nu Amilika a yincumin
kakiliman
mikawaway-kalumyiti
nikalakalak nu bunacadan Amilika nu yincumin,mutudu tu nuayawan ke-lun-pu a ziday itawya itida tu mueneng maudip I amis nu pala’ ,tabanay atu timilan a pala’ nu binacadan atu laylay. 美洲原住民，是指在前哥倫布時期就已經生活在北美洲、中美洲和南美洲的民族及其後代。 Amilika nu yincumin u lalangawan tulin sa katukuh i amilika, matenes sa bulabulaw sa a malimad tanuayawan, sadikuday sa malakalak mimin I pala nu amilika. Amilika nu yincumin caay kaw cacayay a banacadan , micumud kuheni cayay kalecad ku demiad, u kakawsan caay kalecad, maala nu hekal a pasudemiad tu cacanan a macalilaway, hidasa alaw han masaduma naming ku kamu,masaduma ku nikaudip, masaduma ku lalangawan atu niyadu’. 美洲原住民的祖先是分批陸續到達美洲的，然後又經過長期的不斷遷移與推進，最終散佈到美洲全境。美洲原住民並非單一民族，他們進入美洲的時間不同，背景各異，受地理環境、自然條件等各方面的影響，逐漸形成了許多不同語言、不同習俗、不同文化的部落。Tuwa a tademaw.u upu a tademaw han, kiluku u mungku ku kamu idaw ku nisulitan u upu atademaw.
圖瓦人稱為都播人，記錄古代蒙古語的惠斯陶勒蓋碑文記載了都播人的大汗。
yu mahida henay atu tawyaay a ziday, idaw ku papinanay a tademaw tayni itini , kyu tuwa a tademaw nu niyadu’.
唐朝統治漠北時期和回鶻汗國時代，有部分回紇人被派到這裡，因此圖瓦人也有回紇人的部落。
Capi nu kahulaman , itiniay alalangawan, dikuc nikaudip ananam malamungku tu, u mungku kumikuwanay tu henian nayi 19 a siki nudikudan tu napaculi tu tumungku maydih malasakakaay kimisaebet maydih palekal tu nu heni a binacadan.
清朝的唐努烏梁海，並在這段時期在文化、服飾、生活習慣上蒙古化。蒙古人曾統治過他們，他們曾在19世紀末舉行過反抗蒙古封建王公的起義。
nilaculan
Duma a tademaw sakamusa tuwa atademaw tada malakuwit ku ni katayda I mungku sa milihida tu itiniay a binacadan . itawyi u tuwaatademaw tulu ku daduducen nuheni idaw ku cacay tahinaay ku tademaw u tuwalal a tademaw, makaala tu lasubu ku tademaw milakalak i ielkuceke a subal, u kamu nu hen isa nu kutupu a kamu misiteked.
一些人認為圖瓦是一個由突厥過渡到蒙古的過渡民族。[來源請求]當時圖瓦人有三支，其中一支是人數極少的圖法拉爾人，有數百人分布在伊爾庫茨克州，他們的語言有古都波語的特色。
kakiliman
mikawaway-kalumyitikanca mahida namin ku kakelidan nu Amilika nipiadup nu sikawaay “micidek ku i yamasinay a binacada, ayda midida henay ku nikaudip nu itiniay,nika katuuday a binacadan pahay tu buting malukay tu umah’ “imahida u siyakay pihaceng ku malukay, kiyu malukay, miadupay, malalamlam ku nikaudip mapapulung kunikaudip” nikaidaw ku duma abinacadan nu tincumin misanga tu sapikining a luma’ idaw ku tabakiay a masakaputay a niyadu’ malusacacay a kanatal ku sausi, yu 16 a siki u maluayaway misakapah tu siyakay atu musilemud tu niyadu’. Uheni pakayni i sapisanga tu cacanan luma’ misausi u hekalay mikiluku, sapaising u paluma’ atu pananum mikingkiw tu lala’ mikutkut tu ba’tu masanga yadah ahebal ku sasakawawen nu heni.
儘管某些美洲原住民傳統上是狩獵採集者（特別是在亞馬遜盆地生活的族群，很多迄今仍維持這種生活方式），但有許多族群都是從事水產養殖和農耕的（儘管有些社會嚴重依賴農耕，有些則實行農耕、狩獵、採集相混合的生活方式）。某些地區的原住民建造了紀念性建築、龐大而有組織的城市、城邦、酋邦、王國甚至帝國。而阿茲特克、印加和瑪雅在西元16世紀前為當中的最先進者（是指其政治和社會上）。他們對工程、建築、數學、天文學、寫作、物理學、醫學，種植和灌溉、地質學、採礦、雕塑和冶金都有廣泛的了解。