kakiliman mikawaway-kalumyiti

 
Aw-s-lu奧斯陸

Aw-s-lu “No-wi a kamju Oslo pangiha [ˈʊ̂ʂlʊ]  “ listen”, 1624 a mihcaan-1925 a mihcaan mapangangan tu Ke-li-s-ti-an-ni-ya “Kristiania”, nu No-wi angangan nu tukay atu satabakiay a tukuy, hamin cen-ce, kezay, lalangawan a kitizaan, nu No-wi a papacakayan, gingku kusi atu angangan nu miculu’ay a pahikukian, tini i No-wi sawali nutimulan nu Aw-s-lu labu a sangangiw nu diheb, tademaw 666,759 ku tademaw “katukuh 2017 amihca 1 a bulad 1 a demiad”. pasu capiay 10 a zinazu’ i labu nu kitizaay tademaw 975,744 ku tademaw “katukuh 2016 a mihcaan 1 a bulad 1 a dimiad”, hamin nu tabakiay a Aw-s-lu a kitizaan u tademaw 1,546,706.

奧斯陸(挪威語:Oslo,發音:[ˈʊ̂ʂlʊ]  ( listen)),1624年—1925年間被稱爲克里斯蒂安尼亞(Kristiania),是挪威首都和最大城市,全國政治、經濟、文化中心,也是挪威的貿易、銀行業、工業和航運樞紐,位於挪威東南部的奧斯陸峽灣內側,人口666, 759人(截至2017年1月1日)。包括鄰近的10個市鎮在內的城市區人口為975, 744人(截至2016年1月1日),而整個大奧斯陸地區人口數為1, 546, 706。

nilaculan mikawaway-kalumyiti

 
1849年的克里斯蒂安尼亞。由John William Edy繪製

Aw-s-lu zayhan micidek ku pigingkiw tu hekal atu migingkiw tu lala’ a singangan. mataliyuk nu buyubuyuan atu umaumahan, yadah a lamangan ku mulangaway mauzip itiza. Aw-s-lu a niyazu’ labu tulu a hun tu tus ku hekal u kilakilangan tu nanum ku liwliw, tatenga’ay ka cacelcel nu tademaw katukuh tu 5,221.6 ku tademaw/ katelek kung-li. tukuay balucu’ a kitizaan u wayway mahiza u cacay mapalumaay macebed ku adidi’ay a buyu’ ju mataliyukay a siuy, yadah ku sa’wac makay adidi’ay a buyu’ musisil tahkal, micaliway tu kitizaan micumud tu Aw-s-lu a sangangiw nu diheb.

奧斯陸因其奇特的地理學和地質學特徵而聞名。它被森林和田野所環繞,許多種類的動植物生活在其中。奧斯陸市鎮內三分之二的面積是森林和水域,使得實際人口密度達到了5, 221.6人/平方公里。城市核心區的形狀像是一個被植被茂密的丘陵所環繞的砂鍋,許多河流從丘陵中流出,經過市區匯入奧斯陸峽灣。

i Wi-cin a ziday Aw-s-lu a kitizaan nu Tan-may saamisan a kuwan zumaay a Wi-ken. i Wi-cin ziday tu zikuz a ziday kung-yen 1040 a mihcaan Aw-s-lu atu An-s-lu “Ánslo” i ngangan a patizeng. Aw-s-lu malakiay tu a kitizaan nu saamisan a Ow caay tu Wi-s-pi dada’ satabakiay a cung-se-ci a tukuay, saaca katukuh ayza masakapah tu masinga’.

在維京時代奧斯陸所處的地區為丹麥最北方的省份維肯的一部分。在維京時代後期公元1040年奧斯陸以安斯陸(Ánslo)名字建城。奧斯陸老城區是北歐除了維斯比以外最大的中世紀城市,而且至今保存完好。

 
minatu nu Aw-s-lu 奧斯陸

Aw-s-lu i 1048 a mihcaan pakala tu kasaupu nu niyazu’ “kaupstad” a ngangan. 1070 a mihcaan, Aw-s-lu mapacakat mala cu-cyaw a sakuwan nu kitizaan. pakala i 1300 a mihcaan, No-wi hungti Ha-kang u-se Aw-s-lu mapala No-wi angangan nu tukay. No-wi makay 1397 a mihcaan katukuh 1523 a mihcaan atu 1536 katukuh 1814 a mihcaan atu Tan-may, atu 1814 a mihcaan katukuh 1905 a mihcaan atu Loy-tyen patizeng tu kung-cu-pang-lyenan, kanahatu Ke-pen-ha-ken atu S-te-ke-al-mu kilul mala kanatalay nu mikawaway nu masakaputay a kitizaan, Aw-s-lu mahiza tu aizaw ku zumaay kasasuma a angangan nu tukay.

奧斯陸於1048年獲得集鎮(kaupstad)的地位。1070年,奧斯陸被提升為主教轄區。在大約1300年,挪威國王哈康五世將奧斯陸定為挪威首都。在挪威從1397至1523年和1536至1814年與丹麥,以及1814至1905年與瑞典建立共主邦聯期間,儘管哥本哈根和斯德哥爾摩先後成為了國家行政機構的所在地,奧斯陸仍然保有著一部分首都職能。

Aw-s-lu nu 14 seciay a No-wi malilid nu libung u pihacengay nu kakitizaan, i 15 atu 16 se-ci u tademaw atu keyzay talaayaw maselep. 1624 a mihcaan, Aw-s-lu namatuduh nu tabakiay a lamal mapeleng satu, zikuz, I Tan-may a hungti ci Ke-li-s-ti-an sepat se-ci pikuwanan, tukayay a kitizaan mabulaw tayza I baluhay a tukay micapi tu A-ke-s-bu-s a luma’ patizeng, nu hungti a ngangan u Ke-li-s-ti-an-ni-ya “Christiania” han.

 
tukay nu Aw-s-lu 奧斯陸都市區天際線

奧斯陸是14世紀挪威受到黑死病影響最嚴重的地區,在15和16世紀其人口和經濟狀況又經受了進一步的衰退。1624年,奧斯陸曾被一場大火摧毀,之後,在丹麥國王克里斯蒂安四世統治期間,城區被遷移到了一個新的城市在更靠近阿克斯胡斯城堡的地方建立,並以國王的名字命名為克里斯蒂安尼亞(Christiania)。

1838 a mihca 1 a bulad 1 a demiad, Ke-li-s-ti-an-ni-ya mala tu cacayay a niyazu’. i 1814 katukuh 1905 a mkihcaan Luy-tyen atu No-wi kalakaputan a ziday, Ke-li-s-ti-an-ni-ya micukaymas tu nu No-wi a tukay. kanahatu Iiayaw nu 19 se-ci, Ke-li-s-ti-an-ni-ya i Ow-cu labu nu liwliw uyza cacay adidi’ay a tukuy, nika makay sakatusa a kusi tu kunikalaalaw zikuz, uyni a tukay malingatu kalamkam sa malahad.

1838年1月1日,克里斯蒂安尼亞成為了一個市鎮。在1814至1905年間瑞典-挪威聯盟時期,克里斯蒂安尼亞行使挪威首都的功能。儘管在19世紀以前,克里斯蒂安尼亞在歐洲範圍內只是一座小城市,但從第二次工業革命之後,這座城市開始高速發展。

i1900 a mihcaan tu kakilul, Ke-li-s-ti-an-ni-ya mala macakataytu a angangan a kusi, iza macapi tu 25 emang ku muenengay nu tacdemaw, 1925 a mihcaan, ungangan niza makay Ke-li-s-ti-an-ni-ya sumadan tu Aw-s-lu.

在1900年前後,克里斯蒂安尼亞已經成為了一個發達的工業中心,有著近25萬名居民。1925年,它的名字從克里斯蒂安尼亞改為了奧斯陸。

malalitin tu i hekalay atu zumaay natinengan mikawaway-kalumyiti