"Oman" misumad laeday sasizuma

刪去的內容 新增的內容
LamiHungsasukamu | paanin
LamiHungsasukamu | paanin
silsil 20:
== tabakiay a tapang nu kanatal (元首) ==
u tabakiay a tapang nu kanatal (cong-tung) ayza sa ci [[Qaboos bin Said al Said]], micakat a demiad sa i 1970 a mihca 7 bulad 23 demiad.
 
likes (歷史)
 
阿曼是阿拉伯半島最古老的國家之一,公元前2000年已經廣泛進行海上和陸路貿易活動,並成為阿拉伯半島的造船中心。公元7世紀成為阿拉伯帝國的一部分。
 
Oman (阿曼)u satenesay nu babalakiya a A-La-Puo-Pan-Daw (阿拉伯半島) nu kanatal, itini i nuayawan nu kunyung 2000 mihcan malingatu tu i tini i bayuay atu i patiyamay asi kawaw, mala A-La-Puo-Pan-Daw (阿拉伯半島) tu misangaay a babalungan. Kunyung saka pitu a seci mala A-La-Puo-Di’-Kuo (阿拉伯帝國) a saka cacay.
 
11世紀末獨立。1429年,伊巴德教派確立在阿曼的統治。1507年葡萄牙入侵。1649年當地人推翻葡萄牙人統治,建立亞里巴王朝。1742年波斯人侵入。
 
hedek nu sabaw cacay a seci sacacay sa a mulekal.1429 mihcan E-pa-De-Ciw-Pa’ (伊巴德教派) patideng sa u A-Man (阿曼) kumi kuwanay. 1507 mihcan cumudan nu Pu-Taw-Ya (葡萄牙). 1649 mihcan nu muenengay nu itiniya a tademaw belinen nuheni ku Pu-Taw-Ya (葡萄牙) amikuwan, patideng tu Ya-Li-Pa-Wan-Caw (亞里巴王朝) . 1742 mihcan cumudan nu Puo-Se (波斯) a tademaw.
 
18世紀中葉,阿拉伯人趕走波斯人,建立了賽義德王朝,取國名為「馬斯喀特蘇丹國」,使其成為印度洋上最強的國家之一。1806年,賽義德·伊本·蘇爾坦即位蘇丹,在英國支持下先是打敗了瓦哈比派穆斯林的入侵,後建立強大艦隊,擊敗印度洋傳統強國葡萄牙,奪取了葡屬莫三比克以北的所有據點。
 
18 seci cuoyi, ba’bahen nu A-La-Puo (阿拉伯) ku Puo-Se (波斯) a tademaw, patidengtu Sa’-E’-Del-Wan-Caw (賽義德王朝), panganga han tu tina kanatal ci Ma-Se-Ke’-Te’-Su-Dan-Kuo (馬斯喀特蘇丹國), u saicelanga nu In-Du’-Yung (印度洋) a kanatal ayda. 1806 mihcan   mapatideng ci Su-dan (蘇丹), itni i Ing-Kuo (英國) anipatidengan maluayaw mademec ku Wa-Ha-Pi-Pa’-Mu’-Se-Lin (瓦哈比派穆斯林) numi cumuday, nikudan satu misaicelang kunuheni patideng tu cendu’(艦隊), demecen nuheni ku sululay nu Ingdu’yung (印度洋) nu saicelangan nu Pu-Taw-Ya (葡萄牙), madebugn nuheni ku Pu-Taw-Ya (葡萄牙) nu Muo-San-Pi-Ke’ (莫三比克) nu amisan a pulung nu kakitidaan.
 
 
1834年,賽義德·本·蘇爾坦遷都桑吉巴,稱桑吉巴蘇丹國。阿曼一躍成為印度洋的霸主,在非洲的大湖地區殖民地奴隸貿易中獲利豐厚,許多家庭移居桑吉巴。英國宣布奴隸貿易非法之後,阿曼的命運開始逆轉,阿曼經濟開始崩塌,山區部落起義,成立了阿曼伊斯蘭教長國。
 
   1834 mihcan, Sa’-E’-De-I-Pen-Su-E-Tan (賽義德.伊本.蘇爾坦), mabulaw ku soudu San-Ci-Pa (桑吉巴), singangan sa ci San-Ci-Pa-Su-Dan-Kuo (桑吉巴蘇丹國). Oman (阿曼) hantu u sasi nganganay tu Ingdu’yung (印度洋) nu sakakaay, itini i Fa-Cuo (非洲) sa tabakiya nu banaw a niyadu’ay a kakitidaan nu milakuliya nu misiwbaya kapah kuyu siwbay, katu’ud kuma bulaway tayni itini i San-Ci-Pa (桑吉巴), Ing-Kuo (英國) sakamusatu u patelacay kuni katayni namu itini amikuli sa, hida satu malawacu ku Oman (阿曼) a tademaw, caay tu kakapah ku sakaudip, sisa palekal kui buyuay a tademaw, patideng tu Oman-I-Se-Lan-Ciw (阿曼伊斯蘭教) tanayuay a kanatal.
 
1913年,阿曼山區部落舉行反英起義,建立「阿曼伊斯蘭教長國」。20世紀初,阿曼教長國向馬斯喀特進攻。1920年英國在馬斯喀特同阿曼教長國簽訂了「西卜條約」,承認教長國獨立,阿曼就分裂為馬斯喀特蘇丹國和阿曼伊斯蘭教長國兩部分。
 
1913 mihcan, wi buyuay a tademaw nu Oman (阿曼) malingatu paculitu Ingkuo (英國) amlalebu’, patideng satu Oman-I-Se-Lan-Ciw (阿曼伊斯蘭教). Sayaway nu 20 seci, Oman (阿曼) ciwcenkuo misuayaw tu Ma-Se-Ke’-Te’ (馬斯喀特) amicumud. 1920 mihcan Ingkuo (英國) itini i Ma-Se-Ke’-Te’ (馬斯喀特) Oman (阿曼) nu sakakaay masasulit tu siputawe「西卜條約」, palu tatdenga tuni kasa cacay ani patideng, Oman (阿曼) hantu malatusa cacay u Ma-Se-Ke’-Te’-Su-Dan-Kuo (馬斯喀特蘇丹國) atu Oman-I-Se-Lan-Ciw (阿曼伊斯蘭教) a tatusa nu kanatal.
 
1932年泰穆爾即位蘇丹。1949年,因阿曼教長國境內發現石油,英國和馬斯喀特蘇丹同阿曼教長國再度陷入緊張。
 
1932 mihcan Tai-Mu-E (泰穆爾) mala sakakaay nu Su-Dan (蘇丹).1949 mihcan, u Oman (阿曼) makaadih tu simal itini i kanatal nuheni, Ingkuo (英國) atu Ma-Se-Ke’-Te’-Su-Dan (馬斯喀特蘇丹) satu milihida tu Oman (阿曼) malingatu waca amabiyalaw.
 
英國人為了在阿曼內地開採石油。也支持蘇丹賽義德,並在1954年末指揮阿曼軍隊攻入內地,占領了伊卜利和魯斯塔克,1955年12月15日攻占「教長國」的首都尼茲瓦。1957年7月加利布教長領導的反英起義失敗。1962年,英國和法國發表聲明,承認阿曼是獨立國家。
 
Ingkuo (英國) paayw tu Oman (阿曼) miteka mikutkut tu simal. Paayaw tu Su-dan (蘇丹) Sa’-E’-Del (賽義德), itini i hedek nu 1954 mihcan patudu’an ni Oman (阿曼) ku hitay mialaw tu ilabuway a lala, nu I’-Ka-Li’(伊卡利) atu Lu-Ke’-Se-Ke’ (魯斯塔克), 1955 mihcan saba tusa a bulad atu sabaw lima a demiad milealaw tu Ciwcenkuo (教長國) a suodu Ni-Ce-Waw (尼茲瓦). 1957 mihcan pitu a bulad ciwlipu (加利布) a sakakaay mililiday tu mibelingnay tu Ingkuo (英國) mademic.1962 mihcan , Ingkuo (英國) atu Fakuo (法國) pakangiha sa tu katuuday, patatenga ci Oman (阿曼) nan masa cacaya tu kina kanatal sa.
 
1965年南部佐法爾省組織了「佐法爾人民陣線」,發動武裝起義。1967年蘇丹賽義德·本·泰穆爾統一全境,馬斯喀特蘇丹國改名馬斯喀特和阿曼蘇丹國。
 
  1965 mihcan timulan nu Cuofae (佐法爾) a niyadu’, patideng tu Cuofae (佐法爾) tuni kasaupu nu tademaw, pakalawlaw tu sidikucay a hitay a malepacaw. 1967 mihcan Su-Dan-Sa’-E’-Del-Pen-Tai-Mu-E (蘇丹賽義德.本.泰穆爾) pulungen nida ku niyadu’, Ma-Se-Ke’-Te’-Su-Dan (馬斯喀特蘇丹) a kanatl misumad tu ngangan Ma-Se-Ke’-Te’ (馬斯喀特) atu Oman-Su-Dan-Kuo (阿曼蘇丹國).
 
「阿曼伊斯蘭教長國」支持者組成「阿曼解放軍」,以及「阿曼和波斯灣人民民主解放陣線」。1970年7月23日泰穆爾蘇丹被宮廷政變推翻,其獨生子29歲的合法繼承人卡布斯接管政權,同年8月9日宣布國名為阿曼蘇丹國。從此,阿曼發生巨大變化。1973年英軍撤出阿曼。
 
 Oman-I-Se-Lan-Ciw-Cen-Kuo (阿曼伊斯蘭教長國) nu manamuhay a tademaw nu patideng numasa kaputay a Oman (阿曼) nu hitay, u Oman (阿曼) atu Puosewan (波斯灣) nu masakaputay a hitayan . 1970 mihcan pituay a bulad tusa a bataan tulu a demiad a Tai-Mu-E-Su-Dan (泰穆爾蘇丹) belinen nui labuay mikuli a tademaw, cacay kuni lecuhan nida tu tatamaan a wawa u tatamaan nida a wawa kumilaylayay nida ci Ka-Pu-Se (卡布斯) amikuwan, tunuyda a mihcan walu a bulad siwa a demiad pangiha cinida amisumad tu ngangan nu kanatal panganga sa u
 
Oman-Su-Dan-Kuo (阿曼蘇丹國) han. namahida tabaki kuni kasumad nunikalepacaw. 1973 mihcan tadikud ku Ingkuo (英國) a hiday miales tu Oman (阿曼) .
 
== malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan ==