u nipidebung nu hulam tu Takubuwan

u nipidebung nu hulam tu Takibuwan (kamu nu Hulam: 達固湖灣戰役、加禮宛戰役 hananay)

sakalingatuwan nu hulam amidebung tu nyadu’ nu Takubuwan, nika sumamadan mahkatayni ku hulam i pala’ nu Kilay, maliyuh ku babalaki tu hitay hananay, u malecaday tu kya i titaan u binacadan sakyai ku binawlan, cikatineng tu nika u hitay kuydaan, uyda dada’ katiengan u nikangelu’ nu tademaw sa, u sapahabay tu labu nu luma’, nika wyniyan a tademaw sademidemiad sa. mikakulikulin i umaumahan, mianin haca tu kakanen, uyda ku kalingesan nu babalaki, matineng tu sapilacul tu bili sa, una ngelu’an nu tademaw ku heni, sademidemiad satu malalabalaba’sa i umaumahan, uyca ku mamaala kacay kabilil maluk tu umah kya idaw ku kakanen, sanamin ku miadih nu katuuday, malingesen tu ku nyadu’ay, kyu, teban satu mukalunuk tu labi, sakunukunu satu maluyaluy midebung tu nikabi’ nu hitay nu hulam, u satabakiyay a nikapatelac nu babalaki ita itawya, anu caay kabaluduh ku kawaw ku caay tu kahini ku binacadan nu Sakidaya, anu hemhem han ku balucu’ nu itawyaay a babalaki kawsa ku iniw tu ku nyadu’ tu Takubuwan, kucaay tu katabal malawpes ku Takubuwan a nyadu’.

mikakulikulin i umaumahan, mianin haca tu kakanen, uyda ku kalingesan nu babalaki, matineng tu sapilacul tu bili sa, una ngelu’an nu tademaw ku heni, sademidemiad satu malalabalaba’sa i umaumahan, uyca ku mamaala kacay kabilil maluk tu umah kya idaw ku kakanen, sanamin ku miadih nu katuuday, malingesen tu ku nyadu’ay, kyu, teban satu mukalunuk tu labi, sakunukunu satu maluyaluy midebung tu nikabi’ nu hitay nu hulam, u satabakiyay a nikapatelac nu babalaki ita itawya, anu caay kabaluduh ku kawaw ku caay tu kahini ku binacadan nu Sakidaya, anu hemhem han ku balucu’ nu itawyaay a babalaki kawsa ku iniw tu ku nyadu’ tu Takubuwan, kucaay tu katabal malawpes ku Takubuwan a nyadu’.

namahini ku nipidebung nu hulam

hamin sa tu midebung tu nikabi’ nu hitay sa, malingatu tu mukilim ku hitay tu namidebungay, matenes katinengan tu nu hitay nu hulam, matineng satu ku hitay sa, i teban nu labi sa kunukunu satu i teban nu labi, sakunukunu saan ku hitay a tayni i panan nu takubuwan, makadih ku misebengay nu selal sa malalihulihud tu selal tu a beleng satu kutuuday a selal, satedetedep sa tu ku selal mutena’ i panan nu nyadu’ satedetedep sa tu muhalhal tu nipicumud, u tumuk satu mabilil papitakus tu duma a nyadu’ay a selal, amana kakemet han nu heni ku binawlan, tuyda a labi tatenga’ inayi’ ku mabiay nu binawlan.

u kidu nu hitay masaungcuy nu buyu’

adihan tu ku kidu nu hitay sa malecad tu niupu tu kasuy adihan, ahican tu musinga’ hakya sa tu amin ku katuuday, atayni tu kya nasa tu, nika halhalhalen i cuwa saw, inaynayi’ ku tekiteki’ nu tayniyay, matalaw a antulen ku binawlan kyu sakamu, anu mahida sa uita aca ku musinga’ satu ku tumuk, pakelakela’ hantu muculu’ uni culu’ a cacay makala tu sabaway kya a kelakela’ patayda hantu i sacumud nu lumelumenan, namahida satu alawaw tu ku binawlan, mahida mademec tu nu mita ku ada sa mamin tu aca mutadem tu mapatayay, a malialac tu kita satu ku nipilunguc nu selal tu tumuk, sakamu hantu nu tumuk ku katuuday, amana henay pisakucukucung, acay kanca amutayni henay ku ada patiku tayni han nu tumuk musakamu.

malekep ku hitay mapatay

tatenga’ caay henay kalpacaw ku kamu nu tumuk, iniw twaca ku hitay nu hulam, midebung tu nyadu’, mahida tu sayaway a nipidebung, cumud satu ku hitay nu hulam cucuk hantu tu nisanga’an tu nisadiceman tu tungawen a auk i takulaw, cumud sa ku cacayay matusul tu ku takulaw, kina cacay kinacacay han nu selal mucucek ku takulaw, kasenun sa mapaak ku tademaw, anu tatusa ku micumuday mahtatusa ku mapatayay, inayi’ ku patelacay tu nicucukan anu tatulu ku micumuday sa mahtatulu tu ku mapatayay, katukuh tu sananal sasaupu satu ku kidu nu hitay, amaka tukutukuh tu sananal, halalhalan tu ku labi, makadih ku dikuday a hitay, meduk sa tu mulaliw, cay tu kaadih ku nadikudan, mulaliway tu walu ku hitay sa ku slal sa, huway satu ku balucu’, u duma sa mabi’ tu aca, sa tu wamin ku kamu nu katuuday, sakamu hantu nu tumuk, amana henay kabi’ ku selal, hakya apatiku henay ku mabelengay a hitay han nu tumuk, kaytini henay muhalhal amin ku selal satu ku tumuk, kyu caay amin piliyas ku selal i panan nu nyadu’. misebeng tahlabi'.

mutadem tu hitay

namahida satu cay tu pakahalhal ku binawlan, pakakela’ hantu nu selal kya kidu nu hitay, tademen nu heni i sacumut nu lumelumenan, mamin mutadem caay henay kahademhem ku balucu’ nu tumuk, sakamu satu ku binawlan, amana pakaahemaw ku balucu’, caay kakapah ku nidatengan nu mikuwanay, a muliyaw hanay ku hitay tayni midebung tu nyadu’ nu mita, satu ku kamu nu tumuk, kyu cay pisaahemaw mudateng.

muliyaw aca tayni ku hitay

malucek ku kamu nu tumak, amuliyaw henay tayni sananay a kamu nu tumuk, caay patelac ku nidatengan nu tumuk, i teban nu labi kakalungkung satu ku nipituktuk nu selal, muuyuy tu ku tumuk tu selal, lalapalapa’ sa tu ku hitay tayda i panan nu nyadu’, malkacumudan ku tusaay a panan, i nuwaliyan nanay a panan caay pakacumud ku hitay, nika i timulay a panan i pidaduman nu binawlan cumudan nu hitay, mapatay nu hitay ku misebengay nu selal, tusa a laluma’an ku nipatay nu hitay, makatengil ku selal tu niungal beleng satu ku selal, kasenun sa, malawpes tya hitay, lawpsen nu selal, amasatedep ku nipipatay tu nyadu’ tu, samengmeng ku nipidebung.

u salibung a nipidebung

sadikuday a nipidebung, tadaw u salibung tu, kyu malekep malawpes ku nyadu’ tu Takubuwan, sakinatulu a nipidebung u salibung a nipidebung tadaw u mulekepay tu sananal matabal siwaay ku tuki kya, liwliwen tu nu hitay ku nyadu’ tu Takubuwan, mudikec amin tu acin ku hitay, u tangah nu bucul tabuen tu salengacay a kupa, katukuh tu cacayay a bataan ku tuki kya, teking han tu lamal kya bucul mulikat, a kuti’ tu ku cilal sakyai, alawaw sa tu ku hitay malcalecad pasayda i awawkan ku nipisinasin muacin, belabelat satu ku awawkan.

malikat, mabangbang tu ku lamal, ahican micapi mupaneng, tanangtang tu ku akuti’ malatang tu ku tademaw, muungal tu amin ku adiwawa atu inanay, ahica tu satu mabialaw tuamin ku tademaw, salabi sademiad ku nikatuduh nu lamal, pakucila mahida hanay ku bangbang nu lamal, cacay a lalipayan kya ku likat nu lamal simawan tu nu hitay, caay piliyas ku hitay matalaw a mulaliw ku binacadan, katukuh tu cacay a lipay kya, iniw tu ku katuuday a hitay, amulusalus tu mutidengay a awk, mamin mibanang tu sacumud kasenun satu micumud ku hitay, amudakep tu selal, mamin siketan tu layic ku lima amin, pasutumuk ci Kumud Pazik atu acawaan, siliwan siliwan satu u babalaki tuamin atu adiwawa kui nyadu’ay.

palaliw tu saba nu sela a adiwawa

namahida satu twyda a labi, palaliwen tu babalaki ku saba nu selal, pasaupu hantu makala tu 172 ku katuud nya adiwawa, sakamu nu babalaki “pikacawi katalalan kamu besuchan amana pahahan, amana kataluma’.” hantu ku nipitulun tu heniyan.

cila nuydaan, awauwen tu amin ku Sanbansya patanien i Takubuwan, papiadih tu nipipespes mupatay tu mukeliday, siket han tu ku lima nu tumuk ci Kumud o Padik, pacait hantu i ciid nu sakul a kilangan, hacacay hantu misenat ku udiudipan ni tumuk, katukuh i sansandeb makala tu cacay a malebut ku nipisenat tu udip nida, tu tepek satu ci Kumud Padik, kilul satu u acawa tu nida ci Icep u Kanasaw, paakaabbi’ hatu in pelaa’ nu sakul a kilangan, pataenangen cinida telep hantu tu pela’ nya kilang, maudip henay kacaw hantu nu katuday a hitay musakasak, tu mapatay ci icep u kanasaw, muangic amin ku miadihay a tademaw.

u lawlawpes tu nu Takubuwan

cacay a labi i nayi nayi nayi’ tu ku muenengay i Takubuwan a tademaw, i cuwa tu ku binawlan nu Takubuwan, amin nu tademaw, u cima ku cikatalaw a mapatay nu tademaw, u Sakidaya a mahida tu matalaw a patayen, kyu namapatay ci tumuk atu acawa nida ci Icep, mamin malalihulihud ku lalabu nu luma’ sa, talmedumeduk tu tacuwacuwa tu milimek, laliwaliwah satu ku binawlan nu Takubuwan, nanu tawya u lawlawpes tu nu Sakidaya.

u patelac nu babalaki ita itawya, nika mamin tu ku maminay, uyda sa sikalawpes nu nyadu’ ku nikabaluduhan nu balucu’, sikalawpes nu Takubuwan a nyadu’, hicasa tu ku teluc nu Sakidaya ayda saw, i balucu’en nu mita ayda ku nikapatelacan nu babalaki ita, i balucu’en ita amana kapawan, anu mahicahica acasa mana ita kahida uydaay a balucu’ cunusan tuyda tu matamsayay a balucu’ kya a kapah ku nikatalulung nu mita u Sakidaya.

amisakapah tu kita tu niyadu'

talaayaw tu misadimel tu nyadu’ kita ayda, nanu 1878 a mihcan makatukuh ayda 140 ku mihcan, namidapu kita i panpangcahan katukuh i 2007 a mihcan sa cacay a lasubu tasa a bataan idaw ku 9 a mihcan, hatiniyay. atenes a hican caay kalawpes ku kamu atu lalangawan, pasukamu nu mita, cacacacay tu ku hanhan, u mamalawpes tu, saayaway macalud henay, kau adiding tuway ku malawlawpes tuway nu caay kacalud.

"u hi la luy sa " saicelangaw nu mita

ita u Sakidaya saicelangaw nu mita, hanca cikapapina ku taluma’ay nu tademaw nu mita, hidawmay awcima nu taw ku paayaway, awcima nu tau ku aidan, kyu amusakamu kaku i titanan nu udip a kawaw, u udip ku misaicelangay, uyda mudikecay tu kakawaw nu nyadu’, amana ita piida tu kakaw nu sakai nyadu’, sasekel haw ita muulic tu papalekalen tu kawaw, u kamu nu mita amisaicelang kita mucuduh palekal, kya acaay tu kalaklak ku kamu atu lalangawen. u binacadan nu Sakidaya ayda, u enemay a bataan ku mihecan sa, maliyuh tu misanu Sakidaya musakamu, ina enemay a bataan ku mihecan, a tusa tu a bataan ku mihecan sa, a balaki tu amin, anu caay kakalamkam padutus tu kamu sa nu Sakidaya sa, amalawlawpes tu, a inayi’ tu ku matinengay misanu Sakidayaay, anu cay kakalamkam anu misaamelak kita sa, nayi’ay tu ku Sakidaya a han aku kita.