nipaluma-dapdap

dapdap 馬蹄金

masa dumaay a ngangan (各種名稱)

【學名】 Dichondra micrantha Urban

【mitesekay a ngangan】Dichondra micrantha Urban

【科名】 旋花科(Convolvulaceae)

【sapamataan a ngangan】Convolvulaceae

【屬名】 馬蹄金屬

【mikeliday tu ngangan】dapdap

【俗名】 小金錢草、荷包、肉錕飩草、金鎖匙、黃疸草、小馬蹄草、螺丕草、小銅錢草、酒杯窩、小蛤蟆碗、雞眼草、小燈盞菜、小迎風草、小碗碗草、小元寶草、落地金錢、金挖耳、九連環

【tada ngangan】xiao-jingian-cao, hebao, nei-kun-tun-cao, jin-suochi, huangdan-cao, xiao-mati-han, luo-pi-cao, xiao-tongqian-cao, jiubei-wo, xiao-hama-wan, jiyan-cao, xiao-dengzhan-cai, xiao-yingfeng-cao, xiao-yuanbao-cao, luodi-jinqian, jin-wa-er, jiu-lianhuan

【英名】 Dumbell dichondra

【igu a ngangan】Dumbell dichondra

【族語】 布農 Tasasikis Tu Bantas、撒奇萊雅 Dapdap、鄒 Cuun 'Anuku Karavung

【kamu nu binacadan】Bunun (布農) Tasasikis Tu Bantas、Sakudaya(撒奇萊雅) Dapdap、Co (鄒) Cuun 'Anuku Karavung

【使用族群】 布農、撒奇萊雅、鄒

【mitaduay nu binacadan】Bunun, Sakidaya, Co

kaliwasak nu langaw (分佈環境)

Dapdap u langawtu nu Taywan, nu Taywan picidekan a langawan, manamuh i masengetay, caaya ka pacilal, idada dadanansa, lutuklutukan hinaadih kita tu langaw.  

(kamu nu Hulam:馬蹄金原產於台灣，為台灣特有種植物，性喜潮濕、陽光不需太多；通常在產業道路、草叢中等可發現其蹤跡。）

sasapayuan (藥效)

dapdap kala akeakenekan sapi’, sisa patahekal tu akuti’ nu udip ita, milawpes tu letek, paculil tu idang. tada sasapayuan sa u banic, lebawa, duka a adadaan.

(kamu nu Hulam:馬蹄金味苦性涼，所以有降火氣、解毒、活血之功效。主要治療於痢疾、腫痛、損傷等症狀。）

milihida tu langaw musakamu (生態形狀描述)

dapdap u xuan-hua-ke nu mihecaan nu lutukan a langawan, angangan han satanayu’sa milalad i lalaan, tulu a bataan idaw ku lima ku tanayu’nuni pi laladan.

(kamu nu Hulam:馬蹄金為旋花科多年生草本植物，莖匍伏細長，可至35公分左右。）

masasuala tu akaway asipapah tu cacaya a batacan, numapulungay asipapah, mahida u buwa’ ku wayway nu papah, nikudan nu papah idaw ku adidiay a banuhan, idaw ku pituay nu sasulitan i papah nika caay ka adih, mamulmul kunu ayawan nu papah adidi kuni kasa lebungan, papah nu angangan mahida u balucu ku wayway, nuayawan nu papah a langdaw han masadit, belih nu papah han kala langlangdawan, idaw ku macelahay a banuhan.

(kamu nu Hulam:單葉互生，為簇生狀，腎形葉，葉背帶點毛，有7個出掌狀脈但不明顯，葉先端圓形微凹，葉全緣基部為心形，葉面綠色且光滑，葉背淺綠色，有疏毛。）

masa cacay ku sanglacay nu balu, isasa nu papah asibalu, ahebal, lima kuni kapapelaan. adidiay a baluan han namakayda’ i sasa a muculal, langdawsa  siniladay tu kalawlawan a kulitan, wayway nida mahida u seliseling, balu nu akaway miapuyu tu akaway nu papah.

(kamu nu Hulam:花單生白色，生長於葉腋，寬形，具5深裂。小花會由葉下麵開出，綠中帶點黃，形狀像極了鈴鐺，花梗比葉柄短。）

u heci nu Dapdap pela’ sananay, nu tusaay anika papelaan amalaheci, sisa idaw ku tusaay a sasapalan mahida u mali ku wayway kalawlawan nu hese’ ku kulit, idaw ku lalumaan nu aadipingan. kasi baluan han i sepatay a bulad, itini i kalaludan nu pitu ~walu asiheci. 

(kamu nu Hulam:馬蹄金果實為蒴果，由2個分果構成，所以種子有兩粒且為球形黃褐色，有宿存花冠。開花期在4月，大約在暑假7~8月為結果期。）

dapdap caay pi pili’ tu lala’ asilangaw, nika anu sidamek ku lala’, kasi nanumang, kapah ku lalaliwan nu nanum a kitidaan, amelik amabuwah ku langaw. 

(kamu nu Hulam:馬蹄金對土壤適應性廣，但以土壤肥沃、水源充足、排水良好之地區，植株生長速度快。）

dapdap anu nipa nanumtu amelik amabuwah ku langaw, kasienawan han mahamaw mulangaw, lamit nida caay kay labusa, aytini i tukus paluma ku kapahay.

(kamu nu Hulam:馬蹄金只要有灌溉水源隨時可進行繁殖，冬季氣溫低生長較慢，因根群分佈不深，較適合平地果園栽培。）

anu pasapala satu nika dadecdecan han a pulu’~ sabaw tu lima a ke’/pingfang-mi kuyu laad, apasapal satu a kiayawan amaluk tu lutuk atu mahedek satu napasapal sa apananuman tu amikuwan, kya mulangaw ku nisasapalan tu panu’an.

(kamu nu Hulam:種子繁殖播種密度10~15克/平方米，在播種前應先進行雜草防除及播種後應加強水分管理，以利種子萌發生長。）

dapdap nu papah mahida u sadipa’ nu kaduh, sisa pangangan hantu “dapdap” idawhen ku kui-tai, guo-qiang-feng, xiao-jinqian-cao a nganganan.

(kamu nu Hulam:馬蹄金因葉片形似馬蹄，故名「馬蹄金」，又有葵苔、過牆風、小金錢草等之稱。）

apuyu’ ku langaw nu dapdap, icelang a mulalad ku akaway, ngisngis nu lamit han matineng amulalat, caay pipili’ tu lala’ amulangaw, napaluma’ satu i liklik nu luma’ han u madadedecay ku langaw u aadihan nu katuuday nu tademawan.

(kamu nu Hulam:馬蹄金植株低矮、莖蔓再生能力很強、且鬚根發達、對環境適應性強，栽植成園後可形成緻密的觀賞性地被植物。）

wayway nu langawan (植物性狀)

Dapdap han u Dichondra micrantha Urb, xuan-hua-ke han u Convolvulaceae Dapdap han nimikeliday tu langaw nu Dichondra mihcaan nanay nu milaladay nu lutukan a langawan, hinaadih kita i Taywan nu subalan a dadipasan atu uhekal nu umaumahan.

(kamu nu Hulam:馬蹄金（Dichondra micrantha Urb.），旋花科（Convolvulaceae）馬蹄金屬（Dichondra）多年生蔓生草本，常見於台灣全島低海拔地區田野及郊外。）

adidi’ satanayu’ sa ku lamit nu dapdap, belihan kala abuabuan ku kulit sibanuh, i laad han idaw ku naiay ku watan asilamit.

(kamu nu Hulam:馬蹄金莖細長，被灰色短柔毛，節處著地易生長不定根。）

nucacaya a papahan masasuala tu akaway asipapah, papahan mahida u buwa’ ku wayway atu mamulmul ku wayway, tanayu’ han 0.5~1.3 cong-fen, ahebal han 0.6~1.5 cong-fen, nuayawan nu papah ahebal mamulmul ku wayway atu kala ngituan kuni ka mulmul, angngan han ahebal mahida u balucu ku wayway, langdaw naming ku papah, hekal nu papah sibanuh, belih nu papahan simasaditay nu apuyuay a papahan, tanayu ku akaway nu papah cacay nu pangkiwan~ tulu a pangkiwan a cong-fen.

(kamu nu Hulam:單葉互生，葉呈腎形至圓形，長 0.5~1.3 公分，寬 0.6~1.5 公分，先端寬圓形或微缺，基部闊心形，葉全緣，葉面微披毛，背面有短柔毛，葉柄長 1.5~3.5 公分。）

adidi ku balu, masa cacay isasa nu papahan, apuyu ku akaway nu balu i papah nu akaway, lima ku kakicuh, nika pelaan mahida u masa mucuya ku wayway satanayu’sa mahida u ngelap ku wayway, langdawsa ku kulit, idaw ku salalumaan.

(kamu nu Hulam:花小，單生於葉腋，花柄短於葉柄；花萼 5 裂，裂片呈倒卵狀、長圓形至匙形，綠色，宿存。）

mahida u tuki ku adiping, kalawlawan langlangdawan ku kulit atu micapi tu sanglac a kulitan, lima ku tamaan, ipabaw ku salumaan, tusa ku salumaan, nu tusaay anika babenisan nupaduh amisalalumaan.

(kamu nu Hulam:花冠鐘狀，黃綠色或近白色，雄蕊 5；子房上位，2室，為兩個分離心皮組成。）

pela’ sananay ku heci mahida u mali ku wayway, balad han 0.2 congfen,  hekal han idaw ku masaditay nu banuh, mala tusa kuni ka pelaan nu patelekay nu hahecian, naiku watan nunika pelaan tu mala tusaay atu caaya kapela’ nu hecian, idaw ku cacay ~tusa a saspalan i salumaan. pa’nu’ han micapi tu mali ku wayway, kala lawlawan ku kulit katukuh tu hese’ masadid ku hekal. 

(kamu nu Hulam:蒴果近球形，徑約 0.2 公分，表面具柔毛，分離成 2 個直立的果瓣，不規則2裂或不裂，各具 1~2 粒種子。種子近球形，呈黃色至褐色，表面光滑。）

sakanamuhan atu kapi cidekan (適應性及特點)

dapdap han manamuh tu dihkuay atu sinanuman a kitidaan, micidek kuni ka namuh atu icelang amilalat, wuydasa acacay matalaw tu sienaw.

(kamu nu Hulam:馬蹄金性喜溫暖及水源充足環境，適應性及拓展性強，唯耐寒性較差。）

numapa cilalay atu isasa nu lidunglidungan kapah ku langaw, anu caay kapacilal atu tada i lidunglidungan han, satanayu’sa ku langaw, anu tada tabakitu ku cila han, mahamaw kuni langawan amlalat. 

(kamu nu Hulam:在光照或遮蔭條件下都生長良好，日照不足及遮蔭的地方，植株易徒長；光照過強，植株生育較緩慢。）

dapdap han amica kunika epingan numita, anu napalumaantu kapahay tu ku langaw, siheci’ satu cinida, sakay sasa nu langawan nu sasihciay nu cancanan a langawan, a puyu’ ku langaw nida’, talakaw han tada lima a cong-fen nan, anu kaletepan tu nulutuk a talakaw anu kapah tu kulala’ sa, acaay pilisimet tu langawan.

(kamu nu Hulam:馬蹄金雖只耐輕微的踐踏，但一旦建植成功便能夠旺盛生長，並且自已結實，為持果園內族群生長；其植株生長低矮、高度可維持 5 公分以下，覆蓋後於雜草防治及土壤保護效果佳，不必進行修剪工作。）

hican mibuwah (繁殖方法)

三、mibuwah atu paluma (kamu nu Hulam:繁殖及栽植)

1. misilut tu lala’ (kamu nu Hulam:整地)

2. mibuwah atu paluma (kamu nu Hulam:繁殖及栽植)

hican mikuwan kuni palumaan（栽培管理）

四、tanu lutuksa mikuwan (kamu nu Hulam:雜草管理)

1. dapdap ikasienawan han atu lala’ nu nananuman mahaymaw mulangaw atu mabadi’, apananuman tu, kya kapah ku langw, amiadih kita tuni palumaantu nu sahecian a langawan mikuwan, kya caay ka wada’ kuni kasihecian nu duma a langawan.

1. (kamu nu Hulam:馬蹄金冬季低溫或土壤水分不足時生長速度變緩或枯萎，適時補充水分，維持植株正常生長，但應注意配合果樹生長特性進行管理，以免影響產量及果實品質。）

2. dapdap han mahka nipalumaan han pananuman tu kya kapah ku langw nida, nika u tada silanu’ay a lalaan han, isasa atu caay kakapah nu lalaliwan nu nanum han, aminadih kita tu papalaliwan tu nananuman.

2. (kamu nu Hulam:馬蹄金生育初期雖應保持濕潤以促進生長，但黏質性土壤、低窪地區及排水性不佳之果園，應注意加強果園排水。）

3. anu padamek satu huaxue a damekan acaay kay pabaw nu papah, alaw amaduka ku papahsa.

3. (kamu nu Hulam:若採撒施化學肥料應盡量避免留置於葉片上，以免造成葉片肥傷。）

(俗名：小金錢草、荷包、肉錕頓草、金鎖匙、黃疸草、小馬蹄草、螺丕草、小銅錢草、酒杯窩、小蛤蟆碗、雞眼草、小燈盞菜、小迎風草、小碗碗草、小元寶草、落地金錢、金挖耳、九連環)

台灣特有種。喜潮濕，產業道路、草叢中可發現蹤跡。

u siwkay nu nipaluma

kakuniza	植物分類	()tabakiay a kilang ()adidi'ay a kilang (v)lutuk ()lutuk-balu ()masay ()zuma ()mahetik ku papah ()dauc landaway (v)zuma (v)yadah a mihca ku uzip ()cacay a mihca ku uzip ()1-2 a mihca ku uzip ()zuma
takalaw nu bayu'	生長海拔高度
mauzip subal	生長區域
nipaluma sasahicaan	栽種功能	yumah野生(v) mukan食用() sapayu'藥用(v) paazih觀賞() lidung遮蔭() zuma其他()
takalaw maka	株高	35cm
papah tanaya'	葉長	0.5~1.3cm
papah ahebal	葉寬	0.6~1.5cm
papah mapela'	葉瓣
balu ahebal	花徑
balu kulit	花色
heci	果實
paenu	種子

u sanek nu nipaluma

1	sanek	味		7	dawmi	軟
2	letek	毒		8	siceka'	刺
3	cedam	甘,甜		9	dieku	溫
4	aledah	辣,辛		10	cuedet	寒,涼	v
5	atekak	苦	v	11	acak	乾
6	cupelak	澀		12	zuma	其他

malaheci tu imelang

1	pangangay	(生)津		27	kaliwates	(消)小疔
2	akacay-akuti	(減)燥熱		28	malebawa	(消)跌打腫傷	v
3	cuedet	(減)寒冷		29	akuti'	(消)燙傷
4	patezep tu izang	(消)出血		30	tunatun	(消)瘀血
5	paisi'	(利)排尿		31	tibeni	(消)泡疹、痱子
6	taluktuk	(減)發炎		32	kebing	(消)麻疹
7	sulalis	(退)發燒		33	sizaz	(消)濕疹
8	cebu' taluktuk	(消)尿道膀胱炎		34	butus	(消)水腫
9	mapudasay	(減)皮膚病		35	kalad nu bau	(減)蛇咬
10	atay taluktuk	(減)肝炎		36	bulad adada'	(消)經痛
11	adada'	(減)痛		37	cadi'ci	(減)心痛
12	sicedam isi	(減)糖尿病		38	pasicucu	(增)乳汁
13	ngidngid	(消)嘴破嘴角發炎		39	bali-malalemed	(減)風濕
14	teluhu	(消)濃痰		40	calenged	(止)皮膚癢
15	takulaw adada'	(減)喉嚨痛		41	sinawal	(減)暈眩
16	tuzu malebawa	(減)關節炎,風濕痛		42	manah	(消)痔瘡
17	mabanic	(消)腹瀉		43	pucu'	(消)淋巴痛
18	muta'	(調)嘔吐		44	buyu'	(解)中暑
19	masikata'	(調)便秘		45	suaw	(止)渴
20	adada' tangah	(減)頭痛		46	muni' ku banges	(消)皮膚潰爛
21	malihen	(怯)咳嗽		47	takalaw ku izang	(減)高血壓
22	makamaw	(減)感冒		48
23	milisawada'	(調)腸胃病，胃痛		49
24	walak	(解)中毒	v	50
25	maduka'	(消)破皮傷		51
26	puces	(消)膿包、大疔		52	zuma	其他(降火氣、痢疾)	v

pasubana i cacudadan a lacul

u cudad a ngangan	Dichondra micrantha Urban
u sapamat a ngangan	Convolvulaceae(旋花科)
u Amilika a ngangan	Dumbell dichondra

u zuma a cidekay a kamu, saungay misapayu' a cidekay

cidekay	ngangan	miungay
Sakizaya	dapdap	v
Pangcha
Tayan
Paywan
Yuwatan	tasasikis tu bantas	v
Sejek
Taluku
Puyuma
Rukay
Cou	cuun 'anuku karavung	v
Kabalan
Tau/Yami
Saw
Kanakanabu
Laaluwa
Saysia

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan

《中國高等植物資料庫全庫》. 中國科學院微生物研究所. [2009-02-24].

行政院原住民族委員會-原住民族藥用植物2009-p201