Jianshi

Jianshi (尖石鄉)

Jianshi (尖石鄉)

a sakuwan ku Hsinchu. kumud nu kalesakan, 522.98 km². （kalesakan nu linpanti 397.38 km², kalesakan nu pawliwti 114.53 km²）, u kasabinawlan, 9,456 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 2,825 ku luma’. ilabu nu kasaniyazu’ nu siyang sa, 8,569 ku yincumin a tademaw. u kasabinawlan, pakalatu 91% (Tayal) ku kasabinawlan. u Tayal ku sakalaniyazu’.

nikasakuwakuwan

Jianshi (尖石鄉) mala 7 a cuwen atu 49 ku niyazu’.

kina 49 a niyazu’sa, Mkzihing（義興部落）, Mkmatuy（馬胎部落）, Piling（比麟部落）, Paqiy（吹上部落）, Yutak（小錦屏部落）, Kbaqeh（那羅一部落）, Cinbulan（那羅二、三部落）, Kuxan（那羅四部落）, Ageq（那羅五部落）, Micista（那羅六部落）, Mknahuy（拿互伊部落）, Mksuzing（麥樹仁部落）, Mklapay（加拉排部落）, Lkuxan（過水橋部落）, Hbun-Rangay（下水田部落）, Mkslaq（上水田部落）, Qwayux（武漢部落）, Hbun-Qramay（煤源部落）, Pololan（福祿灣部落）, Uraw（宇老部落）, Libu（李埔部落）, Llyung（馬里光部落）, Ulay（烏來部落）, Batul（泰平部落）, Mami（馬美部落）, Quri（石磊部落）, Plmwan（平論文部落）, Tayax（抬耀部落）, Ponaway（帛納外部落）, Smangus（司馬庫斯部落）, Thyakan（泰崗部落）, Smangus（斯馬庫斯部落）, Cinsbu（鎮西堡部落）, Yuluw（養老部落）, Gowryu（合流部落）, Rahaw（拉號部落）, Cyocuy（鳥嘴部落）, Hbun kramay（煤源中部落）, Hbun-tunan（控溪部落）, Kin lwan（錦路部落）, Qolu（上田埔部落）, Qyuws（下田埔部落）, Hbun-lesa（合汶壘上部落）, Metapay（梅達拜部落）, M’yutak（梅阿尤達克部落）, Mrmurak（梅拉姆拉克部落）, Spwan（司普萬部落）, Melukux（梅魯庫互部落）, Metuiy（梅杜依部落）.

kakitidaan (地理)

kitidaan (地理)

尖石鄉（臺灣客家語海陸腔：ziamˋ shag˙ hiongˋ；泰雅語：Nahuy），位於臺灣新竹縣東南端，與五峰鄉同為新竹縣的山地鄉，面積約527.5795平方公里，為新竹縣面積最大的行政區。

Jianshi (尖石鄉) “Taywan ngayngay a kamu hay-lu a ngalngal, ziamˋ shag˙ hiongˋ, Atayal, Nahuy, idai Taywan Sin-cuku sakawaliyan timulan, atu Wufeng (五峰鄉) malecad tu Sin-cuku a san-ti’ niyadu’, ahebal nu ka kitidaan han 527.5795 pin-fan-kun-li, u Sin-cuku satabakiay saahebalay nu sin-cen-ciu (行政區).

境內海拔高度約為200~2000公尺，主要居民為臺灣原住民族（泰雅族）、及客家人。

labu nu talakaw han makaala tu tusa a lasubu (200) tusa atu tusa a malebut (2000) kun-ce, angangan nu muenengay u Taywan yincumin a binacadan “Atayal a binacadan”, atu ngayngay a tademaw.

鄉內海拔一千五百至三千公尺高山林立，為北部著名的山地鄉。鄉名源自於轄內那羅溪、嘉樂溪匯流處一塊聳立如尖筍的巨石。

ilabu nu niyadu’ talakaw han makaal tu cacay a malebut lima a lasubu (1500) katukuh tulu a malebut (3000) a kun-ce kilangkilangan nami. nu amisan u sasinganganay nu santi a niyadu’. ni kasinganganan namakayda i niyadu'ay tu Naluo sauwac(那羅溪), Ciw-le sawac (喜樂溪) kapulungan malikid nu nanum masamutidengay nu madicemay a tebue’ nu ba’tu.

海陸客家語，又稱海陸片，是漢語族客家語的一個支系，主要分布在中國廣東省汕尾市，以及臺灣一些客家人社區。

haylu a ngalngal nu angayangay, singangan nacu tu hay-lu-pin, nu layak a bninacadan nu ngayngay a sakacacay nu kakamuwan, tadaangangan nuheni i tida mapahelak i Cung-kuo kuan-tung-sen san-wi-se (中國廣東省汕尾市), atu Taywan a ngayngayan a niyadu’.

尖石鄉北接關西鎮，東北鄰桃園市復興區，東鄰宜蘭縣大同鄉，南接苗栗縣泰安鄉，西鄰五峰鄉、橫山鄉。

Jianshi (尖石鄉) amisan mitulin tu kun-si-cen (關西鎮), wali amis sibiyaw tu Taw-yun-se fu-sinciu (復興區), waliyan sibiyaw tu I-lansen Ta-tun niyadu’ (宜蘭縣大同鄉), timulan mitulin tu Miw-li-kin Tay-an niyadu’ (苗栗縣泰安鄉), nutipan sibiyaw tu Wu-eng (五峰鄉), hen-san niyadu’ (橫山鄉).

因山脈分成前山、後山兩大區域，前山包含新樂、嘉樂、錦屏、義興及梅花五村落；

i nabuyu' idaw ku nika babenis tu nuayawan a buyu’, nikudan a buhu’ nu tusaay a kakitidaan, nuayawan a buyu' idaw ku Sin-le’(新樂), Cia-le’(嘉樂), Cin-pin (錦屏), I’-sin (義興) atu Ma-hua-u (梅花) lima a niyadu’an,

後山有玉峰及秀巒二村落，乃泰雅族的原鄉，有塔克金溪及薩克亞金溪。

nikudan a buyu' idaw ku I’-fun(玉峰) atu Siw-lun(秀巒) tusa a niyadu'an,

naw Atayal a tadaniyadu'an, idaw ku Takicin sauwac (塔克金溪) atu Sa-ke-ya sauwac (薩克亞金溪).

塔克金溪為淡水河水系最遠之源流，其源於品田山北側；薩克亞金溪源於大霸尖山北側，與塔克金溪流至秀巒會合成馬里克灣溪，乃苦花與石斑魚的故鄉。

Ta-ke’-cin sauwac (塔克金溪) nu tukusay a nanum sabataday nu misilsilay a nanum nu sabataday nu anganganan a nanum, kalinatuan u Pin-tan buyu' (品田山) nu amisan, Sake’-ya-cin sauwac i tida i Tapa’-cin abuyu'an (大霸尖山) nu amisan, atu Ta-ke’ya-cin sauwac (塔克亞金溪) misilsilay katukuh i Siw-lun (秀巒) malalitemuh mala Ma-like’-wan sauwac (馬里克灣溪), u luma’nu lunung atu se-pan a butingan.

Ce-yu buyu' (池有山)

池有山，又稱玉羅府山，位於臺灣臺中市和平區梨山里與新竹縣尖石鄉秀巒村之間，為台灣知名山峰，也是台灣百岳之一，排名第52。

Ce-yu buyu'(池有山), idawaca ku ngangan u I’-luo-fu buyu' (玉羅府山) itida i Taywan Tay-cun-se’hepin kitidaan (臺灣臺中市和平區) lisan-li (棃山里) atu Sin-cu-kin Jianshi (尖石鄉) siw-luon (秀巒) a niyadu’an nu laad, u Tay-wan sasinganganay a buyu', u Tay-wan a cacay a lasubu nu buyu'an, silesilen a singangan han sakalima a bataan idaw ku tusa (52) a buyu’.

池有山高3,303公尺，山頂有三等三角點，屬於雪山山脈，武陵四秀之一；因山嶺西部草原有新達池、亞美池與品田池等數座高山池塘，故名。

Ce-yu buyu' (池有山) talakaw han tulu a malebut tulu a lasubu idaw ku tulu (3303) a kun-ce, tuduh han idaw ku tulu a malecaday nu tuluay a kalimucu' a sasulitan, u Siy-san a babuyu'an (雪山山脈), Wulin (武陵) nu sepat a bangacalay nu buyu’an,tungduh nu buyu nutipan a lutuklutukan idaw ku Sin-ta-ce(新達池), Ya-ma-ce (亞美池) atu Pin-tan-ce (品田池) nu pinaay a talakaway nu buyu' a sasawacan, nikasinganganan.

其泰雅語稱呼為「Tamarappu」，音譯為塔馬拉普山；日文漢字轉譯為玉羅府山。池有山西方為品田山，東側則接桃山、詩崙山與喀拉業山。

pangangan han nu Atayal u “Tamarappu” ngalngal misegitu Tama-lapu-san (塔馬拉普山), Zipun nipibelihan u I’-luo-fu buyu' (玉羅府山). Ceyu-buyu' (池有山) nutipan han u Pin-tan buyu' (品田山), waliyan mitulin tu Taw-san (桃山), Se-lun buyu' (詩崙山) atu Ke’-la-ya buyu' (喀拉業山).

霞喀羅事件，是發生於日治台灣的一系列原住民武裝衝突事件，發生地點位於今新竹縣尖石鄉。

Sia-ke’-luo a kawaw, nika sikawaw itini i Zipunan nu Taywan a yincumin nu kalepacawan anika adaan nu kawaw, kasikawawan i tini i Sin-cuku Jianshi (尖石鄉).

主因為台灣總督佐久間左馬太於1910至1914年所實施的五年理蕃計畫，對於台灣北部山區原住民進行數次的武力掃蕩、沒收武器及限縮活動範圍等高壓措施，

sakasikawaw u Taywan Cun-du cuo-ciu-cin-cuo-matay (台灣總督佐久間左馬太) itini i cacay a malebut siwa a lasubu cacay a bataan (1910) katukuh i cacay a malebut siwa a lasubu cacay a bataan idaw ku sepat (1914) a mihcaan mitaneng tu limaay a mihcaan ni kasikiyakuwan a kawaw, milihida tu Taywan amisan nu buyu' a yincumin kinapina micumud misawacu, mialaw tu kuwan a tutuudan atu mikuwan kelec nu kakawaw atu a pakalaluwayluway amisa lihalay muculil mipenec misanai' tu tademaw.

引發當地原住民的不滿，再加上原住民各部落間舊有的仇恨與矛盾，因而導致一連串的暴力衝突。

kalingesantu nu niyadu'ay a yincumin, macunus aca nu niyaniyadu'ay anikasasuada nu niyadu'ay tu malumanay a linges atu kainaian nu laheci a balucu', sisa linga tu satu idaw kuni kasasuadaan a malalebu.

尖石鄉是新竹最大面積的鄉，同時也是山地原住民的聚集地，尖石鄉山林景緻壯麗唯美，沿途處處是美景呢!通過熱鬧的內灣，就能來到尖石鄉啦~

Jianshi (尖石鄉) u Sin-cu satabakiay a ahebalay nu lala' a niyadu'an, u kapulungan nu yincumin a niyadu’ nu kupulungan a kakitidaan, Jianshi (尖石鄉) sakanamuhan bangcalay nu aadihan nu kilakilangan, kaydaan muculil bangcal sa adihen. milakuyt tu kacinlawan nu Na-wan(內灣), maka tukuh tu itini i Jianshi (尖石鄉).

來到尖石鄉，一定不能錯過絕美的北角吊橋，吊橋的另一端還有美味的楓北角咖啡可以品嚐，基本上路過的旅人，無一不停留唷!

makatukuh i Jianshi (尖石鄉), kanca milakalak tu bangcal nu pe-ciw (北角) nu mapacacuyan a kayakay, dumaan a tapiingan nu mapacacuyan a kayakay han idaw ku tatanaman tu Hunpeciw (楓北角) kafa tatanaman, mutaydaay a tademaw kanca musaluimeng.

六號花園隱深在山林之中，花園綠意盎然，能在此喫茶用餐，欣賞尖石上的美景，很是放鬆。

saka enem a balubaluan mahida miculimekay i kilakilangan nu buyubuyu'an, langdawsa adihen ku balubaluan, tayniay nu mukanay a tademaw, kanca miadih tu bangcal nu pala, mahida u ahemaw ku udipudipan numita.

紅薔薇也是尖石著名的景觀，特色的彩繪森林屋，能感受到山林中的藝術之美，讓寧靜的大自然擁有色彩與朝氣。

Hun-cin-wi (紅薔薇) u Jianshi (尖石鄉) sakasingangan nu aidangan, picidekan un kulitkulitan a luma’, madateng kita tu nu buyubuyu'an a nalimaan nu bangcal, nu caaya kaw cinlaway a lihalayan nu kakitidaan idaw ku nikulitan atu kasi icelangan nu demiad.

海拔1200公尺的天空必訪景點，登上觀景台，能將美麗的山巒及雲海盡收眼底!

talakaw makaala tu cacay a malebut tusa a lasubu (1200) a kun-ce u tapukuwan ku tataydaan a midang, makatukuh tu sakatapabaw i adawangan, tada maadih tu ku bangcal a buyubuyu’an atu masa babuybabuya a laden mahida i matamataan numita a madateng.

Sin-cu baluhay aaidangan (新竹新景點)

尖石青蛙石天空步道，新竹唯一玻璃能站在懸空飄浮在溪谷上的玻璃平台，一覽那羅溪壯觀飛瀑與美麗的溪谷風景，而容易攻略的森林步道更是健行好去處，

Jianshi (尖石) balaud nisilesilan tu ba’tu a tapukuwan nu caculilan, Sin-cu nu masacacayay a galasu taneng mutideng ini masabahelay itida i sawuac nu galasu a enalan, miadih ku Na-luo (那羅溪) sauwac tunika sedaysa nu cascas atu bangcal nu sauwac a aadihan, madayuman katukuh han nu kilangkilangan a caculilan u sakapahay nu tataydaan a muculil.