He-ma
_-_Homer_and_his_Guide_(1874).jpg)
He-ma 荷馬
mikawaway-kalumyitiHe-ma, nakamuan u sumamaday nu Si-la a ngaliwnguay nu micudaday a tademaw, pilecuhan i Ya-si-ya , mamenu’, natangahan nida u Se-se “Yi-li-ya-te’” atu “Aw-de-say”, nina tusaay pulung han pangangan “He-mi-se-se”, ayda inai’ ku simie tu sakay ci He-maan a nikaidawan nida, sisa idaw ku sananay ci nidaan u tengil nu sasakamuen mahida u nisangaan a tademaw. namakayda tu “He-ma-se-se” katuuday nu syece saan u tawyaay nikaydaaan nu pinaay a seci namaka laway nu nipakatineng a nicudadan a nisaicelangan.
荷馬，相傳為古希臘的吟遊詩人，生於小亞細亞，失明，創作了史詩《伊利亞特》和《奧德賽》，兩者統稱《荷馬史詩》。目前沒有確切證據證明荷馬的存在，所以也有人認為他是傳說中被構造出來的人物。而關於《荷馬史詩》，大多數學者認為是當時經過幾個世紀口頭流傳的詩作的結晶。
nikaudip atu nakamuan 生平及傳說
mikawaway-kalumyitiinai’ tu ku sulitan ni He-lan, sisa yadah ku sasakamuen ci nidaan, nika inai’ naming ku tatenaay. nipilecuhan atu dimiad caay katinengi, nisulitan tu demiadan caay tu ka tinengi. sakay nikaudip nida, sulit nu Ku-si-la sye-cia ci Si-luo-duo-de saan tu nikaudip ni He-ma itida i nikaudip nida a zitayan nu nuayawan caay pilakuuyt tu sepat a lasubu nu mihcaan, hakiya mikiayaw tu kunyen walu a lasubu lima a bataan nu mihcaan. uyniyan a nakamuan, idaw ku sananay ci He-maan a ziday caay pibatad tu Te’-luo-yi nikalepacawan, hakiya mikiayaw tu kunyen sabaw tusa a secian. ni He-ma a zitayan hakiya u kunyen nu ayawan a cacay nu bataan a secian. pilecuhan ni He-ma, idaw ku caayay kalecad nu nakamuan. naidaw ku pituay nu kitidaan atu cense masasualaw tu ci He-maan a kinlian. sayadahay a nakamuan namakayda i Yi-aw-ni-ya, daysa nida a cudad yadah ku namaka Yi-aw-ni-ya a nakamuan.
關於荷馬的資料很少，所以對其生平有很多說法，但都無確鑿證據。荷馬的出生日期與出生地不詳，其史詩時間亦不詳。關於他的生活年代，古希臘歷史學家希羅多德認為荷馬生活在自己的時代之前至多不超過四百年，即大約公元前850年左右。除了這個廣為接受的說法，也有人認為荷馬的年代離特洛伊戰爭的年代不遠，大約是公元前12世紀早期。荷馬年代大約是公元前十世紀。
關於荷馬的出生地，也有很多說法。曾經就至少有七個地方或城市競相爭奪荷馬的「所有權」。最為接受的說法是他來自伊奧尼亞，因為他的詩中有很多伊奧尼亞的方言。
wenday ni He-ma 荷馬問題
mikawaway-kalumyitiKu-si-la tademaw sakay ci He-ma nicudadan palSi-la lalanagawan a sakapahay nu He-ma palabinacadan a kasenengan, nika ci Tin-ken saan ci He-maan u “ misulitay a tapang”. nika i sabaw tu pitu hedek a secian, hamaw sa pabaliw idaw haw kina ci He-ma a tademawsa, atu pilecuhan, nikaudipan, nicudadan nidaay hakiya sisangaan nida idaw ku caayay kalecad nu niadihan, mala “ He-ma nu wendayan”.
古希臘人一直將荷馬史詩視作希臘文化的精華將荷馬視作民族的驕傲，但丁更稱荷馬為「詩人之王」。但自17世紀末以來，漸漸開始有學者對於荷馬是否確有其人，以及他的籍貫、生活年代、史詩是否他一人所作等一系列問題都有不同看法，形成「荷馬問題」。
i sumamad yadah ku liwan tu namaka ci He-maan a nisulitan, nika mahicaay kiya ku labu, ahican miadih. He-ma a nikaudipan hakiya i kun-yen nu ayawan tu sabaw tusa a secian katukuh i kunyun nuayawan tu pitu a secian, nipilecuhan nida a diyadu’an, niliwanan nu sumamad han tusa a sasulitan, masakamutu pituay a niyadu’an, hakiya nakamuan tu luma’ nida itini tu i putuay nu niyadu’an. sipakayda i cudadan nu laculan atu nakamuan nu picidekan, ci He-ma hakiya u Siw-ya-si-ya nutipanay a Yi-aw-ni-ya tademaw, sadikuday kapatayan i Ay-cin-hay a Yi-aw-se-daw. idaw ku musakamuay nu sumamaday a misulitay nu tademawan namaka Pa-pi-lun dakepan ci He-ma pataydan i Si-la sa, ci “ He-ma” itida i Si-la nasulitan pal “ sapatawid tu tademaw” han ku nipikaysiaku. duma satu, ci He-ma u tatayna sa, hakiya ci “ He-ma” u masakaputay nu misulitay a nganganan sa. tunikamenuan ni He-ma, cacay nu sumamaday nu mituktukay a tademaw, sakatusa nu sumamaday a Si-la tademaw palutatengan tu nikamenu’an, makaybalucu a makaadih tu tuuda aca a kakatinengan.
古代曾留下多篇荷馬傳記，但內容矛盾，難作參考。荷馬的生存年代約為公元前十二世紀到公元前七世紀，關於他的籍貫問題，古代流傳下來兩行詩，都提到七座城邦，或說他的家鄉就在這七座城邦之中。根據史詩的內容和語言特點，荷馬可能是小亞細亞西部的伊奧尼亞人，最後死在愛琴海的伊奧斯島。也有古代作家指荷馬從巴比倫被擄到希臘，「荷馬」一字在古希臘文正作「人質」解。
另外，或說荷馬是個女人，或認為「荷馬」只是某詩人團體的名稱。至於荷馬的失明問題，一者古代的樂師常為瞽者，二者古希臘人相信眼睛失明，會使內心更能看到事物的真相。
nikaaalawan tina cudadan, namaka sabaw tu pitu a secian, micuyi tu kina katuuday nu tademawan, tademaw namaka cudad malingatu tu masasualaw tu. tatengan nikaaalawan tina cudadan namaka sabaw tu walu a seci nikuda, caypic walwal mihcaan kaadihan a “ Yi-li-ya-ta’” wi-ni-se nalimaan a nisulitan a nisangaan tu He-ma a nisulitan mala katuuday nu tademawan a nikaaalawan, misuayaw tu dadadiwan nu natangahan a nipikinkiwan tada maaalawtu ka pihaceng.
對於史詩本身的爭論，自十七世紀以來，就受到人們的廣泛關注，人們就史詩的形成過程展開了激烈的爭論。真正的爭論是出現在十八世紀後期的，1788年發現的《伊利亞特》威尼斯抄本中的一些注釋使荷馬史詩成為許多人爭論的熱點，對民間詩歌創作的研究促進了這一爭論的深入。
nu paylumalumaan a niadihan malatulu, sipakayda i De-kuo syece ci Wuo-e-hu dayhu a “ apuyuay dadiw nakamuan” saan nikalingatu nina cuda sipakayda i kunyen nu ayawan sabaw tulu a seci katukuh i kunyen siwa a seci nu ayawan, caay namin kalecad ku misulitay a natangahan, u nakamuan sa anikalaylayan, nisakapahan tu nisulitan, madayumay ni He-ma, u Yi-ta-li sye-ce ci Cen-pa-di-se-ta.Wi-ke u dayhu a “ palecad nu nakamuan” saan ci He-ma micukaymas tu sumamaday nu tademawan a nilacula natangahan misanga tu sapalecad a dadadiwan, “makaybalucuan a nakamuan” sakay nina tusaay a nidatengan malatusa tu ku nabalucuan, saan ninatusaay a cudadan malanuayawan ni He-ma natangaah nisulitan tu tusaay a sakacaay kalecad a nisulitan, sipakayda tu tawan anipisilemedan, haymaw sa malatanayuay a cudadan. sisa ninacuda idaw ku sapalecad a nisangaan, idaw ku mahicaay kiya.
各家的觀點基本可分為三類：以德國學者沃爾夫為代表的「短歌說」認為史詩形成與公元前十三世紀至公元前九世紀，各部份由不同的詩人創作，代代口頭相傳，後來經過加工，整理成文字，基本部份屬於荷馬；以義大利學者詹巴蒂斯塔·維柯為代表的「統一說」認為荷馬利用前人的資料創作了統一的詩歌；「核心說」實際是對上述兩種觀點的折衷，認為兩部史詩形成之前荷馬創作了兩部篇幅不同的史詩，後經過他人加工整理，逐漸形成長篇，因此史詩既有統一布局，又包含矛盾。
Amilika a syece ci Mi-e-man. Pa-li sakamusa ci He-ma cudadan u mahiniay nu dadiwen midangay nu dadaydayan, satabakiay a siwmian u He-ma cuda idaw ku sananay tu “ He-ma-se-taw-yi”. sakay midangay mudadiway a sitangahay nu tademawan, idaw namin ku mahidaay a sasakamuen, sasapulungan a kapahay, nu katahekalan migiki. ci He-ma cudad yadah ku masahicaay a kitidaan, tatengan u kapahay nu kakaydihan.
美國學者米爾曼·帕里的研究，是「荷馬問題」的研究史上一個轉捩點。實地研究過南斯拉夫遊吟詩人的傳統後，帕里指出荷馬史詩正屬這類遊吟傳統，最大的證明就是荷馬史詩裏充斥的所謂「荷馬式套語」。凡是遊吟詩人，都備有大量那類套語，以便湊合格律，即興演出。荷馬史詩很多看來矛盾的地方，正是出於湊合格律的需要。