"Madagascar" misumad laeday sasizuma

刪去的內容 新增的內容
silsil 27:
馬達加斯加可分為五個地形區域:東部沿海,北部察拉塔納納山地(the Tsaratanana Massif),中部高地,西部沿海及西南部地區。中央高原地區,南北長綿延島嶼,且海拔為800〜1,800公尺的高原地形。察拉塔納納山地位於島嶼北端,擁有全島最高的山峰。
 
Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) idaw ku limaay a kenis nu kakitidaan: inuwalian a [[bayu]]ay a [[lala']], inuamisan a Cai-La-Ta-Na-Na (察拉塔納納) a [[buyu']] (the Tsaratanana Massif), inutebanan a talakaway a [[buyu']], inutipan a [[bayu]] atu satipan timulan nu kakitidaan. u talakawayay a [[buyu']] i teban nu subal, laludin nu tanayu nu subal makay timulan [[katukuh]] amisan, u talakaw nu kakitidaan (高原) sa 800〜1800 depah (公尺) [[kuyu]] talakaw nu [[buyu']], Cai-La-Ta-Na-Na (察拉塔納納) a [[buyu']] idai nuamisan nu subal, u satalakaway nu hamim nu subal a [[buyu']].
 
馬達加斯加因遍佈著紅土壤,常稱為「大紅島」(the Great Red Island),紅土普遍對農耕貧瘠。馬達加斯加西部和北部也有一些特別的石灰岩構造地形。著名的欽吉自然保護區(Tsingy de Bemaraha National Park),經年的雨水侵蝕作用,而形成這些獨特的石灰岩台地。
 
Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) u sumanahay namim [[kuyu]] [[lala']] sisa pangangan han tu "tabakiyay a sumanahay [[subal]]" han (the Great Red Island), sumanahay a [[lala']] milaecus tu nipa[[luma']] tu tuudtuud. nutipan atu amisan nu Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) idaw ku micidakay a ngatu nu se-huy-yan (石灰岩結構). u singanganay a Cin-Ci kanatalay a kakitidaan (Tsingy de Bemaraha National Park) han u dadadipudan sa. mihmihcaan sa mapauda, sisa masacacay micidak [[kuyu]] bangcal nu se-huy-yan tai-ti (石灰岩台地) sa. [https://www.wildmadagascar.org/chinese-tw/kids/02-geography.html]
 
== demiad (氣候) ==
silsil 37:
由於地形環境因素,馬達加斯加的氣候變化差異顯著。馬達加斯加大致可分兩個季節:從11月到第二年4月的溼熱雨季,以及5月到10月較涼爽的旱季。
 
tada u hekal tu nu [[lala']] a kakitidaan, Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) a demiad katinengan kunika sasumad. Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) malatusa [[kuyu]] demiad nuheni, namakayda i sabaw cacayay a bulad [[katukuh]] tu anuayaw a mihcan (次年) tu sepatay a bulad tu nikasenget nu demiad, atu limaay a bulad katukuh i [[pulu'|pulu’]]a bulad sapi’ [[kuyu]] nidakedal nu demiad.
 
島國的東海岸是最潮濕的區域,且因而有一脈熱帶雨林的生長地區。此外,這區域會遭遇到季節性強烈熱帶風暴和颶風。中央高原地區相較涼爽和乾燥,且馬達加斯加大多的農業區位於此處,尤其為稻米。西部海岸是乾燥落葉林的生長地區。旱季期有6至8個月,為樹葉落盡的落葉林。
 
subal nu waliyan nu dadipasan u masengeday a kakitidaan, idaw ku masa caledasay nu [[langaw]] a kila[[kilang]]an, sisa tina niyadu' han tu hina katayniyan nu tabakiya nu [[bali]] atu maliyucay a [[bali]]. yadah inutebanan nu subal a kaw-yung (高原) sapi’aca ku demiad atu kala acakacakan nu demiad, u Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) nu kakitidaan nu malukay a kakalukan, u [[tipus]] ku sataba[[kuyu]] nu papa[[luma']]an nuheni. tipan nu dadipasan kakedalan nu [[lalangawan]] nu kakitidaan a kila[[kilang]]an. tini kakedalan hantu idaw ku enemay a bulad [[katukuh]] tu waluway a bulad, tuni kahetik sa nu papah nu kila[[kilang]]an.
 
當雨季再來臨時,森林鮮綠的葉子艷映著海色。馬達加斯加島最乾燥的氣候於島嶼的西南部。因為少有降雨,此地區的部分區域則為沙漠。
 
nika tayniyan tu nu udad sa, bangcal [[kuyu]] nika langdaw nu papah nu [[kilang]] ami mahida milihedaay tu [[bayu]]. Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) a subal saacakay nu demiad a subal sa i etip timul nu kakitidaan. caay ka hina [[udad]] itida, nina kakitidaan hantu adidi [[kuyu]] nikasi [[likelikenan]] a niyadu'. [https://www.wildmadagascar.org/chinese-tw/kids/03-climate.html]
 
== aadupan (野生動物) ==
silsil 52:
在馬達加斯加已發現大約200,000種的物種中,約有150,000種是當地特有的物種--表示著特有的物種為地球上其他地方所沒生長的珍貴物種。島上獨特生物,包括超過50種的狐猴,99%馬達加斯加的蛙類,和36種的鳥類。馬達加斯加為特有生物們的家園,地球上100%狐猴的種類,變色龍總類的半數,以及6%特有的青蛙種類(但是沒有任何蟾蜍)都生長在島上。
 
Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) idaw ku masahicahicay itini i [[kitakit]] nu yadahay a aadihan tu [[aadupan]] atu kila[[kilang]]an. Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) nama adih tu ku 200,000 nu hatiniya a canacanan nu aadihan (物種), idaw ku 150,000 aadihan tu nu kanatal nu niyadu'ay dada' a canacanan nu aadihan, sisa idaw ku nu masahicahicaay a aadihan tu canacanan nu kanatal, i kainaian nutaw aadihan nu canacanan nu sasaetiman nu aadihan, nu mahicaay tu nu mahicaay a maudipay a aadihan, pulung han malakuud ku lima a bataan nu mahidaay u kapulusay a salu (狐猴, [[:zh:狐猴科|''Lemuridae'']]), sabaw siwa idaw ku siwa a pasintu (99%) nu Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) a [[balaut]], atu sabaw tulu idaw ku [[enem]] nu mabahelay nu [[ayam]]. Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) nu mahichicaay a maudipay nu aadihan a niyadu'an, nu [[kitakit]] han lasubu nu lasubu (百分之百) nu pasintu (100%) nu mahidaay u kapulus nu salu (狐猴, [[:zh:狐猴科|''Lemuridae'']]), malatusaay nu misasumadsumaday a [[kakitil]], atu lasubu nu enenmay (6%) nu mahicaay nu [[balaut]] (nika i nai ku kakunakunas) itida nami i subal ama[[uzip|udip]].
 
有些在馬達加斯加發現的物種,其近親是生長在南太平洋(the South Pacific)和南美洲(South America),而不是在非洲(Africa)。
 
idaw henay i  Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) kaadihan nu mahicahicaay a aadihan tu cancanan, umi capiya amaudipay mulangawa a cacana i timulan nu Tai-Ping-Yang (南太平洋, the South Pacific) atu timulan nu Mey-Cuo (南美洲, South America), caaya kaw kakitidaan i Fey-Cuo (非洲. Africa) sa. [https://www.wildmadagascar.org/chinese-tw/kids/07-wildlife.html]
 
== [[tademaw]] (人民) ==
關於最早於馬達加斯加定居的居民有一些爭論。一些人類學家認為二千年前最初定居於馬達加斯加的居民是印尼人(Indonesians),而不是非洲黑人(black Africans),稍後才有居民自非洲大陸移到馬達加斯加。
 
masai sayaway nu kakitidaan nu Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) nu palumaan idaw kuni ka cinglaw. numi kikiway tu nu [[tademaw]]ay a [[tademaw]] satu nu tusa a malebud nu sumamad sa syaway nu muenenga sa u Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) a [[tademaw]] u In-Ni a [[tademaw]] (印尼人, Indonesians)a [[tademaw]], caay kaw lumeni'ay nu Fey-Cuo (非洲黑人, black Africans) sa, zikudan satu u namakayniya i tabakiyay a [[lala']] nu Fei-Cuo (Africans, 非洲大陸) mabulaway a [[tademaw]] tayni i Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加).
 
也有人推測馬達加斯加的人民,他們的祖先在到達島上以前,已為印尼人與非洲人的混血後裔。無論如何,多數專家認為,馬達加斯加為近期才有居民居住(在馬達加斯加,沒有石器時代的證據),後繼而來其他族群的移民者(如阿拉伯人[Arabs]和印度人[Indians])再與當地人民融合混血。
 
idaw ku pabaliyuway tu Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) a [[tademaw]], nababalaki nuheni mahka maka tuku i subal sa, u In-Ni a [[tademaw]] (印尼人, Indonesians)atu Fey-Cuo a [[tademaw|tedemaw]] (Africans, 非洲人) umalamlaman nu miduducay a [[tademaw]] sa. anuhicasa nu katuuday a mikikiway a [[tademaw]] sa, nuaydaay a Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''' (馬達加斯加) ku patidenga a mueneng sa (itini i Ma-Ta-Cia-Se-Cia'''Madagascar''', inai henay ku seciseday a nisulitan nu shi-gi-se-tay [石器時代]), numi kilulay tumabulaway a duma a binacadan sa(sakamu sa 阿拉伯人[Arabs] atu 印度人[Indians]) malalamlam tu kuitiday a [[tademaw]] sa.[https://www.wildmadagascar.org/chinese-tw/kids/04-people.html]
 
==malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan==