tatekun

tatekun (u Hulam a kamu: 虎頭蜂)

虎頭蜂屬 u tatekuh a su (虎頭蜂屬, mikeliday tu tatekuh)

虎頭蜂屬，又稱胡蜂屬，以其外形及大顎而得名，是一種具有危險性的昆蟲，會攻擊其他動物。

u tatekuh hananay sa u kaketi a su. tabaki ku zais kyu pangangan han, u sakatalawan a cilekay, mikalat tu tuud.

虎頭蜂體色鮮明通常黃黑相間，大顎發達，腹部末端的螫針和毒腺相連，蜂毒是由許多胺基酸組成之毒蛋白，會使人出現中毒現象，如紅腫、奇癢、刺痛、灼熱等過敏現象，嚴重時引起患者休克死亡。

micidek ku kulit nu tatekuh, u luminiay atu takulyaway kakutaykutay sa, tabaki ku zais, i zikuz nu bili sizinum malalitin tu siwalakay. uyza ya walak sa u saupu nu an-ci-swan (胺基酸) a siledekay a tanpayce (毒蛋白), a mawalak ku tademaw, mahiza malibawa, canglenget, adada, akuti’ makaway, anu pihaceng a mawaking mapatay (休克死亡).

虎頭蜂屬於社會性昆蟲部落，成員包括一隻產卵的蜂后以及大量的工蜂、少數的雄蜂。

u tatekuh a su u nu masasyakayay (社會性) a cilekay, u labu nuheni izaw ku sasitiekak a tatekuh atu katuuday a misakakawaway a tatekuh. caay katuud ku tama a tatekuh.

wayway (習性)

虎頭蜂依種類的不同分布範圍在平地至大約2500公尺山地以下，築巢一般在樹枝、地窟內。小的巢有數千隻，大者多達兩萬餘隻蜂。

caay kalecadlecad a tatekuh i 2500 a km katalakaw a buyu’ a mauzip, misadibu ku tatekuh i caang nu kilang, i sasa nu lala’. a didi'ay a dibu mamalebut ku wawa, sayadahay makaalatu tusa a mang ku tatekuh i labu.

為了採食及築巢安家，成蜂常在花叢中、樹蔭下，以及屋簷、枯墓地、糖果廠，垃圾堆、水果攤、雜木林等處活動。

a mikilim tu kakanan a misadibu kuheni, u tatekuh i tiza tu i balubaluan mabahel atu i sasa nu kilakilangan mabahel, atu i sasa nu luma’luma’an, atu i mabadiay tu a tadem, atu i misawanengay, atu i tuni’tuni’ay, atu i sihecihecian, atu kasuykasuyan a mabahel.

成蟲除了會直接吸食水果汁液或樹汁等簡單醣類，本身並不直接吃肉（因消化系統簡單），但主要覓食行為都在捕捉其他昆蟲、鱗翅目幼蟲或其他蜂類幼蟲，咬成肉團攜回蜂巢。

u tatekuh kasunun sa miselip tu kabi nu heci anucaay sa u kabi nu papah, caay pukan tu titi (makantan ku sawada’ nuhenu). u kakiliman nuheni sa mizakep tu zumay a cilekay, mahizaay u sisapikpikay a wawa atu nu zumaay a wawa nu kaketi, kalaten nuheni mimi’en patadibuen nuheni.

因為虎頭蜂幼蟲必須攝食大量肉類蛋白質。虎頭蜂幼蟲同時在消化肉類後，會反芻高胺基酸的流質液體供成蟲食用。

u wawa nu tatekuh a yadah ku nikan tu nu titi a tanpayce (蛋白質), mahamin tu mukan tu titi, a minana’ aca ku wawa nu tatekuh tu hay-an-ci-swan(高胺基酸) a mala kabi (流質) sapakan tu tatekuh.

虎頭蜂蜂巢，警戒範圍約在直徑100公尺左右，其中以黑腹虎頭蜂的警戒區域最大。攻擊性與氣候有關，如氣候燥熱、陰雨天、季節轉變時（如秋冬之交），蜂群較不穩定，此外築巢時最容易群起攻擊，選擇目標為黑色、具絨毛或正在活動的動物。

misadipu ku tatekuh, hakay100 km kiya ku laad daecus tu micapi tu heniyan, u satabakiay a laad u nu luminiay ku bili a tatekuh. yuni tu u demiad ku aazihen ku pikalat nu tatekuh. mahiza akuti’ ku demiad, makutem ku demiad, kasumadan nu puu ’nu mihcaan, caay tu kasametek (不穩定) ku tatekuh, u zuma misadibu ku tatekuh, tayza han beleng satu ku tatekuh a mikalat, u luminiay ku pili’en nuheni mikalat, atu u banuhay atu misaungayay a tuud ku pili’en mikalat nuheni.

a hicaen a caay kakalat saw? (如何避免被攻擊)

人類受攻擊時創傷最嚴重的部位往往在頭部，因為頭髮和熊、其他小型食肉目動物一樣大多是黑色的。

madukaay a tademaw pihacengay a duka sa u tangah, zaysa u bukas atu tumay atu mukanay tu titi a aadupen u luminiay amin ku kulit.

虎頭蜂不注意白色，不攻擊光滑的平面物體。吃剩的食物必須丟棄，避免噴香水或使用有濃郁香味的清潔劑及肥皂洗臉，以免引來蜂群。

caay pisamata ku tatekuh tu sanglacay a kulit, caay pikalat tu masupicay a tuud.

baetung han amin ku liwan a kakanan mibakah, amana pipes tubangsisay saneken atu u bangsisay a saben ku sapialulup, tadu makasanek ku tatekuh a tayni mikalat itisuwan.

野外活動聽聲音看狀況，如發現有虎頭蜂圍繞林邊飛翔，一定有蜂巢，不可前進，趕快回繞行走。如是少數巡邏蜂，先靜止不動再慢慢退回，等蜂飛回去再趕快回頭跑，千萬不要去刻意惹牠。如果遇到虎頭蜂在家中築巢，須請農業局（此非消防隊業務）前來摘除，切勿自行拆除。

tayza i kilakilangan mihicahica pisamatamata tu, anu makazih tu misabahelbahel ku

tatekuh i liwliw, caay kanca sidibu tu i liwliw, amana katayayaw, sakalakamen tazikuz muculil. anu caay kapina ku miliwliw a tatekuh, satezep han tu haymaw hantu tazikuz milaliw, taluma’ tu amin ku tatekuh sakalamkam satu pasazikuz maduba’ milaliw. amana paytem sa misahizahiza tu tatekuh. anu i luma’ namu misadibu ku tatekuh, awzaen ku ngung-ey-ci (農業局, caay ka kawaw nu ciao-ban-tui [消防隊]) mipelu’ tiza dibu. amana pisakaku mipelu’ tiza dibu.

若遇到蜂群攻擊時，應分秒必爭快跑，並保護頭部，可用衣物蓋頭，或一面跑一面用衣物在頭頂輪轉，將衣物拋出，朝反方向快跑。如環境許可，可鑽進草叢，如有溪流或湖邊，可潛入水中。

anu beleng sa mikalat ku tatekuh, sakalakam han maduba’ milaliw, damaen tu ku tangah isu, tabuen tu zikuc ku tangah, anucaay sa maduba’ tu niyulen ku zikuc i pabaw tu baetung han mibakah kiza zikuc, tu pasa caay kalecad a zazan maduba’ a milaliw. anu taneng henay limek han i lutulutukan, anu sisauwac atu taku i aayaw, celem han i labu nu nanum mangaytu.

hicaen anu makalat (螫傷急救)

虎頭蜂的毒針與蜜蜂不同，為獵食生存工具，可連續終生重複使用，並不像蜜蜂螫後在受害者皮膚留下毒囊。

caay kalecad ku siwalakay a zinum nu tatekuh atu nu kaketi, u sakauzip nuheni ku zinum, u nu tatekuh a zinum kinapina mikalat mangaay henay a sapikalat nuheni, caay kahiza nu kaketi namikalat tu ku kaketi itiza hantu kiza zinum i banges nu makalatay a tademaw,

由於毒性潛伏可達1～2天，除了被螫時的劇痛外，如果被螫次數不多，20分～6小時內的身體過敏反應可能引發癢、暈眩、胸部不適、眼瞼嘴唇等部位明顯腫脹；嚴重者則可能會產生喉頭水腫、呼吸困難、身體虛弱、乃至休克反應。

1~2 a demiad ku walak i uzip nu tademaw, caay kaadada adada’ anu caay kapinapina ku pikalat 20 a sasulitan katukuh 6 a tatukian hakay a calenget tu,mabulesen tu, caay kakapah ku baluhan, malibawa ku mata atu bilbil, pihacengay malibawa ku takulaw, caay tu kangayay ku sapihanhan, caay tu kasiicelang ku uzip. mawaking tu ku uzip.

如果被數十隻螫傷，或本身體質，可能引發瀰漫性血管內凝血反應。

anu makaala tu sabawsabaw ku pikalat hakay malaalitad tu ku izang i ulat.

急救土方主要為塗抹尿液、阿摩尼亞等，原理是破壞毒蛋白。但一般醫界不建議。仍以儘速送醫、觀察支持性治療為主。

sakalamkam han pasipasip tu isi i nikalatan, atu a-mu-ni-ya (阿摩尼亞), u mahiniay mapeci’ tu nu siledekay a tanpayce (毒蛋白). hini sa ku misaydan patayzaen tu i padekuwan paising, ngay mangaay tu paisingen.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan (參考來源)

• nisulitan ni 蔡宜庭 aci 高碧霞.
• 中文維基-虎頭蜂屬：https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%99%8E%E9%A0%AD%E8%9C%82%E5%B1%AC