Wikipitiya

Nepal

Nepal（尼泊爾）

Flag of Nepal.svg
u hata nu Nepal （尼泊爾）

Nepal, i sasa nu Himalayas (Ci-Ma-La-Ya buyu' (喜馬拉雅山), Di’tu mikiyadah tu tademaw, biyu hantu mikiyadah tu luma, liwanen ku kakelidan nu babalaki a kanatal.

siwkay

mikawaway-kalumyiti

u Nepal（尼泊爾） sa i labu nu Asia (亞洲), itiza i 28 00 N, 84 00 E.

u ahebal nu lala' mapulung sa izaw ku 147,181 km2.

u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 143,351 km2, u ahebal nu nanumay sa izaw ku 3,830 km2.

hamin nu tademawan sa 29,033,914.

kakalukan umah sa 28.80%, kilakilangan umah sa 25.40%, zumaay henay umah sa 45.80%.

tapang tusu nu kanatal (首都)

mikawaway-kalumyiti

u tapang tusu nu kanatal sa u Kathmandu (加德滿都).

kakinginan nu kanatal demiad (國家紀念日)

mikawaway-kalumyiti

kakinging nu kanatal demiad sa 28 bulad 5 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

mikawaway-kalumyiti
 
Nepal (orthographic projection)
 
Map of Nepal (Political and Administrative)

u tabakiay a tapang nu kanatal (cong-tung, 總統) ayza sa ci Bidhya Devi Bhandari, micakat a demiad sa i 2015 a mihca 10 bulad 29 demiad.

cunli (總理)

mikawaway-kalumyiti

u cunli nu Nepal (尼泊爾) ayza sa ci Khadga Prasad Sharma Oli (卡德加·普拉薩德·夏爾馬·奧利), micakat a demiad sa i 2018 a mihcaan 2 bulad 15 demiad.

  • Nepal
  •  
    Kathmandu
  •  
    Kathmandu
  •  
    Bhaktapur
  •  
    Patan
  •  
    Khumbu
  •  
    Gokyo
  •  
    Mustang
  •  
    Chitwan

Boudhanath Stupa (peo-da-ha tabakiay a fu-ta，博達哈大佛塔)

mikawaway-kalumyiti

博達哈大佛塔於加德滿都東北方向約10公里處。

Boudhanath Stupa (博達哈大佛塔) i Kathmandu (加德滿都) nu waliyan amisan a pasaydaan i cacay a bataan a cong-li nu niyaduan.

塔高38米，周長100米，是全世界最大的圓佛塔，也是聯合國人類文化遺產之一。

talakaw nu biyu, liklik han makaala tu tulu a bataan idaw ku walu a lawat, liklik nu tanayu' makaala tu cacay a lasubu a lawat, u kitakit nu satabakiay nu mamulmulay a samian (佛塔) u nu linhekuo nu tademawan a binacadan nu lalangawan.[1]

也是加德滿都最神聖的佛教朝拜聖地之一。

u Kathmandu (加德滿都) nu sakapahay a kataydaan nu katuuday mipaypay a aidangan.

博達哈大佛塔的白色巨大穹形（圓拱形），象征寬大為懷的思想，穹形上方還有一個方形尖塔，塔尖是金色的，四面都畫有巨大的佛祖眼睛。

Boudhanath (博達哈) a tabakiay nu salengacay a mamulmulay nu nisanga'an tu sami, mahida milayap tu lihalay nu balucu numita anidatengan, ipabaw idaw henay ku masikakuway nu madicemay a biyuan, udicem nu biyu han kimkiman ku kulit, iliwliw han idaw kunipikulit tu tabakiyay nu sami a mata.

[2]塔底的外緣，刻有108尊阿彌陀佛的小浮雕。[3]

[2] sasa nu biyu a liwliwan, idaw kunipituktukan tu cacay a lasubu idaw ku walu (108) a samian ni tuktukan i sapad.[3]

佛塔周圍掛滿了隨風飄揚的經幡（上面寫經文的旗子），有紅、綠、藍、白、黃五種顏色，分別代表構成世界的五種基本元素。

liwliw nu samian yadah kunipahcek tu nisulitay i payapay (idaw kunisulit tu cudad i payapay) idaw ku sumanahay, sumilaway, langdaway, sanglacay, kalawlawan lima ku kulitan, kala sa tayhuwan nu kitakit a limaay nu matatungusay nu sakasiwantan.

尼泊爾信徒在博達哈大佛塔祈禱時，會順時針方向繞行，一邊數念珠、背經文，一邊轉動祈禱輪。

[3]Nepal (尼泊爾) a singgar itini i Puo-ta-ha-tabakiay nu smian (博達哈大佛塔) miinuli, mikilul tu culil nu tuki mihaliyud, misausi tu udu' miinuli tu, miasip tu sasainulian, milineng tu lalalinengan tu aasipan .

每年藏曆新年期間（西曆2月左右），都會有喇嘛在此舉行盛大的祭典，成千上萬的朝聖人潮從四面八方湧入，將博達哈佛塔裝點得熱鬧非凡。

tu mihcaan nuheni a kuyumi baluahay amihecaan (nu amuhun a demaad tu tusaay a bulad) idaw ku Lama (喇嘛) itini sikawaw tu tabakiya a nipisalisin, nunamaka cuwacuwaay atdemaw tayni namin itini misalisin, mapahiya ku Boudhanath Stupa (博達哈大佛塔) misa bangcal sakacinglawan sa.[4]

2015年4月尼泊爾發生8.1級地震，博達哈大佛塔的主體建築頂部開裂，副塔坍塌，經過一年多的修復才恢復原貌。

tusa a malebut cacay a bataan idaw ku lima (2015) a mihcaan tu sepatay a bulad Nepal (尼泊爾) itawya tabaki ku ninel makaala tu 8.1ci ku ninel, Boudhanath Stupa (博達哈大佛塔) a tatektekan nu luma mapela’ ku tungduh, sakatusa anisangaan tu miyuhan mapelad, makaala tu cacay a mihcaan kunipisanga hamaw sa mahedek mahidatu u sangtu nu naayaway ku sangan.[5]

Ku-Ma-Li tatayna a Di’tu (庫瑪麗女神, Kumari)

mikawaway-kalumyiti

庫瑪麗是尼泊爾的「活女神」，由還沒有月經的處女擔任，被視為守護皇家的女神「塔蕾珠」的化身。這個風俗起源於17世紀。包含加德滿都在內，幾個大城市都有守護當地的庫瑪麗女神。

Ku-Ma-Li (庫瑪麗) sa u Nepal (尼泊爾) nu maudipay tataynan a "Di’tu", u caaya henay kabulad nu tataynaan kusi kawaway, pala midipud tu hwang-ciya (皇家) a tatayna a Di’tu ci "Talacu (塔蕾珠)" nu mapalaway. nina lalangawan han namakayda i sabaw tu pitu a secian.

mapulung atu Ca-de-man-tu (加德滿都), panaay a tabakiay nu dusean idaw namin kumi diputay tu niyaduay a Ku-Ma-Li (庫瑪麗) a Di'tuan.

加德滿都的庫瑪麗地位最高。女孩一旦確認成為加德滿都的庫瑪麗，就要離開家，住在寺廟中。她平日走路都要坐神轎，雙腳不能碰地。

Kathmandu (加德滿都) a Ku-Ma-Li (庫瑪麗) u satalakaway ku ngangan nida. u tatayna anu tatengan mala Kathmandu (加德滿都) a Ku-Ma-Li (庫瑪麗), amiliyastu tu luma, itida tu muengen i biyuan. muculilsa tu demiad ayda i aenengan nida tu hahuwaden nu sami mueneng, kukuhantu acaay piepin tu lala'.

平日她閉門不出，只有在特殊的節日和時段才會讓民眾前往膜拜，並受她祝福。如果庫瑪麗月經來了，或流血，她就要退位。

tu demidemiad caay ka tahekal cinida, tawyasa picidekan nu demiad atu tuki kiya idaw ku taydaay nu tademaw mipaypay, kiya pada'suen nida. anu ci Ku-Ma-Li (庫瑪麗) mabulad satu , anu maidang satu, amiales tu cinida.

庫瑪麗在信眾前不輕易流露感情，如果她對信眾作出突然的行為或表情，那可能表示信眾將有的不幸。

Ku-Ma-Li (庫瑪麗) itini i nuayawan nu sinza caay pisatahaw patahekal tu kapah nu udip, anu misatahaw cinida tu siza cidek saku wayway atu bihid, anumahida sa asikawaw ku singza.

例如: 突然嚎哭或大笑：重病甚至死亡

patinaku: tanu tuwaw sa muangic atu tanu tuwa sa matawa sa: pihaceng ku imelang alaw tahpatay satu

抽泣或揉眼睛：生病，瀕臨死亡

mihukahuk muangic atu minecnec tu mata sa: imelangay , macapitu mapatay

發抖：牢獄之災

mamilmil sa: amapulul sa

拍手：國王會有不測

mitepatepa tu lima sa: asikawaw ku kuowan

動手抓食供品或禮物：破財

mitiyung tu tuni patata tu kakanene aru cancanan i sasamian sa: mala pakuyucay[6]

Du'-Pa putah (杜巴廣場)

mikawaway-kalumyiti

世界文化遺產, 歷經千年滄桑的三座舊皇宮廣埸, 加德滿都杜巴廣場, 帕坦杜巴廣場和巴特崗杜巴廣場.

kitakit a lalangawan u liwan nu nipahetik nu babalaki (遺產). namakayda i malebut nuni kangeluan ani culilan tu tuluay a malumanay nu hun-kun (皇宮) a putah, Cia-De-Mang-Du-Du'-Pa Kathmandu (加德滿都杜巴) a putah, Pa’-Tam-Du’-Pa (帕坦杜巴) a putah atu Pa-Te-Kang-Du’-Pa (巴特崗杜巴) a putah.

加德滿都谷地內, 存在著三座古城: 加德滿都, 帕坦和巴特崗, 及其周邊的村落城鎮, 組成了 尼泊爾的首都加德滿都.

Kathmandu (加德滿都) diheb/helung i labu, idaw ku tuluway nu malumanay a niyazu': Kathmandu (加德滿都), Pa’-Tam (帕坦) atu Pa-Te-Kang (巴特崗), atu liwliw nu niyadu', mala tuse nu Nepal (尼泊爾) Kathmandu (加德滿都).

這三座古城也各自擁有一座杜巴廣場(意為皇宮廣場),是當年三個王國的王宮廣場.

nina tuluay a malumanay a niyazu', idaw ku masacacay a Du’-Pa pudah (杜巴廣場)" imi hantu u hungkun a putan), nu tawyaay a tatuluay nu wan-kuo (王國) a Wan-Kun putah (王宮廣場).

尼泊爾馬拉王朝第六代國王去世後,其三個兒子各據一方, 自立為王, 為奪取西藏商路的控制權, 相互征戰, 斥巨資修建王宮廣場.

Nepal (尼泊爾) Ma-La-Wancaw (馬拉王朝) sakaenemay a kuo-wan (國王) mapatay satu, nu tatuluay nida a tatamaan a misiteked namin, patideng tunu udiptu a luma (王), mangalay mialaw tu Si-Can (西藏) a dadan nu sapisiwbay a nipikuwan, masasuad kunuheni, tabaki kuni patahekal tu kalisiw misumad tu Wan-Kun Putah (王宮廣場).

它囊括了尼泊爾十六世紀至十九世紀間的尼瓦利古典寺廟建築和宮殿, 現都已成為寶貴的世界文化遺產.

u Du'-Pa putuh hami hanida ku Nepal (尼泊爾) 16 a seci katukuh 19 a seci tu laad nu Ni-Wa-Li (尼瓦利) nu malumanay a biyu (寺廟) nipisanga'an atu kun-tian (宮殿), ayda hantu mala sakadimelan a kitakit nuni pahatik nu babalaki.[7] 

Ci-Wan kanatalay a aaidangan (奇旺國家公園)

mikawaway-kalumyiti

位於喜馬拉雅山腳的奇旺國家公園, 是少數幾個未曾遭受破壞的洷地, 其範圍曾廣及印度和尼泊爾之山噜麓地帶.

itida i Himalayas (Si-Ma-La-Ya buyu' (喜馬拉雅山) a sasa ku Ci-Wan (奇旺) kanatalay a aaidangan, u adidiay nu pina caay henay ka laecus nu masengetay a kitidaan, kakitidaan han naw ahebalay katukuh i India (印度) atu Nepal (尼泊爾) a buyu'an.

區內蘊藏有豐富的動植物生態, 除了為最後一群的單角亞洲犀牛之棲居地外亦為珍貴稀有的孟加拉虎最後庇護所之一.

ilabu nu buyu' yadah ku lacul tu canacanan a kilakilangan atu aadupan, u sadikuday nu Asia cacaya a ngawa' nu katalan (亞洲單角犀牛) a kitidaan idaw henay ku sakaetiman nu Munciala a lukedaw (孟加拉虎), sadikuday a dadiputen nu kakitidaan sa.[8]

laylay a kakanen (傳統飲食)

mikawaway-kalumyiti

尼泊爾並沒有發展出代表性的飲食及烹飪特色, 大多數的飲食風格是承襲印度地方性的烹調方式再加以變化而來, 或者是由西藏的飲食演變而來的.

Nepal (尼泊爾) inai ku sapatinaku tu kacakatan atu sapacidekan nu salamian, hatidaay tu anipi salamian miduduc tunu India (印度) nu niyaduay anipa salamian alahican sasumadsumad han kuyu nipisalamian, hakiya namaka Siceng (西藏) ani salamian tunika sasumadan.

尼泊爾人喜歡吃米飯與薄餅, 馬鈴薯, 青菜和羊肉, 喜愛喝牛奶和茶, 烹煮食物時, 不論肉類或蔬菜, 都會加入大量的各種辛香料.

Nepal (尼泊爾) a tademaw manumuh mukan tu hemay atu nisanga'an tu mimhun a piyan, malinsu’ (馬鈴薯), lami' atu titi nu sizi, manamuh tu buling (牛奶) atu ucia (茶), yumisalami’ satu, anu u basistu atu lami’, canca palamel tu cancanan nu sakaasu nu kakanen.

不同的種族通常也有自己不同的烹調方式及飲食習慣.

caay kalecd nu binacadan idaw kunu udipay a sakacaay kalecad nuni salamian atu nanam nu udip a mukaen.

一般用餐時, 每人使用一個大圓盤, 盛放米飯或薄餅, 較講究的家庭會使用小碟子盛放其他配菜和醃菜以及豆子湯等, 之後再以右手指腹將米飯和配菜伴著吃.

mukan satu, ku tadeaw miala tu tabakiyay a sala (kapiya), papadengan tu hemay atu nisang'an tu mimhung (麵粉) a piyang, u madimelay a luma han u adidi'ay a sala (kapiya) ku papadengan tu lami’ atu nipacikahan atu kabi nu lumingay, sa u kawanan a taluduan nu limaan sapimimi' tu hemay atu lami' mukan.[9]

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan

mikawaway-kalumyiti
miala i "https://szy.wikipedia.org/w/index.php?title=Nepal&oldid=128735"