nipaluma-bucyacaw
bucyacaw
mikawaway-kalumyitibucyacaw (佛甲草),( kamu hu Hulam: 台灣佛甲草,石板菜,白豬母乳.)
bucyacaw, siey-ming (學名): Sedum lineare, nu amilika a pangangan sa: Buddhanail, Linear Stonecrop, u cing-tieng (景天) a kaput (科), cing-tieng a su (景天屬) nipaluma, ya saayaway sapiduduc sapatungus nu bucyacaw sa namakayni i Dipun.
cing-tieng su (景天屬)
(u kamu nu Hulam sa:佛甲草,學名:Sedum lineare,英文名稱:Buddhanail、Linear Stonecrop,為景天科景天屬植物,本種的模式標本採自於日本。)
bucyacaw su (佛甲草屬), nu Cung-ku-ta-lu (中國大陸) a pipanganganan cing-tieng su (景天屬) sa, nu Dipun pipangangan sa, emang a mihcaan a lutuk a su (wuan-nien-caw-su, 萬年草屬), pulung han kina masasizumaay a su (屬), nu cing-tieng(景天) a kaput namin, ina , ina cing-tieng su (景天屬) i sasa niza a cing-tieng ke (景天科)sa, izaw ku sepat a lasubu masasizumaay kasipalumaan a duma (u-cung, 物種).
(u kamu nu Hulam sa:佛甲草屬,學名:Sedum,也稱景天屬(中國大陸)、萬年草屬(日本),其中包含了景天科下約400種物種。)
kalakalakan (分布)
mikawaway-kalumyitimahiniay a u-cung(物種), milakalak ayza i Cung-ku(中國), Tay-wan(台灣), atu Di-pun(日本)a kakitidaan. i labu nu Cung-ku(中國) kalakalakan niza a kakitidaan sa, i Kuwang-tung(廣東), Kuwang-si(廣西), Hu-cieng(福建), Ying-nang(雲南), Kuey-cu(貴州), Se-cuwan(四川), Kang-su (甘肅), Aang-huy(安徽), He-nan(河南), Hu-nang(湖南), Hu-pey 湖北, Sang-si(陝西), Ciyang-si(江西), Ciyang-su(江蘇),Ce-ciyang(浙江), mahiniay nipaluma-bucyacaw a u-cung(物種), caay katalaw tu caledes atu manamuh tu sinanumay a kakitizaan, manamuh aca mauzip i sasasasaay nu buyu'buyu'an, lutulutukan, i tepad, i diheb i babaetuan nu bubuhangan atu cu'cu'eday suemetay, izaw ku nu tademaw a nipahabay, palangawen i badahung nu luma' , sapasalung tu luma'.
(u kamu nu Hulam sa:本種現分布於中國、台灣及日本等地,中國國內分布於廣東、廣西、福建、雲南、貴州、四川、甘肅、安徽、河南、湖南、湖北、陝西、江西、江蘇、浙江等省區,本種耐旱及同時喜水,喜生於低山的山坡、草坡、山谷岩石縫及山野等陰濕處,亦人工栽培作綠化屋頂之用。)
pihpih nu balu (花瓣)
mikawaway-kalumyitimahiniay mulakalakay i nuamisan a pangkiw (pey-panag-ciw, 北半球) a u-cung (物種), pakayadahayay sa, u sinanumay atu siheciheciay a papah namin kuheni, azihen ku kauzipan mulangaway nu wayway nuheni, izaw ku cacay tu tusa a mihcaan ku kauzip, alahicaan izaw ku mulalad tatacuwa mulangaw a wayway, izaw ku malaapuyu'ay a kilang. mahiniay a nipaluma-bucyacaw, hinaazih ku limaay ku pihpih nu balu, izaw aca ku sepatay atu enemay ku pihpih nu baluay, nika caay kahacica ku mahiniay, zuma sa, izaw ku micidekay a pihpih nu balu, wyza nu tatamaay nilangawan a balu pikiyadahan ku balu tu nu zumaay, sacunuscunus han ku sausit nu pihpih nu balu nu tatamaay.
(u kamu nu Hulam sa:這些分布於北半球的物種大多有著富含水分的多肉葉片,型態則從一年生、蔓生到灌木不等。通常花有五瓣,少數為四瓣或六瓣,雄蕊的數目一般為花瓣數的一倍。)
siteked nu wayway (形態特徵)
mikawaway-kalumyitibucyacaw sananay, u cacay tu tusa a mihcaan ku kauzip niza, azihen ku hekalay masitekeay nu wayway niza sa, siheciayheciay a papah, lutukay nipaluma kuheni, mamin ku udiudipan nayay ku banuh lalamenung sa, u talakaw nu langaw makaala cacay a bataan ktukuh tusa a bataan a kung-hung (公分).
(u kamu nu Hulam sa:佛甲草是一種多年生肉質草本植物,全株無毛光滑,植株高約10-20公分。)
wuya angang sa, alahicaan patelek mutideng alahicaan malikalik, matawiing maingil mabi', siheciayheciay a papah, ahemi' matingangil, i batac nu puu' idaw ku masaditay a lamit, malatutusa malaliyas ku i pabaway a ciid, u talakaw niza sa pitu katukuh cacay a batan a kung-hung (公分). cacay kiya i tebanay a balu apuyu' adekak, u batac nu balu ya tanayu' sa cacay katukuh cacay tu luma a Kung-li(公釐).
(u kamu nu Hulam sa:莖,直立或傾臥,肉質,纖細柔弱,基部節上長有纖維狀不定根,上部分枝;共有2分枝,高約7-10公分,常僅中央一枚花朵具短梗,花梗長約1-1.5公釐。)
sasapaiyuen (醫藥用途)
mikawaway-kalumyitiu sasapaiyuen nu mahiniay a u-cung(物種), anu sasapaiyuen papaacakan ku angang nu lamit atu papah niza malasapaiyu', nu kampuyaku a ngangan sa, bucyacaw han. daemed ku sanek, abelaw, cueded, mukapah tu balucu', bala', atay, miasik tu caledes , palaliw tu duku, anu maizang kapah pasatezep tu izang.
(u kamu nu Hulam sa:本種以乾燥根莖及葉入藥,中藥名為佛甲草。味甘、淡,性寒,歸心、肺、肝、脾經具清熱解毒、利濕及止血等功效。)
ina bucyacaw sa mingaay tu mahiniay a adada' tinaku: adada' ku takulaw malebawaw, malebawa sumanah adada' ku mata, malaliya mapiyas, sitakuliway ku udip, tadayadah ku izang yu mabulad, sipuces, maluwak, maduku, mahida u silamalay ku tatelecan akuti', kalatan nu sidukuay a bau' , maduka ku hekal maizang, mabeluh nu akuti'ay, pipi' sa ku sadipa a imelang, u bituka hina ceded, mapiyasay a tademaw hatiza.
(u kamu nu Hulam sa:主治咽喉腫痛、熱毒癰腫、目赤腫痛、濕熱瀉痢、黃疸、崩漏、疔瘡、丹毒、纏腰火丹、毒蛇咬傷、外傷出血、燙傷、扁平疣等症狀,脾胃虛寒、瀉泄者 。)
sapasalung tu luma' (護坡草)
mikawaway-kalumyitiina bucyacaw hananay, u sakapahay sapitahab tu lala' a nipaluma, kalamkam i lala'lala'an mauip mulangaw tu, kapah ku nicelak a mulalad, ya lamit masasuala masasutaad atu lala', anu maudad, mabalad, milalangay mitena' tu kalawpes kapelad nu lala', misanga' tu taling, tahepuan tu lutuk ku taling, u sakapahay sapasalung tu luma' a nipaluma.
(u kamu nu Hulam sa:佛甲草是優良的地被植物,它不僅生長快,擴展能力強,而且根系縱橫交錯,與土壤緊密結合,能防止表土被雨水沖刷,適宜用作護坡草。)
pahabay tu bucyacaw idaw ku kasinanutan (養殖佛甲草的注意事項)
mikawaway-kalumyitihicaen mibulesak ku sapadamek: pakaydaan i masasizumaay a lala' caay kalecad ku sapadamek, i pilangawan nu bucyacaw a puu', sakasinanutan a kawaw sa, cacay a bulad kinacacay padamek tu mahizaay ya nisakapahan mangaayay a tayi' , kinacacay sa 15kg/667m2 ku nipadamek hatiza.
(u kamu nu Hulam sa:施撒肥料:根據不同質地的土壤進行施肥,在佛甲草的生長季節,最好每月澆1次腐熟的糞肥,每次15kg/667m2。)
sapibuwah a kawaw (繁殖要點)
mikawaway-kalumyitisapibuwah a kawaw, tuceken tulu a sapibuwah:
anu mibulesak a paluma tu, sakapahay a demiad sa, i udaudadan atu suemetay a demiad misakakawaw, i enalenalan a lala', u bagabangay a lala'. ninikalihan tu a lala', u mahiniay ku sakapahay mipaluma tu bucyacaw. anu tadatabaki ku laad nu taling utiih maluk sataneng han ku kapahay.
(u kamu nu Hulam sa:繁殖要點:主要有三種繁殖方法,如下:
撒種主要適合於雨季或陰天進行,要求地勢平坦,土壤疏鬆,已耕耙的溼潤地塊,做畦不宜過大,過大操作不便。)
miala tu kapahay nilangawen a papah, sayitan miputun tulu tu sepat a kung-hung (公分), palecad han ku nibulesak i nisatalingan, nipaluma tu laad cacay a kung-hung (公分) ku lalad kapah tu.
(u kamu nu Hulam sa:將生長旺盛的莖葉剪成3~4cm,均勻的撒種在整好的畦內,撒種的莖葉間距大概1cm左右,)
mamin sa labungen tu lala' a mutahab, adidien ku maadihay, kiya pananum lalemeden tu ku lala' , pakalalipayan silamit tu, mitadas tu a misakakawaw.
(u kamu nu Hulam sa:用細土覆蓋於似露非露程度後,進行噴灌,保持土壤溼潤,約一週左右即生根,即可進入日常管理中。)
nipahecek hananay a mubuwah (扦插繁殖)
mikawaway-kalumyitisakapahay pahecek a paluma tu bucyacaw, i lalud atu balangbangan ina tusaay a puu' , i masadiay tu a lala' , i nibangbangan tu a lala', malalemeday, nikuwapi tu masaatiladay, misataling, u laad cacay a batan ktukuh sabaw lima a daditekan kapah tu.
(u kamu nu Hulam sa:扦插適合於夏、秋兩季進行,在地勢平坦、疏鬆、溼潤的已耕耙地塊中,做畦劃溝,溝距10~15cm均可。)
u kapahay a nilangaw sayi'ten cacay a bataan a batac nu kung-hung (公分)ku piputun, pahecek han tu i nisatalingan , tulu katukuh sepat a kung-hung (公分) ku nilabungen tu lala'.
(u kamu nu Hulam sa:把生長旺盛的莖葉剪成10cm左右小段,扦插於溝內並填埋土,大約埋土3~4cm。)
masadi tu ku lala' sa satabaki han ku nanum a
micebus mulalemed, nicebusan tu nanum a matataneng han, tulu a demiad kinacacay, kinatusa tu kinatulu a pananum taneng tu, miadih tu tawyaay a demiad kiya pananum.
(u kamu nu Hulam sa:把地整平後大水漫灌,灌水一定要足。每隔3天1次,2~3次即可(據氣溫和地溫而定)。)
niputunan a pacelak (分株繁殖)
mikawaway-kalumyitiu sadingsing laludan putunan ku angang nu papah palaenem tu pitu a kung-hung (公分) katanayu', palecad han ku batac, bulesak han i nitataken a lala', ka u kalut ku sapitatak tu lala', haymaw han mukutkut, habunen ku nipacelak i lala', tu kinatusaen a pananum kiya suemet tu ku lala', anu makaala tu cacay a lipayan silamit tuway.anu sicilekay a hicaen, ayda nipiadihan henay caay henay pakatepa idaw ku cilekaycilekay.
(u kamu nu Hulam sa:春夏季將莖葉切成6~7cm長的小段,撒在已耕靶整平的地面上,用三齒靶在土壤表面輕輕鋤,使莖節呈半掩埋狀態植入土壤,然後噴兩遍水,保持土壤溼潤,約一週左右即生根。病蟲防治:據目前觀察也沒有發現任何的害蟲。)
u siwkay nu nipaluma
mikawaway-kalumyitikakuniza | 植物分類 | ()tabakiay a kilang ()adidi'ay a kilang (v)lutuk ()lutuk-balu ()masay ()zuma
(v)mahetik ku papah ()dauc landaway ()zuma ()yadah a mihca ku uzip (v)cacay a mihca ku uzip ()1-2 a mihca ku uzip ()zuma |
takalaw nu bayu' | 生長海拔高度 | |
mauzip subal | 生長區域 | sacahamin Taywan i bayubayu'an sibaetuay |
nipaluma sasahicaan | 栽種功能 | yumah野生(v) mukan食用() sapayu'藥用(v) paazih觀賞() lidung遮蔭() zuma其他() |
takalaw maka | 株高 | 10-15cm |
papah tanaya' | 葉長 | 10-15cm |
papah ahebal | 葉寬 | 7-12cm |
papah mapela' | 葉瓣 | |
balu ahebal | 花徑 | |
balu kulit | 花色 | sibalu i 4-6 a bulad, takuliway ku balu. |
heci | 果實 | 0.4cm |
paenu | 種子 |
u sanek nu nipaluma
mikawaway-kalumyiti1 | sanek | 味 | 7 | dawmi | 軟 | ||
2 | letek | 毒 | 8 | siceka' | 刺 | ||
3 | cedam | 甘,甜 | 9 | dieku | 溫 | ||
4 | aledah | 辣,辛 | 10 | cuedet | 寒,涼 | ||
5 | atekak | 苦 | v | 11 | acak | 乾 | |
6 | cupelak | 澀 | 12 | zuma | 其他 |
malaheci tu imelang
mikawaway-kalumyiti1 | pangangay | (生)津 | 27 | kaliwates | (消)小疔 | ||
2 | akacay-akuti | (減)燥熱 | 28 | malebawa | (消)跌打腫傷 | ||
3 | cuedet | (減)寒冷 | 29 | akuti' | (消)燙傷 | ||
4 | patezep tu izang | (消)出血 | 30 | tunatun | (消)瘀血 | ||
5 | paisi' | (利)排尿 | 31 | tibeni | (消)泡疹、痱子 | ||
6 | taluktuk | (減)發炎 | 32 | kebing | (消)麻疹 | ||
7 | sulalis | (退)發燒 | 33 | sizaz | (消)濕疹 | ||
8 | cebu' taluktuk | (消)尿道膀胱炎 | 34 | butus | (消)水腫 | ||
9 | mapudasay | (減)皮膚病 | 35 | kalad nu bau | (減)蛇咬 | ||
10 | atay taluktuk | (減)肝炎 | 36 | bulad adada' | (消)經痛 | ||
11 | adada' | (減)痛 | 37 | cadi'ci | (減)心痛 | ||
12 | sicedam isi | (減)糖尿病 | 38 | pasicucu | (增)乳汁 | ||
13 | ngidngid | (消)嘴破嘴角發炎 | 39 | bali-malalemed | (減)風濕 | ||
14 | teluhu | (消)濃痰 | 40 | calenged | (止)皮膚癢 | ||
15 | takulaw adada' | (減)喉嚨痛 | 41 | sinawal | (減)暈眩 | ||
16 | tuzu malebawa | (減)關節炎,風濕痛 | 42 | manah | (消)痔瘡 | ||
17 | mabanic | (消)腹瀉 | 43 | pucu' | (消)淋巴痛 | ||
18 | muta' | (調)嘔吐 | 44 | buyu' | (解)中暑 | ||
19 | masikata' | (調)便秘 | 45 | suaw | (止)渴 | ||
20 | adada' tangah | (減)頭痛 | 46 | muni' ku banges | (消)皮膚潰爛 | ||
21 | malihen | (怯)咳嗽 | 47 | takalaw ku izang | (減)高血壓 | ||
22 | makamaw | (減)感冒 | 48 | ||||
23 | milisawada' | (調)腸胃病,胃痛 | 49 | ||||
24 | walak | (解)中毒 | 50 | ||||
25 | maduka' | (消)破皮傷 | 51 | ||||
26 | puces | (消)膿包、大疔 | 52 | zuma | 其他(降血糖,治糖尿病) | v |
pasubana i cacudadan a lacul
mikawaway-kalumyitiu cudad a ngangan | sedum formosanum N. E. Br. |
u sapamat a ngangan | crassulaceae |
u Amilika a ngangan | stringy stonecrop herb |
u zuma a cidekay a kamu, saungay misapayu' a cidekay
mikawaway-kalumyiticidekay | ngangan | miungay |
Sakizaya | bucyacaw | v |
Pangcha | ||
Tayan | ||
Paywan | ||
Yuwatan | hucia tu ismud | v |
Sejek | ||
Taluku | ||
Puyuma | nganun | v |
Rukay | ||
Cou | 'apirang ngukau | v |
Kabalan | ||
Tau/Yami | ||
Saw | ||
Kanakanabu | ||
Laaluwa | ||
Saysia |
namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan
mikawaway-kalumyiti- Hulam talakaway a nipaluma nalunasulitan a sulu pulungamin a sulu. Hulam kagak a yuan adidiay a mauzipay migankiway a suo《中國高等植物資料庫全庫》. 中國科學院微生物研究所. [2009-02-24].
- Yuancumincu weiyuanhuy- sapayu' a nipaluma nu Yuancumin 行政院原住民族委員會-原住民族藥用植物2009-p78
- 台灣佛甲草 Sedum formosanum N. E. Brown, 1885. 臺灣物種名錄. 臺灣: 中央研究院生物多樣性研究中心. [2013-1-24]
- 維基百科:https://zh.wikipedia.org/wiki/佛甲草
- 維基百科:https://zh.wikipedia.org/wiki/景天屬
- 花卉百科園:https://www.hhbky.com/duorou/keshu/117223.html
- nisulitan ni Mahi Takas aci Uwi Habay.