sanga’ atu sumad, tina sapicuad taneng patizeng atu patapabaw ku sanat-masitudung-ditek(準確性) atu silaheci(效率). maydih kaku tu ipabaw musakakalukay nu Yincumincu atu migankiway taneng matuling(持續) tina kawaw, misanga’ atu misumad “siwa cedang nu Yicumincu a kamu sapicudad” atu zuma a sapicudad. mahini ku zateng nu maku.
namakayniyan a nasulitan nasakamuwan atu natinengan
mikawaway-kalumyitinasulitan nay paybalucu'ay a kawaw nu subana'ay a pu 2018-1, nasulitan ni Tuku Sayuen