u cya-ku-wen (甲骨文) hananay a lalangawan nikaidaw
u cya-ku-wen (甲骨文) hananay a lalangawan nikaidaw
nilacul
mikawaway-kalumyiti
ya cya-ku-wen (甲骨文) hananay sa, idaw ku nakamuwan nu kasumamaday ya ci’un (契文) hananay atu nu bilangaay a ukak a nilasulan tu nisulitan i ukak nu niadupan a ukak. atu kululay nu badahung nu bilanga. u sakacaay kapawan tu nikaidaway a sakasatiman nakamuwan atu sakacaay kaales. sisa i kaHulaman atu i nuwalian nu Ya-Cuo (東亞) hananay a nikakitidaan malasaayaway matinengay tu sakaidaw nu i mahidaay a sulit tungusay nu nikakutaykutay nu Sang (商朝) hananay a nina’ay a nakamuwan i demidemiad, nika katukuh ayda sa caay henay ka mahamin paelac tu nisaketun. i nu Amuhuwanan a kanatalay mikingkiway tu sakay likisi nu sulit nu Hulamay a ya cya-ku-wen (甲骨文) nipakadih tu nikalekal sa mapaaw tu nikalangawan. manamuh pasabalucu' i labu i labu ku nipikingkiwan, na dikudan sa sipalekal tu mamipaytemay a minanamay tu sakay iniyay nu baluhayay a cudadan. zayhan katukuh i 2006 tu a mihcaan sa idaw kya mikingkiway tu sakay i cya-ku-wen (甲骨文) a mitesekay a sasaydan sakamu saan ya (陶文) atu ya ciyakuun hananay sa i taneng tu mala nu Hulamay (中國) ya nuwalian nu Ya-Cuo (東亞) sikalecaday u makay i kasumamadan nikatukuh aydaay sa u saayaway nikaidaw sa.
nikalingatuan nu cya-ku-wen (甲骨文) i mahida
mikawaway-kalumyitinamakay i nu ukakay a nituktukan a sulit sa, na nu tawya tu tanektek ku nipalekalan i hekal nu siyakay, sisa u mikingkiway a sasaydan a nidatengan. u nu sumamaday kya ukakay a niliyutan a sulit nu bilanga saan. namakay i 2003 katukuh i 2006 a mihcaan i Ze-Cian kenis (浙江省) a kakitidaan ya Lian-Cu (良渚) hananay a nialesanay a kakitidaan, idaw ku nikutkutan tu nipatahekalan makaala sakaidaw tu 240 kayadah nilaculan tu nakulitkulitan a nu ukakay atu nu bilangaay a sulit. "禮記.表記" silacul": "殷人尊神. 率民以事神.先鬼而後禮", sisa katineng tu ku nikahida i mahida tu nakawawan nu ya nikakutaykutay nu In-Sang (殷商) hananay a Hungti misaketun cinida tu sakay dimudtaw a tabakiyay atu nu dumaay a kawaw sa hina edaw tu makay i bilangaay a mapalaway. palita tu kakawsan atu Di’tu. hina ucul tu mapalaway tuduhen ku ukak nu bilanga pasubuhangen, sakaidaw ku nikapela’. ya nipiedawan sa malusulit kuni datengan sakay tineng tu hicasaan ku nakamuwan nu kakawsan. madem satu ku kawaw sa tubtubhan tu ku kulul nu bilanga sikaidaw nu namakay palitaan a tuudtuud atu nilubanga a saetiman nu imahida.
u sulit hananay sa mala nu binacadanay a nikaadihan a sakasilacul nikaudip. ciyakuun u nika idaway katukuh ayda u sakatenesay nu Hulam nu kakawsanay tu katukuh ayda. sausihan sa makaala tu tuluway tu a malebut nu mihcaan nikaidaw nu likisi nikatinengan nasulitan i nu Hulaman sa u saayaway nika adihan. ayayda tuku kina Hulam miteka tu hang saan picunus tu nutipanay a lalangawan hananay pasumingayaw tu ku makaydaay tu lalangawan nu hulam sikalawpes tuku sulit. sisa katukuh tu i aydaay 1899 a mihcaan i Piking (北京) mikingkiway tu nu e’kingmay a ba’tu a tademaw ci Wang-I-Lun (王懿榮) hananay sikayda i sapaiyu nu Hulam ya (龍骨) hananay makaadih tu cayay kalecad a sulit. kinapinaay tu hakya mikingkiw tu mahiniyay a sulit sa. itwaya makatineng tina liyungay (龍骨) nasulitan. idaw ku namakay i bilangaay a ukak u duma sa sikaydaen i ukak nu katalalan, sisa nadikudan a tademaw sa sipanganganhan tu u ciyakuun han saan. nikatineng tuyni sa katukuh ayda sa makaala tu limaay a malebut a mihcaan katenes, u tatenga'ay nika adihan sipatahkalan ayda sapaadih tu katuuday nu i cuwacuwaay a tademaw nipawacayan.