sapatigami tu wawa

kakiliman

inatigami sapabi tu wawa nanu cila amihcaan katuud ku calacay sa patungih tu katuuday, ya misulitay sa ci Cen-lin-sen "numicudaday tu ting-hay13misalumaay nay 1971 apahedek namicudad" acawa nida.這封給孩子的信去年在網上瘋傳，作者是陳陵聲（東海13建築1971畢）的夫人.

nilacuian

u sakaydihan aku a wawa namin,親愛的孩子們，

u cacay a demiad, cina atu papina kuheni malecabay minanam tu kalahukan a uciya, pitun tu namin ku mihcaan nu mita, alaw han musakamu tu anu ayaw a hican nita maudip sa.有一天，媽媽和幾位朋友喝下午茶，我們都七十歲了，很自然的就談到了以後的日子要怎麼過。

u bayi namu malaluung kami mueneng sabaw sepat tu ku mihcaan tiya miliyas ci bayi namu, ci bayi namu siimelang tu apa nu tangah makatawal, Kyu, ya pinaay a mihcaan mangelu' ku nikaudip madateng ku mahiniay a kawaw, tengil sa ku cabay, maydih mahica saungaya suliten sa, sisapaytem sakaku amisulit Tina tigami.

你們的奶奶和我們住了十四年才離開我們，而姥姥則在晚年得了失智症，所以，在那幾年辛苦的日裡有許多感觸，朋友們聽了，都希望我能動筆寫下來，所以決定給你們寫這封信。

nu mita a mihca mumuku tu idaw henay ku babalaki, sisikining henay tu papahabay tu wawa, u babalaki sa pinatu ku mihcaan laecus tu ku udip, cinida han maliyuh paculil tu kadideng cay katineng musakamu tu nu amilika, wida u tadu tamiyan.我們這一代承受了上有老，下有小的責任，奶奶的最後幾年身體很差，而他不會開車，不懂英文，完全依賴我們。

katukuh balaki, tu lipalipayan paising, Kyu malasikinging niyam. maungang ku tangah nibayi, pakabiyalaway sa tuyna tu wama pakanayiay sa tu lawad.

到了晚年，幾乎每星期要去醫生那裡，所以成了我們的责任。姥姥的老年失智，也給爸媽身心帶來極沈重的負擔。

ami ayda i amilikaay, u masacacayay, pahabay kuyna tu wama cay kaw sapaledu asiwawa mamutulin tu dayday,  cay kaw papahabay tu babalaki而我們在美國的這一代，是獨立的。爸媽養育你們不是為了傳宗接代，也不是要養兒防老。

ami han tu sa, mamu patahekal atu miadih. anu siekeng tu kamu idaw tu lipahak tu kami tini u bangcalay a kitakit namiculil kinacacay, Kyu masasuadih kita maladay muculil, taneng tu!我們是為了付出與欣賞。只要你們健康快樂的存在，在這個美麗的世界走一遍，讓我們有機會與你們同行，這就足矣！

ayda amusakamu kaku anu ayaw balaki tu kami imelang tu, amuhica tu kamu I tamiyan;現在要告訴你們的是以後我們老而病了，該怎麼對待我們：

sadikuday tu nuwiyna tu wama pinatu kumihcaan, makatepakita tu naemekan mueneng. amana alatamiyam patayda i luma'namu a mueneng, kanaha tu milunguc kami在爸媽最後幾年𥚃，我們一定會找到一個安棲的地方。不要把我們接到你們的小家庭住，即使我們要求。

anu maliyuh tu kami nadikudan musaungay sa, amana laday tamiyan mukan tu henay, niyam a nikaudip kanawlan tu, balaki tu tidan tu kami i tini kitidaan nu udip.

在我們不能行動自理之後，不要帶我們出去吃飯，我們這一輩子已經過得非常精彩，老了就讓我們待在自己的天地。

u sabama yu adidi' henay makaadih tu babalaki nu ayawan nu pahemayay lawup sa mapakan, sakamu sa sakadihiay. sa, itawya sakamu sa cinaku anu ayaw anu mahida cina atu wama, manatu patahekal tamiyan!

弟弟在小時候看到老太婆在飯店圍著圍兜被喂食時，說好可憐而難過，當時媽媽就告知他以後爸媽變成這樣，就不要帶我們出來了！

madateng aku nayi ku nabalucu'an a mipalita: anu lunguc sa kisu hicahantu? sakamu han naku sapupungil hani.記得他還很純真的問：那你一直求我怎麼辦？我說就當沒有聽到。

cay kawnipaka tawa aku yu, anu katukuhan tu tawya, cay tu pisahica mukan, mana kaydih ku balucu', anu pilipayan anu cay tu picalilaw kami u wina htu wama nisimsiman niyam kuyda! anu silawad kamu tayni han miadih kapah tu!

我不是在開玩笑説的，到了那個階段，吃什麼好的都不重要，更不需別人的憐憫，周末不給你們惹麻煩是爸媽的心願！你們有空來看看就很好了！

anu balaki tu cina atu ciyama cay tu kaw nu tamdawan sa, amana pitengteng tuyna tuwam misasing, anu mahida sa makatalay.當爸媽老的不成人形時，千萬別拉著爸媽照像，那是太残忍了。

hinaadih kaku i FB idaw ku cabay mamin pahusuan ku cihek a sasing adih han kuyna saapaapa sa mabi u mahidaay a sasing, sakalingesan, maydih pakadihi tu miadihay u cayay kakapah ku mahidaay a wayway!

我常在FB 上看朋友和插著鼻管，儍乎乎的老母一起po 照片，就很生氣，覺得用老人作秀心態不善！

wiyna tu wama maydih paliwan tu sabangcalay a dadatengan, cay kaw hamin han pasubana' ku lalumaan tu cabay "maudip henay kami"!爸媽希望給你們留下最美的記憶，而不是告諸親友「我們還活著」!

wama tuyna anu maliyuh tu maudip sa, idaw ku misimaway, amu liyas han, amana kaw wamutu ku musilmuday tu taytayi' niyam, atu paliluc paliyun tu dikuc.

爸媽生活不能自理時，有護理人員在場，你們最好離開，千萬不要親自來處理我們的穢物，或是給我們沐浴更衣。

madateng aku kinipunieing nibaki, nawaku kumusilmuday tu tayni nida masikadikad ci baki, kanahatu sakamu sa cina nunihican naku pahabay kisu hani kabalaki sa, ayda sa malecad kaku mikawaw tu malecabay a kawaw, nikamiliwkay ku balucu' aku, Nanu tawya u kangguhu tu ku musilmuday!

我一直記得爺爺住院時，我替他處理穢物時他尷尬的面容，雖然媽媽一再強調他把屎把尿的養大我，我現在也為他做同樣的事，但是我完全了解他的心思，所以從那以後就請護理人員處理了！

winisa paayaw kita tu dateng ni baki, palecaden ku balucu', mahida kaku!因為爺爺要的是尊嚴，心同此理，我們也是！

wina tu wama idaw aca ku cima ku maluayaway a miliyas, anu mueneng henay i luma' sakalamkam han limaden patayda I kitidaan nu babalaki, idaw ku sinmung a musikul.爸媽之間有一個人先離開，如果還住在大房子，一定要儘快把另一個安排搬遷到養老院，請専人照顧。

malaaniwiyuay a babalaki sakadihiyan sa!, tini kitidaan nu babalaki sa idaw ku duma a babalaki, kapah tu ku balucu'!成為一個孤獨的老人是太悲哀了！養老院有其他的老人，心情會好一點！

nisuped tu palasul tu sakay balaki a kalisiw taneng tu, kapah katukuh nikabelec.爸媽預備了足夠的養老費用，是可以終老的.

hatiniay tu icuwa ku cay iliyas yu mamin namukan, sadikuday kanca kanca "anu mahica amana paudip!" , wama tu wina nikaudip henay atu amu maladay maudip u sakanamuhan a demiad i tawya, anu hatida tu anu sa ku paudipay mumul tu, ita han tu katuuday hidawhaw amana kataguul a miliyas!

天下無不散的筵席，最後一定一定「不要急救！」，爸媽在有生之年和你們在一起過了很快樂的時光，該走就走了，大家都應該沒有遺憾的告別！

nu ayawan mahiniay a kawaw sa, nu wama wina yu kapah henay haymaw sanay balaki siimelangay yu mahida.前面所提的是爸媽在正常逐漸變老而病的情況。

duma sa, wina tu wama makatawal , malingatu laecus ku wayway, cay tu pakadadeng tu cacanan, liyaw ku liyaw musakamu, malingatu pabaliw, mabiyalaw muhalhal. a hican namu?

還有一種情況，是爸媽有了老人失智症，開始脾氣越來越差，記憶力不好，一再的重複事情，並開始疑人，擔心等。你們怎麼辦？

anu wama tu wiyna cay tu kaw sasakamun sa, amana kabalucu' tamiyan, wini u balucu' nu labu atu sdingu atu wayway cayay tu kalecad, imelang tu kami, cayay tu pakabilu kami tu wayway niyam

當爸或媽變得不可理喻時，不要生我們的氣，因為我們內心的靈魂和外表的行為不能一致了，我們病了，那不是我們能控制的。

u dateng namusa u kapah nuyna tu wama hacica kuydih tamuwan, hatida ku tineng, damsay maniket.

你們要想的是爸媽以前是多麼愛你們，多麼知書達禮，有善良而細心的一面。

mahinisa, apalatikih tu wiynatuwama haw, nayitu ku buliki nu wayway niyam kalingesan tu nu taw, piliwkayi kamu, winisa u imelang!

這時 ，就不要和爸媽計較了，我們的失控行為即使再討人厭，你們也一定要了解，那是個病態！

amana pisinsu tu dateng nu wina tu wama, widasa tatenga cay tu pakadateng kami, tatenga cay tu pakadateng.

不要挑戰爸媽的記憶力，因為我們真的不記得了。

anu misinsi kamu tamiyanan, alahican mapacekil cina atuciyama sa, amatalaw, mabalucu'tu udip, sisa amana' kacacengang tu mahiniay, wiycanan a kawaw sa paduduc han, imahinisa, cay tu kami patucek tu canan, anu pacici sa madasukamu, inayay ku laheci cay tu kawnu tamdawan, cunusatu adada nu balucu'.

如果時時挑戰我們，當爸媽偶尓清醒時，會感到害怕，生自己的氣，所以不要和爸媽爭論問題，什麼事就順著點，因為這個時候，我們不由自主，和爸媽再辯下去，道理也是辯不明的，只會使你們更生氣。

anu tibahaw tu kuynatu wamasa, nanamen yu tawya hican naku cibayi namu itawya.當爸媽沒有安全感時，可以學學我當時怎麼対待失智的姥姥。

itawya sa misanga kaku tu pacebaay a kalisiw sapiciwking a cuda, ilabusa Pina a lasubu nu emang ku kalisiw, padeng han naku i tatangahan, matineng henay miadih tu sulit, adih sa tu dedemiad, kapah ku wayway!

媽媽當時印了一張假的銀行存款單，𥚃頭有數百萬元，就放在床頭，在她還認字時，每天看著，心情很好！

cay kabiyalae anu ayaw inayi ku sapiedap tu kalisiw.不會擔心以後沒有經濟後援。

hina kapahay ani paceba' niyam, anu sa, yadatu, sakamu han sikawaw, sawni iniwtu常常給我們善意的謊言，譬如，要走了，就説去辦點事，馬上回來。

winisa iniwhenay ci bayinamu hidan naku ku kawaw yu mahida henay, sisa akay matalaw anu liyassn naku.這也是姥姥在世時我這樣處理的，免得她因我的離開而害怕緊張。

ci bayi tidahenay i sinabayi namu sa, macaliway tu tiyapanan, makaadih tu sasing nu tayling, matalaw, dama hantu niyam masumad tu kuziday han niyam, tadayadah ku sasing, cay pakahamin a muwala,

姥姥在北京大姨媽家住時，經過天安門，看見毛澤東的照片，非常害怕，我們就安慰的說已經反攻大陸啦，因為照片太多，來不及取走.

kasenun sa a matawa, paseneng tu kapah nu aydaay a ziday, kapah kinisangaan tu dadan sa kabangcal!她馬上開心的笑，還誇獎國民黨真好，把長安大街修的那麼漂亮！

cibayi itawya kapah ku wayway, manamuh kami, lmahini anu paceba' amahica aca?姥姥當時心情好極了，我們也開心！此時說謊又如何？

anu yaan, u canan a kawaw nu mita cay tu pakadateng, alahican cay katinen cimanamin, amana lalalum, akay itawya I duma kita a pala' maudip, nika amu maudip ibalucu' nu wina atu wama.

萬一有一天，我們什麼事都不記得了，甚至不知道你們是誰時，也不要傷心，因為那時我們是活在另一個境界𥚃，但你們是永遠活在爸媽心裡的。

sisa pataydan kami i tataydaan niyam, amana pikelid tamiyan,

你們一定得把我們送到該去的地方，不要留在身邊。

anu balaki tu, akay maapa tu caytu kasimelang, amana lalalum anu nayi tu ku watan nu niyam, winisa caculilen nu maudipay.

老的時候，可能糊塗要比清醒好，不要因爸媽的失智而悲哀。因為這是人生都會經過的。

hantu, u mahiniay a sasakamun malalum, nika anu ayaw akaysahida, pasubana' kaku tu mahiniyay a balucu'. ayda han tu sa maudip henay cina a ciyama, anu silawad sasawnu kita masaupu, pakilactu kapahay a nikaudip!

好了，這些話或許說的太悲情，但都是將來會發生的，趁著爸媽頭腦還清醒時，告訴你們這些想法，是必要的。而現在，爸媽還健康的活著，咱們就多聚聚，享受美好的日子吧！

maydih kaku tamuwan, cina a ciyama愛你們的，爸爸媽媽

nadikuda namisulit; inaaadihan a sulitsa, caypisengal ku lusa a mahetik, u nikausip nu tademaw sadikuday sa u masakabidangan, nika ahica caypisuayaw.

Wiynisa misulit paadih tu udip, sisa kasaetim tu aydaay nu idaway.

後記：寫這篇文章時，掉了不少淚，人生到頭來是很残酷的，但也必須面対。

其實也是寫給自己看的，那就會更珍惜現所擁有的.