|
大同鄉（泰雅語：Minnao），舊稱「濁水鄉」、「太平鄉」，位於臺灣宜蘭縣西南隅，並與南澳鄉同屬宜蘭縣的山地原住民鄉，在大同鄉內居民以台灣原住民泰雅族為主。面積約有657平方公里，是宜蘭縣面積第二大行政區（僅次於南澳鄉），在全國所有鄉鎮市區中，面積高居全國第九[a]。
u Datong hananay a kenis, (u kamu nu Atayal: (Minnao), kasumamadan a nipangangan sa ya (Cu"Zu-suyi)" ("Tayping)" a kenis han, u eneng sa sanunu Taywanay Gilan (宜蘭) a daduducan kalanutipan masatimul, sikalecad niya Nan’ao a kenis kalabuyubuyu’an ku kakitidaan, itini Datong a kenis sa u Atayal ku sasitungus nu binacadan. kaahebalan nu kenis sa makaala tu 657 a ping-huwan kung-kunglili, i Gilan masausi sa u sakatusa nikatabakian tu daduducan (mikilul tu ya Nan’ao a kenis), i kanatal a masausi nu katabaki sakay nu yin-cu-minay a nipalilsilan, sakasasiwa ku kasingangan.
▲歷史== sakay nu likisi (歷史) ==
日治時期為台北州羅東郡直轄的原住民蕃地。戰後初期，以源自本鄉之濁水溪（今稱為蘭陽溪）為名，新設濁水鄉，1947年以鄉內之太平山為名，改稱太平鄉。1958年因與臺中縣太平鄉（已改制為臺中市太平區）同名，經過抽籤，改為大同鄉。
i kadipunankaDipunan a nipikuwan sa, sanu Taypakay a Co, mapabesuc nu Lotung (羅東) a pikuwan a yin-cu-minamin a niyadu’. mamin malalais kalingatuan nu siyakay, sipakay nu malumanay a kenis ya CuZu-suyi) a sauwac ( aydaay nipangangan tu ya Lan-yang a sauwac), sipabaluhay tu ya CuZu-suyi hananay a kenis pangangan, i 1947 a mihcaan ku kasingangan tu ya TaypingTay-ping hananay a buyu’, kyukiyu sipasumaden aca a pangangan tu TaypingTay-ping a kenis. katukuh i 1958 a mihcaan sa kasasengian tu nu Tayciway a kenis, kyukiyu matatusiyam sipasumad hantu nu aydaay a ngangan u Datong han.
1940年代因太平山林場伐木鼎盛，大同鄉人口曾多達9873人，然1977年左右伐木漸頹， 員工與眷屬的離去，如今鄉內僅6000人左右。 昔日太平村伐木業最興盛，乃大同鄉面積最大的一村，而今卻是人口最少者，伐木結束村內人口幾乎是林務局所管轄之「太平山森林遊樂區」員工，人口只剩下27戶58人， 人口最多的則為寒溪村，達1111人。
i 1940 a mihcaan sa miletekay tu kilang kasabangbangan, kyukiyu u TatongDatong hananay a kenis katuud ku micumuday tayni, kaidaw nu tademaw sa makaala tu 9873 kayadah, satusa katukuh i 1977 a mihcaan gulay sa kahaminan tu ku kilang nayay tu ku liwan, kyukiyu u musakawaway atu ngasaw kakilukilul sa tu a muliyas, katukuh ayda sa kaidaw nu tademaw 6000 a dada ku liwan. i kasumamadan sa satabakiay a mamiputungmamiputun tu kilang a niyadu’ay sa, ya Datong ku saahebalay ku laletekan tu kilang a niyadu’, kademan tu nu kawaw sa i niyadu’ kasiliwan tu itini sa, u musakawaway sa adadadada ku muenengay, atu u mamikuwanay tu aidangan ya ("Tay-ping-san buyubuyu’an aidangan)" a musakawaway, palucek a masausi sa kasilumaan itida sa 27 adada, u kapulungan nu tademaw sa 58 tu ku masausiay, sakatuuday nu tademaw sa ya HansiHan-si hananay a kitidaan nu niyadu’, makaala tu 1111 ku tademaw.
地理 u kakitidaan nu laylay ▼
▲地理== u kakitidaan nu laylay (地理) ==
大同鄉位於宜蘭縣西南方，北側由西到東分別與新北市烏來區、員山鄉、三星鄉、冬山鄉相鄰，東毗南澳鄉，南接臺中市和平區，西鄰新竹縣尖石鄉、桃園市復興區。大同鄉村落依蘭陽溪沿岸，右岸有崙埤、松羅、英士，左岸有復興、太平、茂安、四季、南山，而寒溪村則不在蘭陽溪流域範圍中，共10個村6,098人。除了太平、復興（不含牛鬥巷）、松羅玉蘭巷由非原住民組成之外，其餘鄉民多屬泰雅族。
泰雅族人以GAGA作為精神信仰之核心，乃祖先遺訓、風俗習慣、禁忌規範之統稱，亦為與自然相處之宇宙價值哲學。泰雅族社會組織，是由泛血親組成的祭祀、共獵、共勞、共負罪及共食團體。頭目非世襲，多因個人才能被族人推舉而產生，當遇重大事件，由長老會議召集討論，頭目無獨裁的決定權。 Utux則是超自然神靈信仰，族人觸犯GAGA， 可能會受Utux的懲罰。
u Atayal a binacadan sa u GAGA ku sasaangilen tu sakay nu balucuay a sabalud, kasummdan sa nu tuas ku pitudawaay, u nina nu lisin, u sakelec tu kakilulan atu pisululan a kasasingangan, u sakasaan misulul tu nu lahaday a kasalalacal, atu nu hekalay nu tapukuanay nidatengan a ulic a aca. nu Atayal nisakaputan sakay nu siyakay, makayni tu kadadepitan nu idang a ngasaw ku pulung, miadup, mapapaliw, kalecadan a mikunuy tu kalabadesan, atu masaupu a mituk tu kakaenen. u tumuk sa caay kau nu ngasaw ku mamiduducay, sakay nu binawlan a nipilian atu nisiwasiwan tu nu tineng a palekal, anu kalitemuhan tu pihacengay a kawaw sa, matatengil ku kalas misabalucu’ a misuayaw tu hahulakan, kyukiyu u tumuk sa kainayian kunida sananay a misaketun tu tatungusan. Utux sa milakuwitay tu nu lahaday a kakawsanay a singgu, anu mitebing tu sipatelacan tina GAGA hananay sa, kanca a kaidaw nu pisaybang nu sakay Utux hananay a sakelec.
泰雅族起源傳說
寒溪神社遺跡位於宜蘭縣大同鄉寒溪巷， 留存的兩座昭和八年十一月所立之石碑，「銃獵の廢及カンケー方面五社」，另一座則刻有「五社誓詞碑」， 見證日本政府統治原住民部落的歷史，2013年7月31日公告為宜蘭縣定古蹟。
ya han-si hananay a kasabiyuan nilaliwanay a kasiliwan a kitidaan sa, i labu nu Dadung Han-si-siyang nu Gilanku, pisubelitan masatusaay i kadipunaykaDipunay a ziday waluay nu mihcaan sabaw cacay a bulad a nituktukanay tu masapayaay nu ba’tu, katinengan tu i mahida sa mapawacay ku nipikuwan tu yin-cu-min, sakay nu binacadanay i niyaniyadu’an nu likisi, 2013 a mihcaan pituay a bulad kademan nu demiad, sipabinawlan masa nu Gilanay tu a pisubelit kyuni a sasupeden a nanengan a kitidaan.
羅東林鐵八號隧道
|
