Somalia
Somalia（索馬利亞）
u Somalia sa i labu nu Africa, itiza i 10 00 N, 49 00 E. u ahebal nu lala' mapulung sa izaw ku 637,657 km2. u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 627,337 km2, u ahebal nu nanumay sa izaw ku 10,320 km2.hami n nu tademawan sa 10,817,354. kakalukan umah sa 70.30%, kilakilangan umah sa 10.60%, zumaay henay umah sa 19.10%.
tapang tusu nu kanatal (首都)
mikawaway-kalumyitiu tapang tusu nu kanatal sa u Mogadishu (摩加迪休).
kakinginan nu kanatal demiad (國家紀念日)
mikawaway-kalumyitikakinging nu kanatal demiad sa 1 bulad 7 demiad.
tabakiay a tapang nu kanatal (元首)
mikawaway-kalumyitiu tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Mohamed Abdullahi Mohamed (Muhamude．Aputula．Muhanmude 穆罕默德·阿卜杜拉·穆罕默德), 1962 a mihca 3 a bulad 11 a demiad nalecuhan. u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) nu Somalia (索馬利亞) ayza, micakat a demiad sa i 2017 a mihca 2 bulad 16 demiad.
cunli (總理)
mikawaway-kalumyitiu cunli nu Somalia (索馬利亞) ayza sa ci Mohamed Hussein Roble (穆罕默德·海珊·羅布爾), micakat a demiad sa i 2020 a mihcaan 9 bulad 23 demiad.
kalwlawan nika babenisan (邊界糾紛)
mikawaway-kalumyiti索馬利蘭共和國繼續聲稱對前英屬索馬利蘭地區全部擁有主權，而索馬利蘭一開始只控制著前英屬索馬利蘭的西半部領土。
Somalia (索馬利亞) kunhekuo mitulin saan misuayaw tu Ingkuo (英國) u United Kingdom nu Somalia (索馬利亞) a niyadu' mamin a mangalay, Somaliland (索馬利蘭) lingatu mangalay mikuwan tu nuayawan a United Kingdom nu Somaliland (索馬利蘭) nutipan a pangkiw a lala'.
東北部的馬科希爾地區則在2000年7月1日宣布自己為索馬利亞內的一個自治地區，並宣稱擁有薩那格的主權，但未獲承認。
wali amisan a Machill (Ma-ke-si-e 馬科希爾) a kakitiddan itini i tusa a malebut (2000) a mihcaan pitu a bulad cacay a demiad, mihapu tuudip u Somalia (索馬利亞) a niyadu'ay kamisa, sakamusa idaw ku sapikuwan tu Sanag (Sa-na-ke 薩那格) sa, caay palu tadenanga nutaw.
另外，東南部的蘇爾地區與邦特蘭有爭議，後者自從2003年以來事實上控制著這一地區。在最西邊的奧達勒也存在著分離運動。
dumasatu, walian timulan a Sur (Su-e 蘇爾) kitidaan atu Buntland (Pan-te’-lan 邦特蘭) idaw ku cawi, nikudanay namakayda i tusa a malebut idaw ku tulu (2003) a mihcaan nanu tawyatu amikuwan tuna niyadu'an. saka nutipan a Awta-le (奧達勒) mangalay tu amiliyas tu nuheniyan.
然而大多數發生在索馬利蘭領土內的這些無影響力組織提出的領土要求是無稽之談，這些要求大多數與部族分界線一致而沒有什麼政治影響力。
hatidaaytu nu tademaw itini i Somalia (索馬利蘭) a lala’an nucaay kaw mapalalitay nu masakaputay patahekal tu lala' miyukiw u kakatawawan nutaw, nina nipiyukiw hatidaay tu nu tademaw atu binacadan nikababenisan malecad inai ku cence a pu'can.
邦特蘭和索馬利蘭之間的衝突局勢在2007年10月進一步升級，當時索馬利蘭武力占領了蘇爾地區的首府拉斯阿諾德。
Buntland (Pan-te’-lan 邦特蘭) atu Somalia (索馬利亞) anikasa suadaan itini i tusa a malebut idaw ku pitu (2007) a mihcaan cacay a bataan a bulad miki kaka a talaayaw, tawya nu Somalia (索馬利亞) hitay midebung tu Sur (Su-e 蘇爾) a niyadu' nu suofu Lase-anuode (拉斯阿諾德)。
蘇爾、薩那格和埃因地區的居民已經建立了「北索馬利亞聯合運動」，並宣布要促進泛索馬利亞的和平和統一。
Sur (Su-e 蘇爾) Sana-ke (薩那格) atu Egypt (埃因) a niyaduay nu binawlan patideng tu "amis Somalia (北索馬利亞) kasaupu nu sapilaylay", sakamusa mangalay pakakapah tu Somalia (索馬利亞) palecaded alihalay.
這些地區的多勒巴漢特部族酋長發布了一項聲明給國際社會和索馬利亞人民，表示多勒巴漢特部無論過去和現在既不是索馬利蘭的一部分，也不承認其存在，而多勒巴漢特和索馬利蘭之前更沒有任何協定，同時堅信索馬利亞的統一是神聖不可侵犯的。
nina niyaduay a Dole Bahant (Duo-le-pa-han-te’ 多勒巴漢特) u tumuk mihaput tu sasakamuen pakatineng tu kanatal nu siakay atu Somalia (北索馬利亞) a tademaw, sakamu sa tu Dole Bahant (Duo-le-pa-han-te’ 多勒巴漢特) amica naayaw atu ayda caay kaw nu Somaliland (索馬利蘭) sa, caay palutatengan tu nuhenian, u Dole Bahant (Duo-le-pa-han-te’ 多勒巴漢特) atu Somaliland (索馬利蘭) inayay kuni kasa sulitan tu cancan a sasuliten, tayaay nipalutatengaan tu Somalia (索馬利亞) a nikapulungan u caaya kaw mamacumut.
singu (信仰)
mikawaway-kalumyiti伊斯蘭教是其國教，幾乎所有索馬利蘭人都是伊斯蘭教遜尼派穆斯林，通常在周五下午聚會進行布道和團體祈禱。
Islamkiw (伊斯蘭教) u tada sinzia nuheni, hamin nu Somaliland (索馬利蘭) a tademaw u Islamkiw (伊斯蘭教) Sunni Muslims (遜尼派穆斯林), itini i paylipay tu saka lima a demiad nu kalahukan a mapulung tu kaput milungnc.
雖然索馬利蘭仍然存在伊斯蘭教之前的傳統宗教，但是伊斯蘭教對於索馬利亞人來說是極其重要的，認為是其國民象徵。
amica ku Somaliland (索馬利蘭) idaw henay ku Islamkiw (伊斯蘭教) nu naayaway a nikilulan nu nasiziaan, nika Islamkiw (伊斯蘭教) misaayaw tu Somalia (索馬利亞) a tademaw saka etiman sa, u kaka kilulan nu katuuday sa.
許多社會習俗來自他們的伊斯蘭教法，例如多數女性在公共場合都會戴蓋頭，同性別才能握手，不吃豬肉、不賭博、不飲酒，同時任何形式的利息不支付也不收受，每個人依其虔誠的程度遵守清規，寬嚴亦不相等。
hatidaay tu nu lisn nuheni namakayda i Islamkiw (伊斯蘭教) ani pasubana, patinaku sa katuuday nu tataynu i kapulungan a kakitidaan kanca sitalupung tu tangah ku tatayna, sakalecad a tademaw makakapet ku lima’, caykan tu heci nu basis, caay pipakiaw, caay kantupah, duma akawawan u wawaw nu kalisiw a caay piala, ka tesekan nu singku miduduc tu kawaw nu kiwkay, acaay ka paleman sa amisa hecaheca tu kawaw.
但還是有天主教的傳教活動。殖民地時期英屬索馬利蘭是屬於羅馬天主阿拉伯代牧區。
nika idaw henay kunu tinsukiw anipisingding tu kawaw nuheni. malamadaty a kitidaan u United Kingdom (英國) Somalia (索馬利亞) u Roma (羅馬) tingcu (天主) Arab (阿拉伯) a mikuwanan.
lalangawan (文化)
mikawaway-kalumyiti索馬利蘭大致人口有三百五十萬。索馬利亞社會是由部族氏族組成，每個氏族大小從5000至超過50000。
Somalia (索馬利亞) a tademaw makaala tu tulu a lasubu lima a mang (350) ku tademaw. Somalia (索馬利亞) siakay u masa niyaduay a binacadan ku patidengay, nu binacadan namaka tabakiya adidiay i lima (5000) a malebut katukuh milakuud tu lima (50000) a mang.
索馬利蘭最主要的部族家族是伊薩克氏族。第二等重要同時也是現在總統來自的氏族是Gadabuursi。
Somalia (索馬利亞) u angangan a binacadan u niyaduay a Esa-kese’(伊薩克氏) a binacadan.
sakatusa a angangan tawya nu aydaay a Cuotun namakaydaay tu i binacada u Gadabuursi。
其他氏族包括Issa、Gabooye和索馬利蘭 Harti 例如 Warsangali 和 Dhulbahante（Darod部族的分支）。Warsangali 和Dhulbahante主要生活在蘇爾、薩那格及索馬利蘭托格代爾地區的一小部分，而伊薩克氏族主要生活在沃戈伊加勒貝德、托格代爾、薩赫爾、奧達勒東部和南部，薩那格西部和蘇爾西部。
duma nu binacadan u Issa, Gabooye atu Somalia (索馬利亞) Harti tinaku Warsangali atu Dhulbahante (Darod nu dumaan a binacadan). Warsangal atu Dhulbahante anganganan nu sakaudip itini i Su-e (蘇爾), Sana-ke (薩那格) atu Somalia索馬利蘭 Tuoke-taye (托格代爾) a niyaduay nu adidiay, u Esa-ke'se (伊薩克氏) a binacadan angangan nu sakaudip itini i Wuoke-iciawle-pie-de (沃戈伊加勒貝德), Tuoke-taye (托格代爾), Sahe-e (薩赫爾), Awta-le (奧達勒) waliyan atu timulan a niyaduan, Sana-ke (薩那格) nutipan atu Su-e (蘇爾) nutipan.
Gadabursi氏族生活在這個國家的西部，包括奧達勒地區和部分Gabiley District。
Gadabursi binacadan sakaudip itini i kanatal a nutipan, u Awta-le (奧達勒) niyaduay atu nu "Gabiley" a kakitidaan.
部落氏族按照血統的不同而分成2500至10000數量不等的成員。對於索馬利亞人來說只要知道名字和所屬部族就可以知道他們的關係。
niyadu'ay a binacadan u idang ku caayay kalecad mala tusa a malebut lima a lasubu (2500) katukuh cacay a mang (10000) nu pina a tademaw. misuayaw tu Somalia (索馬利亞) a tademaw sa anu matineng tu tungangan atu binacadan katinengan tu ku masahicaay kunuheni.
部族間的歧視在索馬利蘭是嚴格禁止，索馬利蘭政府規定每個部族都是平等的。
binacadan acaay kasasuudiih itini i Somalia (索馬利亞), Somalia (索馬利亞) cen-hu (政府) u binacadan palecahan han ku kawaw.
taleacawaan (婚姻)
mikawaway-kalumyiti只要雙方是穆斯林，大多數索馬利蘭人就可以自由結合。在那種安排的婚姻中新娘通常比新郎小很多。
sakalecad tu u Muslim (穆斯林) a tademaw , hatdaaytu nu tademaw anu u Somalia (索馬利亞) a tademaw taneng pakunidasa amalacawaw. nuni kahida anikale acawaan u tatayna mikisaba' henay tu tatama.
和來自母親家族的表親結婚傳統上是受到歡迎的，因為這能使家族聯盟更加牢固，但這種現象之前並不多見。
nama kaydaay i nuwinaan anipusadak kan anikaleacawa u sakanamuhan nu lalumaan, mahiniay a kawaw han u satanetekay nika taleacawan, nika nina kawaw caay kaadih i sumamad.
kakanen (飲食)
mikawaway-kalumyiti在索馬利蘭人家中做客時，吃飯的時候留下一點食物在盤子中是禮貌的做法。因為這樣就意味著告訴主人已經吃飽了。
itini i Somalia (索馬利蘭) a tademaw tayni iluma' palabanga, namukan satu kanca asiliwaw tu pusak i sala u siligiay a tademaw kumahiniay sa. mahini sa u pasubanaay tu silumaay a tdemaw mabecultu kaku sa.
而如果吃光碟子裡的食物就表示還是很餓。大多數索馬利亞人並不是那麼嚴格得遵守這項習俗，但在盤子裡留下一點禮物總是比較禮貌的做法。
anu mamin ku isalaay a kakanen sa u mangalaya henay a wayway kuuydaan sa, hatidaay tu nu Somalia (索馬利蘭) a tademaw caay tu kalikec tu tina daduducan a kawaw, nika anu idaw henay kuliwan i isala sa u sasiligiay a kawawan kumahiniay sa.
傳統上每天的正餐是在午飯時間進行的，索馬利亞人通常是以一種叫做啦喉赫（La'hooh）的麵包，肝臟，烤麵包，由小米粥或麥片粥開始。午餐可以是混合米飯或麵條以及肉類和醬汁。
kawawnutuas (傳統儀式) tu demiad anikana sa u kalahukan a mukan, Somalia (索馬利亞) a tademaw u "La'hooh" (啦喉赫) a nganganan a manpaw (麵包), bala’ niiidid tu minpaw, u habay a aam atu mugi nunisa aaman ku lingatu mukan.malahuk satu taneng malalamel tu hemay atu tuwamin atu titi tawyu kuyunikan.