mungangaway ku tangah

kakiliman

mungangaway ku tangah智能障礙

nilaculan

nanakayni i 2007 amihcaab “kahilaman 96 a mihcaan” pitiay a bulad sabaw cacat a demiad musumad tu “mungangaway ku tangah u tungus nu heni” mungangaway ku tangah u nu udipay a utiih nu cacay a duma.

根據2007年（民國96年）7月11日修正的《身心障礙者權益保障法》，智能障礙是屬於身心障礙的其中一種類別。

u nipatungus sa “mungangaway ku tangah atu tineng nu tangah a sapatucek” idaw ku nipatucek. Kanca u mungangaway ku tangah anu malecaday ku mihcaan nu udip sa atademaw anu mahaymaw sa , atu dedemiad nikaudip, cacudadan nukaudip kapaha haw mangelu’ haw anu misadakadakay ,

其認定的標準在《身心障礙及資賦優異鑑定標準》中有所規定，必須是智能發展比同年齡之人相較明顯遲緩，或在日常生活、學校生活的適應上有嚴重困難，

kya situdung tu mungangaway ku tangah , nika anu mahica pakayni i kitidaan nu wiy-sen mikuwanay a madakautay “ wiy-sen-ci” muawdatui sing, nu balucu’ay a tademaw, u mikuliay, misitekeday asapalangaw atademaw maluayaw mipatucek mahida haw sananay.

才會被認定為智能障礙，但必要時還是須經由所在地區的衛生主管機關（例如：衛生局）邀集醫生、臨床心理人員、社工人員、特殊教育等人員等進行鑑定。

kapah tu u udip atademaw atu idaw ku mikutayay, udip ku patecekay

也可由當事人或其代理人自行申請鑑定。

nikinsaan anu micukaymas tu nipatucek nupatudung atu cacanan a paayaw, u sapatucek tu nu tangah a pikinsa, u mahiniay sa nu mulaay henay atu nu wawaay a sapikinsa anu silaluutan tu sa anu maselep tu pitu bataan, i dedemiad atu i cacudadan a nikaudip anu mangaleb ku sadakadakay , u mahiniay alaw tahekal ku mungangaway ku tangah nu mahiniay .

檢測時會使用一些公認的標準或工具來進行，例如標準化智力測驗，通常幼兒或兒童的測驗結果分數若低於70，並且在日常與學校生活有嚴重適應困難，就是有可能是出現智能障礙的徵兆。

anu namikinsa mapatucek a dademaw i hulic mudawis tu sapikuli, sapaising, micuda sa ,

鑑定後確認者在法律中受到就業、醫療、教育等的補助和保護。

i Taywan nipikinsa tunipatucek sa mitudung tunu Amilika tu mungangaway ku tangah

cayay kataneng a siy-huy AAMR a nipatucek , dayum han musakamu sa , u mungangaway ku tangah “MR” u mahiniay a palecaden tu matatudungay anu matatudung sa mahini;

台灣的鑑定基準是參照美國智能不足協會AAMR的定義，簡言之，智能障礙（MR）必須同時符合以下幾個條件：

nunipatucek tu katineng a mitanam “anu; wiy-se-nu wawa mitanam tu tangah” u tinsu nida anu malusasa tu pitu bataan sa.

1.  標準化智力測驗（例如：魏氏兒童智力測驗）分數低於70。

nikaudip tu dedemiad atu i cacudadan a nika u dip mangaleb ku sadakadakay

2.  在日常生活或是學校生活有嚴重適應困難。

anu tatenga i sabaw bataan idaw ku walu nu mihca nu udup sa “ u imi sa; anu matatudung sa caay kaw tangah matatudung tu anu bakakiay kasenun sa mala cay katatudung ku mungangaway ku tangah a tademaw sa , anu dumaay a nika kasenun namahica ku tangah mahicay kya”.

必須發生在18歲以前（意即：正常來說，不會有智力正常的成年人突然變成智能障礙者，除非在後天發生意外令腦部受損）。

pakayni nu taywan a “mungangaway ku tangah nu hulic” mungangaway ku tangah palasepaten adihan nitamay;

依據台灣的《身心障礙者權益保障法》，智能障礙可以分為以下四類：

tinacay. nu ahemaway a mungangaway ku tangah a tademaw

1.  輕度智能障礙者

u mikingkiway tu mitanamay nu palusinteb a tungus nida idaw tu sa ku taduducan tuni patungus anu tulu sa idaw tu matatibay ku tudung “pasu”  nu lacal, balaki satu sa u mihca nida siwa ku tucek atu cay katumes tu sabaw tusa ku mihca nu teban “satalakaway sa micudadaytu adidiay tu limaay atu enemay a micudaday nu balucu’ a mihcaan”, anu nami ecaw tu micidekay sa, kapah udiptu maudip, atu mikawaw tu nalimaan nanay u madayumay a kawaw.

智商界於該智力測驗的平均值以下兩個標準差到三個標準差（含）之間，成年後心理年齡介於9歲至未滿12歲之間（最高到小學5－6年級的心

智年齡），在經過特殊教育與訓練之下，可以自理部份生活，以及可以從事半技術性或簡單技術性工作。

tinusa. nu tebanay a mungangaway ku tangah

1.  中度智能障礙者

u mikingkiway tu mitanamay nu palusinteb a tungus nida idaw tu sa ku daduducan tuni patungus anu tu tuluay a tucek anu cay katatudung tu sepatay sa “pasu” nu laad, balaki sat u kubalucu’ sa u mihcaan anu enemay ku mihca nu udip cay pakaedem tu siwaay ku mihca nu udip nu laad sa “satalakaway nu micuda tu adidiay a cacudadan nu saadidiay a balucu’ nu mihca” anu idaw ku mukeliday pasubanaay matineng tu udip tu madayumay a kawaw a ma udip sa anu padihkuwan mikawawtu cacanan a kawaw “anu mikuli i masikulay a kakulian”, anu cay katanenn ku masacacay a maudip mikuli tu icelang.

智商界於該智力測驗的平均值以下三個標準差至四個標準差（含）之間，成年後心理年齡介於六歲至未滿九歲之間（最高到小學中低年級的心智年齡），在他人監護指導下僅可部份自理簡單生活，在他人庇護下可從事非技術性的工作（例如在庇護工廠工作），缺乏獨立自謀生活能力。

u baeketay a mungangaway ku tangah

1.  重度智能障礙者

u mikingkiway tu mitanamay nu palusinteb a tungus nida idaw tu sa ku daduducan tuni patungus anu sepat ku laad lima ku tucek “pasu” nu laad, balaki sa tu kubalucu’ sa u mihcaan anu tuluay ku mihca nu udip cay pakaedem tu enemay ku mihca nu udip nu laad sa “ satalakaway katukuh adidiay nu cacayay atu numulaay u maicuda tu adidiay nu mihcaan” cayay pakasikul tu udip, inayay ku laheci a maudip, u sasikulan u tanayu’ay a sasikulan a mulaay.

智商界於該智力測驗的平均值以下四個標準差至五個標準差（含）之間，成年後心理年齡大多在三歲以上至未滿六歲之間（最高到小一或是幼稚園大班的心智年齡），無法獨立自我照顧，亦無自謀生活能力，須賴人長期養護。

u sabaeketay a mungangaway ku tangah

1.  極重度智能障礙者

u mikingkiway tu mitanamay nu palusinteb a tungus nida idaw tu sa ku daduducan tuni patungus anu lima ku laad nu sapatucek, balaki sat u u mihca anu cay katumes tu tuluay kumihca “ u balicu’ nu mihca mahida henay u lutungay”, cayay henay katineng musikul tu udip, mangaleb tu maliyuh tu sakaudip, u sasikulan henay nu balakiay.

智商未達該智力測驗的平均值以下五個標準差，

成年後心理年齡未滿三歲（心智年齡完全是嬰兒階段），無自我照顧能力，亦無自謀生活能力，須賴人長期養護。

超連結:namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan