Shoufeng
siwkay mikawaway-kalumyiti
Shoufeng a sakuwan ku Hualien. kumud nu kalesakan, 206.4 km². （kalesakan nu linpanti 27.53 km², kalesakan nu pawliwti 19.03 km²）, u kasabinawlan, 17,884 ku tademaw. u kasalumaluma’ sa, 6,803 ku luma’.
ilabu nu kasaniyazu’ nu siang sa, 5,671 ku Yingcumin a tademaw. u kasabinawlan, Pakalatu 32% (Pangcah) ku kasabinawlan. u tademaw ilabu nu siang u paylang ku alumanay.
Koli Tunghua tabakiay a cacudadan itini tu, itiza i Chisie(志學村). u kapahay a cacudadan kuyni. katuud ku micudaday.
nikasakuwakuwan mikawaway-kalumyiti
Shoufeng mala 20 a cuwen atu 16 ku niyazu’.
tina 16 a niyazu’sa, Ciamengan（壽豐部落）, Kiku（溪口部落）, Banaw（池南部落）, Rinahem（光榮部落）, Ciwidiyan（水璉部落）, Telu´（豐坪部落）, Cealalupalantdlu（豐山部落）, Adetuman（平和部落）, Tdlu（豐裡部落）, Sawanengan（共和部落）, Taukak（樹湖部落）, Cihak（志學部落）, Cipuypuyan（米棧部落）, Tumay（鹽寮部落）, Sililasay（月眉/上部落）, Siapaluway（月眉/中部落）.
壽豐鄉（阿美語：Rinahem；撒奇萊雅語：Alupalan）位於臺灣花蓮縣東部中段，北臨吉安鄉，東濱太平洋，西鄰秀林鄉，西南連萬榮鄉，南接鳳林鎮、豐濱鄉。
u Shoufeng hananay a kenis sa, (kamu nu Pangcah sa u Rinahem, nu Sakizaya a kamu sa u Alupalan), u eneng sa u nu Taywanay Kalingku sawalian kalanutebanan, i nu amisan sa ya Ji’an(吉安鄉) hananay a kenis, sawalian sa mililis tu Taypingyang hananay a bayu, nutipan sa mitatepal tu ya Xiulin(秀林鄉) hananay a kenis, nutipan kalatimulan sa malalitin tu ya Wanrong(萬榮鄉) a kenis, nutimulan sa mitulis tu ya Fenglin(鳳林鎮) a kitidaan atu ya Fengbin(豐濱鄉).
本鄉地形複雜西有中央山脈，東有海岸山脈，中為縱谷平原，鄉境內有木瓜溪、知亞干溪、荖溪等花蓮溪支流匯集，氣候屬副熱帶季風氣候。
u kakitidaan nu Alupalan sa kasasibutan ku kaini, i nutipan sa idaw ku ya Cung-yang(中央) hananay a buyubuyu’an, nu walian sa idaw ku Hay-an(海岸) a buyubuyu’an, sakateban sa u masadihepay nu enal, ilabu nu Alupalanay a kenis sa idaw kiya Beden hananay a sauwac, Ci-ya-kan(知亞干) a sauwac, atu ya Law-si hananay a sauwac malalikeluh i Talawadaw a masataku, u demiad sa masa nu kacaledesan a puu’ay kabalianay kasademiad.
沿海海岸地形秀麗奇特，被納入東部海岸國家風景區的一部分，近年來的新興觀光景點－國立東華大學校本部、遠雄海洋公園、鯉魚潭、立川漁場及雲山水就位於本鄉。
i liwliw nu bayu a dadipasan a kasatukus sa, micidek ku nikabangcalan, silayap nu mamikuwanay tu aidanganay sakay nu dadipasan sikalecad a aadihan, picapian tu i aydaay nu kabaluhayan a kasatedepan nu maycaliwayay miadih, ya masa nu kanatalay a cacudadan ya Tung-huwa(東華) hananay, atu ya Yensiyung hananay macapiay tu buyu’ a aidangan, atu ya Banaw hananay a pabalungaay, atu ya sasizimian i ikiikian a kitidaan, pasu ya Yin-san-suy hananay a aidangan, itida amin iti Shoufeng a kenis.
轄區內有兩所大專院校，分別為：國立東華大學與臺灣觀光學院。地方通行語為阿美語與台灣客家語。
i kitidaan nu kenis sa idaw ku tusaay nu tabakiay a cacudadan, masasiduma ku ngangan u nu kanatal ku ya Tung-huwa hananay, u cacay sa ya Taywanay han ku tatangahan u miecaway tu sapapiidangay a cacudadan. i kitidaan nu niyadu’ sa sasitungus nu kamu sa, nu Pangcahay atu nu Ngayngay a kamu ku nikalalacalan.
laylay (歷史) mikawaway-kalumyiti
壽豐鄉昔日為阿美族的活動範圍，最早的漢人根據記載約在明永曆年間來到此地，清領末期所築的南、中、北三路，改善了此地的對外交通。日治時期，總督府鼓勵日本人移民東部，成立豐田村、林田村二移民村，建立了「壽役農莊」；於1920年設置「壽區」，復於1937年改設為「壽庄」，屬花蓮港廳花蓮郡管轄。
戰後取「壽」及「豐田」，易名為「壽豐」，設置花蓮縣壽豐鄉至今。
u Shoufeng a kenis i kasumamadan sa masa nu Pangcahay a sikaudipan a kakitidaan, matabalay nu layak a nikatayni i Taywan sa, masulitay i cudad sa hakay i Ming yung-li nu mihcaan i 16 a celahcan itini tu a mueneng, iti nudikudan nu Qieng(清) a nipikuwan sa, idaw kiya nipadadanan masa nu timulan, kalatebanan, kaamisan tulu ku nisanga’an kakaydaan nu sacaliwayan a dadan sakacaluway nu makaydaay. i kaDipunan a nipikuwan ya satalakaway a mamikuwanay, milunguc tu binawlan nu Dipun mabulaw a tayda i walian, idaw ku nipahedek tu ya Toyota atu Mulisaka hananay a niyadu’, mapatideng tu tiya (Shou-yi hananay a kakalukan a niyadu’), iti 1920 a mihcaan sa patideng aca tiya “Shou a kenis”, kiyu nudikudan sa sipasumad aca tu ya “Shou hananay a kakalukan”, sanu Kalingkuay a mamikuwanay. nadikudan nu kalalais sa sipasumad han tu ya “Shou” atu “Toyota”, nudikudan sa pala “Shoufeng”, namapatideng i Kalingku sa katukuh ayda kina Shoufeng.
sasikawaw nu masakaputay (行政組織) mikawaway-kalumyiti
壽豐鄉境內共分為15村落，分別如下：
i kenis nina Shoufeng hananay sa pulung han sa makaala tu sabaw lima kayadah ku kasaniyadu’ nikasidumaan sa mahini.
志學村、壽豐村、豐山村、溪口村、樹湖村、豐坪村、米棧村、豐裡村、光榮村、池南村、平和村、共和村、月眉村、水璉村及鹽寮村。
其中鹽寮村為壽豐鄉最北村莊、水璉村為壽豐鄉最南村莊。
sayaway sa ya Cihak hananay, kilul satusa u Shoufeng, Fong-san, Ki-ku, Su-hu, Fong-pin, Cilakayan, Fong-li, Linahem, Banaw, Ci’adetomay, Cihulu’ay, Dawlik, Ciwidian, Tomay, hananay nu niyadu’.
nikahida sa ya Tomay a niyadu’ ku sakaamisan nu Shoufeng, ya Ciwidian sakatimulan nu niyadu’ nu Shoufeng.
觀光旅遊-豐田神社 u aidangan nu tayniay nu labang- ya Telo’ hananay a biyu’
豐田神社是臺灣日治時期官營移民村—豐田村（今臺灣花蓮縣壽豐鄉豐裡、豐山、豐坪等三個村）的神社，落成於1915年，二次大戰後被改為碧蓮寺。神社遺跡包括鳥居、石燈籠與狛犬等物，於2009年8月13日以「豐田神社參道與遺構（碧蓮寺之週邊設施）」的名義公告為花蓮縣歷史建築。
Telo’ hananay a biyu’ i Kadipunan a nipikuwan u mabulaway tayni i kakuwanay a kitidaan- Telo’ a niyadu’, (i aydaay kalingku Shoufeng ya Fong-li, Fong-san, atu Fong-pin tulu ku kasaniyadu’) a kasabiyu’an, iti 1915 a mihcaan madem a midipecu a cumudan mueneng, i nudikudan sakatusaay a nikalalais sa, sipasumad han tu ya u sakay zazizawan nu aidangan ya Pi-liyen hananay a pabiyu’an. ina sasalisinan a biyu’ a niliyasan a kitidaan sa mapakelit tu kiya sakalikeluh nu tademaw atu kakawsan a kakaliwayan a nipatideng atu masaba’tuay a sacilu, atu ya kasasengian tu bingniwking a wacu, iti 2009 a mihcaan walu a bulad sabaw tulu a demiad sanu “Telo’ a biyu’ misakapah a milisimet tu cacaliwayan nu sacumud atu pabaluhay tu liwaliwan nu nipatideng (i liwliwan nu kakitidaan)” u nipabinawlanay kuyni a pakatineng tu nu Kalingkuay sakay nu laylay nu nipatideng a kawaw.
silsil nu nipasumad (沿革) mikawaway-kalumyiti
KaDipunan a nipikuwan (日治時期) mikawaway-kalumyiti
豐田村為臺灣日治時期的日人移民村之一，豐田村在1913年開村後隔年，即由村內的代表上野二三、金子義敦、石內傳三郎和小松間太郎等人於1914年10月底向臺灣總督府申請設立豐田神社，作為豐田村大平、中里、森本、山下聚落的民眾所祭祀的神社。豐田神社於大正三年（1914年）12月獲准興建，於隔年1月完成本殿、拜殿與鳥居，6月5日舉行鎮座式，例祭日亦定於這一天，但因此時為農忙期且天氣炎熱，於大正十一年（1922年）將例祭日改為10月25日。豐田神社後於1937年6月5日舉行改建完工後的遷座式。
ina Telo’ a niyadu’ nu mabulaway tayni i Taywan a tademaw nu Dipun, ina niyadu’ sa na iti 1913 a mihcaan nikalingatuan a masaniyadu’ tu, dikudan nu mihcaan, pacudad ku itiniay a dayhiw, ci San-iye tusa tulu, ci kim-yi-tun, ci Isi-ney-cuwan-zilo, atu ci Koma-ce-zilo, iti 1914 a mihcaan cacay a bataan a bulad, misinsi tu satalakaway nu mamikuwanay sapatideng tina biyu’an, u sasalisinan nu itini i Telo’ a niyadu’ ya Ta-pin, Cung-li, Seng-pen, atu masaupuay i kasasaan nu buyu’ a binawlan. ina Telo’ a biyu’ sa iti Ta-ceng sakatulu a mihcaan Telo’ hananay a pabiyu’an, kasasulul tu i (1914 a mihcaan) a mupatideng, kiyu i pabaluhayan a mihcaan kalingatuan masanga’ tu kiya sasalisinan atu ya masadibuay a kitidaan, i enemay a bulad lima a demiadan pakacumelak tu nikasametek a sikawaw, i ayda a demiad ku salaluungan nu binawlan a milunguc tu sasalisinan, zayhan u malukay atu kalaludan caledes sa ku kasaini nu u tiih, i Ta-ceng sabaw cacay a mihcaan (1922) sipasumad han ku sasalisinan nu demiad i cacay a bataan a bulad tusa a bataan idaw ku lima a demiadan. ina Telo’ hananay a biyu’ sa i 1937 a mihcaan enemay a bulad lima a demiad, idaw ku napahedek tu kaliyasanay a sapatudud a lisin i mahida.
nudikudan a kalpacaw (戰後) mikawaway-kalumyiti
二次大戰後，豐田神社建築在民國三十五年（1946年）年底改供奉釋迦牟尼佛及不動明王，隔年暫定改稱「豐田碧蓮寺」，民國五十年（1961年）參考宜蘭縣羅東鎮東山寺新建大殿，次年3月落成並增祀五穀爺，正式定名為「豐田碧蓮寺」，不久又擴建地母娘宮、媽祖娘宮。
i nadikudan nu sakatusa a nikalalais sa, ina Telo’ a biyu’ nai 35 a mihcaan nu kaHulaman a nipatideng, i 1946 a mihcaan sipasumad han tu ya Se-ciya-mu-ni hananay a nu O-mi-to-huay ku sapatudud, atu ya i tebanay nu sakalalima nu piadingay nu kakawsan. i sakatusa a mihcaan sa hidaen henay a pasumad pangangan tu "Telo’ hananay a Pi-liyen a biyu’", i limaay a bataan nu mihcaan sa (1961 a mihcaan), mitudung tu nu Gi-lanay ya Lo-tung a kenis ya Tung-san a biyu’, pabaluhay a misanga’, satusa i nu dikudan a mihcaan tuluay a bulad, midipecu, sicunus tu sakiyadahay nu kalubic nikasibekan a kakawsan, tatenga’ay tu a nipangangan tu ya "Telo’ hananay a Pi-liyen a biyu’", caay katenes sa misaahebal aca tu nu lalaay masawinaay a kakawsan nu biyu’, atu ya sakatinengan a biyu’ kaladamsayay ci Ma-co’ hananay a kakawsan.