Chunri

u sulit nu Hulam: 春日鄉

u siwkay nu kakitizaan

Chunri a sakuwan ku Pingtung. kumud nu kalesakan, 155.55 km². （kalesakan nu linpanti 67.65 km², kalesakan nu pawliwti 84.62 km²）, u kasabinawlan, 4,802 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 1,357 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 4,590 ku ingcumin a tademaw itini. u kasabinawlan, Pakalatu 96%(Paywan) ku kasabinawlan. u atu Paywan ku sakalaniyazu’.

inay ku Sakizaya a tademaw itini, u Paywan ku katuuday.

u Pangcah a kakitizaan

tuud ku Pangcah a tademaw itini. yadah ku Pangcah a niyazu' itini.

u Sakizaya a tademaw

inayi' ku Sakizaya a tademaw itini.

nikasakuwakuwan

Chunri mala 6(enem) a cuwen atu 6(enem) ku niyazu’.

kina 6 a niyazu’sa, Lalekeleke（力里部落）, Kasuga（春日部落）, Seveng（士文部落）, Tjuvecekadan（七佳部落）, Kuabar（古華部落）, Kinayiman（歸崇部落）.

Celuh a kenis(春日鄉)

春日鄉（排灣語：Kasugagu）位於臺灣屏東縣東部中段偏南，北鄰來義鄉，東鄰臺東縣達仁鄉，南鄰獅子鄉，西南端為枋山鄉，西鄰枋寮鄉。春日鄉地處中央山脈南段西側，境內95%的土地均屬山地，地勢崎嶇起伏甚大，氣候上則屬熱帶季風氣候，居民以台灣原住民排灣族為主。

Celuh a kenis “Paiwan a kamu Kasungagu” tini i Taywan Pin-tung a kuwan nuwalian sateban pasatimulan, nuwamisan belaw u Lai-ji-a kenis, nuwalian belaw u Pusung a kuwan Ta-zen a kenis, nutimulan belaw u s-ce a kenis, satipan tu sakatimulan u Bang-san a kenis, satipan balaw u Bang-lyaw a kenis. Celuh a kenis tini i Cung-yang a buyu’an satimulan tapiingan nu satipan, i labuay 95% u lala’ u buyu’ amin, masalikakung tabaki kunikasazuma nu lala’’, demiad tungusay u caledesay a demiad, muenengay a tademaw u Taywan yincumin angangan u Paiwan a binacadan.

laylay (歷史)

春日鄉（排灣語：Kasuga）為排灣族原住民的活動範圍，他們原先散居於大武山一帶各成部落，以狩獵為生，後因人口增加而逐漸南遷至大漢山附近，且耕獵並濟。1920年台灣地方改制，將此地劃為高雄州潮州郡的蕃地，共分有十餘個部落。1941年，日本將原率芒社及其附屬部落遷移至卡蘇卡，也就是今日春日村西側上方，並以日語音近之「春日」（kasuga）為社名。

Celuh a kenis “ Paiwan a kamu, Kasuga” han nu Paiwan Yin-cumin u liwliw nu sakauzip, nasaayaw maliwasak mueneng ku heni i Ta-u-san a sakaniyazu’, u adup ku sakauzip, satu zayhan macunus ku tademaw haymaw satu timulay mabulaw katukuh i capi nu Ta-han, a palecad sa maluk miadup. 1920 a mihcaan Taywan a kakitizaan misumad ku lekec, tiniay a kakitizaan kenisan han nu Takaw Cou-caw Cou-cin nu binacadan a lala’ tu, pulung ku kasaniyazu’ izaw ku cacay bataan. 1941 a mihcaan, Lipun nu yaanay a Suway-mang a niyazu’ atu sakatusa a niyazu’ malimad tayza i Ka-su-ka, tu nu ayzaay Celuh a niyazu ’tu pabaway nu satipan, macapi tu ngiha nu Lipun tu Celuh “kasuga” u ngangan nu niyazu’.

戰後初期取春日村為鄉名，劃歸高雄縣管轄，1950年改隸屏東縣至今。1972年因颱風在春日、古華、七佳、力里四村造成嚴重災害，經政府規劃後遷村至現址。

zikuzan nu ngangayaw hawsa miala tu Celuh nu niyazu’ a pangangan tu kenis, tungusay tu nu Takaw a kuwan, 1950 a mihcaan misumad tungusay nu Pan-tu-ng a akuwan tu katukuh ayza. 1972 a mihcaan zayhan u baliyus i Celuh, Ku-huwa, Ci-cya, Li-li sepat a niyazu’ pihaceng ku satebuc, makay cenbu a lekakawa hawsa malimad tu ku niyazu’ katukuh ayzaay a kakitizaan.

鄉內共有6村，當地族人以南北三村分別，北三村為力里(laleklek)，七佳 (tjuvecekadan)，歸崇(kinayiman)。南三村為春日(kasuga)，古華(guabar)，士文(seveng)。北三村中，由於舊七佳村因為泰莉颱風的影響而遷村至現在的新七佳村，而緊連著隔壁的就是歸崇部落。

labu nu kenis pulung izaw ku enem a kasiniyazu’, tiniay a binacadan a tademaw i nutimulan nuwamisan tulu a niyazu' ku kakilac, nuwamisan tuluay a niyazu’ nu Li-li “laleklek”, Ci-cya “tjuvecekadan” Kuycung “kinayiman”. nutimulan tuluay a niyazu’ nu Celuh “kasuga”, Ku-hwa “guabar” S-wan“seveng”. nuwamisan tuluay a niyazu’an, namalumanay a Ci-cya a niyazu’ zayhan na malilid nu Tay-li a baliyus limad satu tayza ayzaay baluhay a Ci-cya a niyazu’, lalutin sa tu belaway uyza u Kinayiman a niyazu’.

林邊溪上游之力力溪流域是現今排灣族族人最密集處，春日鄉北三村(七佳、歸崇、力里)與來義鄉最大村南和部落，只隔一條溪相望，此地區將近有4000名排灣族人聚集。

tapiingan a sauwac pabaway a Li-li a sauwac u kalikedan nu nanum nu ayzaay u kasaupuan nu tatuuda nu Paiwan a tademaw, Celuh a kenis nuwamisan tuluay a niyazu’ “ Ci-cya, Kinayiman, Li-li” tu nu Lai-ji a kenis u satabakiay Nan-he a niyazu’, cacay ku laed tu sauwac macacekul, tiniay a kakitizaan macapi tu sepat malebut ku tademaw u kasaupuan nu Paywan a tademaw.

春日鄉以春日村人口最多，七佳村次居，皆是超過1000人的排灣族部落。而新七佳部落是個來自各社的人口所聚集、融合的部落，當中原屬於巴武馬群高見社群(現今來義鄉南和部落)的白鷺社、以及來自力里社的部分遷移人口而形成一個有三種部落脈絡的部落遷移史。

Celuh a kenis u Celoh a niyazu’ ku sakatuuday a tademaw, u sakatusa nu Ci-cya a puenengan, macaliway ku cacay malebut ku tademaw nu Paywan niyazu’, u baluhay Ci-cya a niyazu’ nu makay payniyazu’ kasaupuan nu a tademaw, mapulungay a niyazu’ u Cung-yen tungusay nu Pa-u-ma a tademawan Kaw-Cin a tademaw “ ayzaay a Lai-ji kenis nu Nan-he a niyazu’” tu Pay-lu a niyazu’, atu makay Li-li a niyazu’ u zuma mabulaw ku tademaw masacacayay izaw ku tulu a lamangay ku niyazu’ salalayat ku laylay nu kabulaw nu niyazu’.

七佳村可分為老七佳、舊七佳及七佳。數百年前，排灣族開始於老七佳定居生活；其居屋特色是以黑色石板作主要建材，根據統計，全村最多曾有約75幢石板屋。1958年，當局強制將當地居民遷移至力里溪畔的舊七佳；1972年，莉泰颱風破壞舊七佳，居民再度遷移至位在力里國小旁的七佳村。當地居民遷村後，該部落處荒廢狀態達40餘年。2001年，在族人陸續返回整修後，老七佳逐步重現往日面貌。現在，部落內保存有約40幢石板屋。

Ci-cya a niyazu’ kakilac u Ci-cya, malumanay a Ci-cya atu Ci-cya. ayaw nu pinaay lasubu a mihcaan, Paywan malingatu tu i kasumamadan a Ci-cya manalel mauzip, u luma’ micidekay u lumeniay a kulit ku sapat nu ba’tu ku angangan a zayliw, duduc tu nisilatan, hamin nu niyazu’ sayadahay nu ba’tuay nisanga’an a luma’ pakal tu pitu a bataay izaw ku lima. 1958 a mihcaan, tiniay a cenbu pacici sa tu tiniay muenengay a tademaw palimad tayza i Li-li tapiingan nu sauwac tu malumanay a Ci-cya, 1972 a mihcaan Li-tay a baliyus mapeci’ ku malumanay a Ci-cya, muenengay a tademaw mabulaw aca tayza tiniay i tapiingan nu Li-li adidi’ay a cacudadan tu Ci-cya a niyazu’. tiniay niyazu’ay a tademaw mabulaw tu hawsa, tiniay a niyazu’ alesantu katukuh sepat a bataan a mihcaan. 2001 a mihcaan, tiniay a binacadan kakilukilu satu panukas milisimet misakapah, kasumamadan a Ci-cya a niyazu’ haymaw satu kapah muliyaw tu kunu ayaway a hekal. ayza, labu nu ziyazu’ izaw henay kunu ba’tuay a luma’ pakala tu sepat a bataan.

(兩番事件)日治時期，力里社(leklek)為當時排灣族部落人口超過百戶、千人以上的大社之一，在1914年發生了南排灣族抵抗日本的南番騷亂事件(力里抗日事件)，日軍平定後，數個排灣族大社(瑪家、來義、古樓、力里社群)日本人以強制遷出人口分化部落的政策，防排灣族大社以優勢人口再次動亂。而從力里社分出來的小社中，日本人將之集合成為歸化門社(增強浸水營古道的防範、管理)，也就是現今遷徙下來的歸崇部落。

“tusaay kawaw nu binacadan” pikuwanan henay nu Lipun, Li-li a niyazu’ “leklek” itawyaay a Paywan a niyazu’ tademaw nu niyazu’ macaliway ku lasubu ku luma’, pakala tu malebut ku tademaw u tabakiay a niyazu’, i 1914 a mihcaan timulay a Paywan mingayaw tu Lipun nutimulay a binacadan tu pilawlaw a kawaw “ Li-li pingayaw tu Lipun a kawaw” masazey tu ku Lipun nu hitay hawsa, pinaay ku kasaniyazu’ nu Paywan “Ma-cya, Lai-ji, Ku-luw, Li-li a kasaniyazu’” u Lipun pacici’ palimad tu tademaw palasi i zinazu’an, paliayaw tu icelang nu tabaki a niyazu’ nu Paiwan a milawlaw aca. makay Li-i a niyazu’ u nipakilacan tu adidi’ay a niyazu’an, u Lipun pasaupuen mala uyniay tu a niyazu’, “ pasaicelang tu Cin-suy-ing-taw a paayaw, mikuwan”, tuynian ayzaay mabulaway nu Kinayiman a niyazu’.

Hekal a lala’(地理)

本鄉北邊以力里溪來義鄉相鄰，東接臺東縣達仁鄉，西鄰枋寮鄉、枋山鄉，南邊則是隔著率芒溪支流草山溪與獅子鄉相鄰。

tiniay a kenis nuwamisan a Li-li a sauwac Lay-ji a kenis masabelaw, nuwalian mitules tu Pusung a kuwan tu Ta-zen a kenis, satipan belaw u Bang-liyaw a kenis, Bang-san a kenis, nutimulan silaed tu Suyay-mang a sauwac paca’ a sauwacu Caw-san a sauwac atu masabelaw tu S-ce a kenisa.

muyatayat (體育)

鄉內盛行足球運動，早期以春日國小為主，屢獲佳績。現今以力里國小為盛，男女足曾多次奪得全國足球比賽佳績，曾經代表國家至泰國、中國大陸交流比賽。現今來義高級中學多主力球員皆是力里國小畢業學生。鄉內已培育出數名國家足球隊選手。鄉內球類運動興盛，各小學皆有球隊成立，培育運動選手，促進鄉內運動風氣。

labu nu kenis mabangbang ku mitukuday tu mali a miundu, i ayaw u angangan u adidi’ay a cacudadan nu Celuh, kinapinatu sikawlah. ayza mabangbang ku adidi’ay a cacudadan nu Celah. u tatama tatayna mitukuday tu mali kinapina tu sikawlah tu nu hamin nu kanatalay tu dademec tu mitukuday tu mali, namidayhuy tu kanatalay tayza i Tay-kou, Cung-kou malalacal midademec. ayza Lay-ji kawcung a cacudadan u tapang nu mimaliay nu Li-li mialesay tu adidi’ay a cudadan nu micudaday, labu nu kenis palahad tu pinaay a tademawan nu kanatalay mitukuday tu mali a tademaw. labu nu kenis mabangbang ku mimaliay, payadidid’ay a cacudadan izaw ku nipatizeng tu sakapu tu mimaliay. palahad tu miuduay a tademaw, pacakat tu miuduay nu niyazu’.

lalangawan (文化)

雖然當地居民早已遷至新聚落，但其傳統文化仍有維持運作，如歲時祭儀masaljut（收穫祭、豐年祭）、maljeveq（祖靈祭、五年祭）、pusaut（送靈祭），以及生命祭儀papusepi（祈福祭）、seman caucau（命名祭）、semanpulju（除喪祭）等；如此祭儀主要仍由女巫主持，並因此成為排灣族文化傳承的重要地區。

kanahatu tiniay muenengay a tademaw i tawya tu mabulaw tayza i baluhay a niyazu’, nika nu kasumamadan a lalangawan mahiza tu ku kawaw, mahiniay u pihibangay a lisin masaljut “milangec a lisin, lalikid a lisin”, maljeveq “ nu tuas a lisin, lima mihcaan a lisin” pusaut “padungus tu adingu a lisin”, atu nikauipan a lisin, papusepi “ padaesu a lisin”, seman caucau “ panganganan a lisin”, semanpulju pitihtihan tu mabelecay”, mahiniay a lisin u angangan u tatayna a mapalaway ku situngusay, satu mala u kahenulan a kakitizaan nu Paywan tu sapadutus tu lalangawan.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan

內政部戶政司全球資訊網
原住民族委員會全球資訊網統計資料
中文維基-春日鄉：https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%98%A5%E6%97%A5%E9%84%89