tadakidemu nu imelang

tadakidemu nu imelang 肥胖症

imi 定義

kidemu atu BMIa kanki: kawiliay u matatungusay “ BMI mikisaba tu tulim”, teban tadaba’ket tu “BMI tu laa’d tulim katukuh tusiw”, kawanan u kidemuay tu “BMI mikikakatu tusep”, u kin/pin-fun-kun-ce.30

肥胖和BMI的關係：左為正常（BMI小於25），中為過重（BMI介於25至29），右為肥胖（BMI大於30），單位為公斤/平方公尺。

micidekay tu ku kidemu nu tatamaan, u BMI u sippic a kg/m2: ba’ket 146 kg, talakaw 177 kunfun, kidemuay u tada mauputu ku simal sa milalid ku la’cus nu udipan. sayaway a imian u ditek tu udipan ku daditekan:6, nikudan sa cunusan tu nu dumaan, patinaku u tatelecan menah atu duma nu balucuan a culil nu idangan a sakabalihenawan a imelang:14. BMI atu simal atu pulung nu simalan idaw namin ku kankian. nu wawaan a ba’ket caay kalecad ku tatama atu tatayna atu mihcaan caay tu kalecad, u mahiniay a sipakayda i sakalecad nu mihcaan a wawaan a milaheci. Sakamusa, nu wawa atu masakapahay a kidemu nu imian u BMI mikikaka tu 95%  nuydaan a mihcaan. sipakayda i wawaan atu masakapahay nikakidemuan sa nu cudadan namakayda i 1963 mihcaan katukuh i 1994 mihcaan, sisa nai’ henay ku nu aydaay a nikalecadan tu ba’ket a tapabaw.

一位嚴重過胖的男性，其BMI為 47 kg/m2：體重 146 公斤，身高 177 公分，肥胖指的是體脂肪過度堆積而對健康造成負面影響的身體狀態:6。肥胖最初的定義以身體質量指數為指標，之後也加入了其他標準，例如評估腰臀比或其他心血管病症風險因子:14。BMI與體脂肪率和體脂肪總量都密切相關。兒童的健康體重因性別與年齡而有不同的標準，此標準需透過與同年齡性別的其他孩子比較來決定。舉例而言，兒童與青少年的肥胖定義為BMI高於95%的同儕。用於決定兒童與青少年肥胖與否的常模資料來自1963年至1994年，因此並沒有反映近年平均體重的上升。

kya kidemu a zitay肥胖症發生的時期

nika udipan nu tademaw, idaw ku tuluay a mihcaan nu kidemuan, babenis han : lutungay, masasiningay, masabalakiay. lutungay itida henay i bili nuyna atu nilecuhan tu a lutungay, tada malakuuyd tu ku nikanan nu ina, atu nipakanan tu buling, nikalalidan tu lutungay a simal tada yadah tu. siningan u tada cacelakan a nikatalakawan, nika talakawan pacumud tu ukaka a mulangaw pacumud tu sasimalan patahtah tu sakay hecian atu ukakan a mucelak. mahaymaw tu ku culil nu yiyu, caaytu ka yadah ku nilekakawan, sakay nikaudip kapah tu tadakapah tu ku nika, sisa kimulmul sat uku tateleca, masimal tu namin ku udiudipan, sisa siukak mawada t uku heci nu kidemu (OSO).  108 283

人類一生中，有三個發胖的關鍵期，分別為：胎嬰期、少年期、中年期。胎嬰期是在母體內的胎兒與產後的嬰兒時期，母體攝取的熱量過多、或餵食牛乳等，影響胎嬰的脂肪細胞增生較多。少年期主要是生長激素分泌旺盛的長高期，生長激素除了促進骨頭生長也促進脂肪分解以提供能量給肌肉骨骼成長。中年期基礎代謝遞減，活動量較少，且經濟能力較佳而食用高熱量美食，此時腹圍增加、內臟脂肪累積，且易生骨減肌少性肥胖（OSO）。

kidemu misuayaw tu kapah nu udipan a lalalidan肥胖症對健康的影響

tadaba’ked tu atu yadah ku adadaay a sakalecad nu kanki, pasu balucuay a imelang, sakatusa nu siidangay a isi’an, masela’ a makemet tu nikasu’tan nu hahanhanan, atu nu dumaan a nganangan, kansicu, atu mahachac, nu mahiniayaca nu imelangan, mikikiw sakamusa u kidemuay a nikaudip aapuyu’ namin ku nikaudip.

體重過重與許多疾病的發生相關，包括心血管疾病、第2型糖尿病、睡眠呼吸中止症、某些癌症、退化性關節炎、以及氣喘，由於上述疾病的緣故，研究也顯示肥胖者的預期餘命較短。

sakaimelang致病性

u kidemuay a yadah ku namaka udipay atu balucuay a imelang mitalakaw tu balihenawan, imelang atu kidemau a nikapulungan nu kankian sakaytini i sapaculil i udipan. sapaculil i udipan pasusakatusa a siisi’ay nu wanengan, talakaw nu idangan, talakaw i idng ku simal, u idnag ku tuluay nu masasimalay i udip.

肥胖會使許多生理與心理疾病的風險上升，疾病與肥胖的共存關係展現在代謝症候群上，代謝症候群包括第2型糖尿病、高血壓、血中膽固醇過高、血中三酸甘油酯過高等。

kidemau nu kapulungan a imelang hakiya namakaydaay tu i nikakidemuan, hatu u kidemu idaw ku sakalecad nu sasakamuen: patinaku caayay ka kapah ku nikan atu samuhmuh sa mueneng.kinemu atu sakacaay kalecad nu imelangan nu nikacaayan kalecad nu icelangan, mahida u sakatusa nu siwanengay a isi’ nu imelangan atu tadakidemau tu, 64% nu tatami a siwanengay nu isi’a imelangan atu 77% a tataynaan nu siwanengay nu isi’ a imelangan malecad idaw namin ku masaupuay nu simalan ,siwa.

肥胖的併發症有可能是直接由肥胖造成，或者是與肥胖有共同的原因：比如不健康的飲食或是少動的生活型態（坐式生活型態）。肥胖與不同疾病的關聯性強弱不一，如第2型糖尿病和肥胖高度相關，64%男性糖尿病患與77%的女性糖尿病患都有體脂肪過度堆積的現象:9。

u hica ku kidemu hananay肥胖症的病因

sakamusa ku katuuday nu sye-ce saan tada yadahtu ku micumuday atu samuhmuh sananay a maudip sisa kidemu satu. adidi’ ku sananay, tada yadah tu ku nikan atu siawulan, namakaudipay atu balucuay, idaw ku namakalalangawan a sakacaay kalecad atu nikulian a nikasilaculan.

大多數的學者認為過多的能量攝入和坐式生活方式是導致肥胖症的主要原因。少數情況下，食物過量攝入與遺傳、生理和心理疾病有關，當然也有部分原因來自文化差異和工業化大量生產。

siawulan hananay 遺傳因素

sakalecad nu imelang, kidemau u daduducan atu hekalay anisakakawawan a nikasilahecian. hatanengen ku nikan atu sakatahekal nu ci-in pabalucu’ tu tademaw i nikanan sikidemuay hakiya.

同許多疾病，肥胖是基因與環境因子互動所產生的結果。控制食慾與代謝的基因決定了人們在食物不虞匱乏時是否會有肥胖症狀。

https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E8%82%A5%E8%83%96%E7%97%87