Monaco
Monaco（摩納哥
u Monaco （摩納哥） i labu nu Europe (O-Cuo 歐洲), itiza i 43 44 N, 7 24 E.
u ahebal nu lala' mapulung sa 2.02 km2. u ahebal nu lala'ay sa 2.02 km2, u ahebal nu nanumay sa 0 km2. hamin nu tademaw sa 30,581. kakalukan umah sa 1%, kilakilangan umah sa 0%, zumaay henay umah sa 99%.
tapang tusu nu kanatal (首都) mikawaway-kalumyiti
u tapang tusu nu kanatal sa u Monaco (摩納哥).
kakingingan nu kanatal demiad (國家紀念日) mikawaway-kalumyiti
kakinging nu kanatal demiad sa sabaw siwa bulad sabaw cacay demiad.
tabakiay a tapang nu kanatal (元首) mikawaway-kalumyiti
u tabakiay a tapang nu kanatal (cong-tung, 總統) ayza sa ci Albert II, micakat a demiad sa i 2005 a mihca sepat bulad enem demiad.
摩納哥公國，也譯作摩納哥親王國、摩納哥侯國，中文通稱摩納哥，是一個位於歐洲的城邦國家。
Monaco kapulungan nu binawlan a kanatal sa, sipangihaan tu ya Monaco han nu kasahungtiay a kanatal, atu sakay nu nikalekakaan a masakanatalay, nipangangan tu nu hulam u Mo-na-ke han, u eneng sa iti European (O-cuoay 歐洲的) a masakenisay a kanatal.
摩納哥地處法國南部，除了靠地中海的南部海岸線之外，全境北、西、東三面皆由法國包圍，主要是由摩納哥舊城和隨後建立起來的週遭地區成。
作為世界上人口稠密的國家之一，摩納哥也是一個典型的微型國家和城，經濟得利於蒙地卡羅賭場及觀光收入。
u Monaco a kakitidaan sa kalainutimulan nu France, caay kau nu sakatimulan nu picapi tu dadipasan nu Mediterranean (Ti-cung-hay 地中海) adada', u kakitidaan nu kanatal sa mamin sipakay kaamisan, nutipan, atu nuwalian a nipilaup, u sakusaan sa namakay nu Monaco kalumanay a tuse atu nudikudan a nipatideng a masadumaay a kakitidaan, mala u nu kitakitay sakatuuday nu kicacebetan a kanatal, ina Monaco a kanatal sa u masaadidingan a kanatal atu masatuseay, u sikakalisiw sa nu piedap nu i Monte Carlo (Mon-ti-ka-lo 蒙地卡羅) ya pipakiyawan atu aidangan a nipiida tu sikaidaw nu kalisiw.
摩納哥為君主立憲制國家，君主為摩納哥親王。摩納哥作為一個不向國民課稅的國家並因此聞名，有避稅天堂之稱。摩納哥的人均及單位面積警力為世界上最大的。摩納哥也是世界上國土面積第二小的國家，僅次於梵蒂岡。法語是摩納哥唯一的官方語言，但也使用英語、義大利語和摩納哥本地的摩納哥語。識字率達99%。羅馬天主教是法定的國教，佔人口的90%，由天主教摩納哥總教區管理，但摩納哥憲法保障信仰其他宗教的自由。
Monaco a kanatal sa masa nu tapangay a kasihulican a mukelid, u kapulungan nu tapang sa mala u nu kanatal a hungti. ina Monaco a kanatal sa caay pilidamsu tu binawlan, kiyu sakasingangan i hekal u sasubelitan tu tadah a sakapahay a aydauc. u nu Monaco a kanatal sa nu nikaidaw tu nisapalan tu kitidaan, sakay nu piading nu tayling sa, mala u nu kitakitay sa u satabakiay a kaidaw. ina kanatal sa i kitakit sa u sakatusa nu nikaadidingan a kanatal, kiadidi'ngan tu ya Vatican (Huwanti-kang 梵蒂岡) a kanatal. u nu France a kamu ku masacacayay a i kanatal kapulungan a kamu, nika maysakamu tu nu UK (yingu 英國), Itali atu nu Monaco itidaay tu a kamu nu Monaco. sikatineng tu sulit sa makaala tu 99 a palasubu. ya Roma a tingsukiway ku tatungusan a pahulic tu nu kanatal, mukilulay tu singgu sa makaala tu 90% kayadah nu tademaw, sipikuwan nu Monaco a kiwkayay satalakaway a kenis, nika u hulic nu Monaco sa mipuhpuh tu masadumaay a singgu a sakakunida.
nu laylay (歷史) mikawaway-kalumyiti
摩納哥的地名源自於約公元前6世紀，由來自希臘福基斯（Phocaea）地區的福基斯人於該地區附近所建立的希臘殖民地——摩諾伊科（Monoikos）。根據希臘神話，相傳大力士海格力斯曾途經這裡，因此福基斯人在此地建了一個神廟祭祀海克力斯，稱為「Monoikos」（希臘語：Μόνοικος，意指獨棟的房屋或神殿），並逐漸轉變成此處的地名。
u kakitidaan nu Monaco sa namakay i ayaw nu enemay a seci, pakay nu (Phocaea) ya Phocis (Huseci 福斯基) hananay a kitidaan, ya Phocis (Huseci 福斯基) a tademaw sa a kenis sa i sacapian u nu Phocaea a kanatal a palatubangan a lala', u (Monoikos). masasilamitay nu ya Phocaea nakamuan tu nu kakawsanay a kungku sa, nipilalalit tu kamu ya saicelengay a tademaw ci Hercules (Haykeli-se 海克力斯) namakay ni tu micaliway saan, kyu ina Hucise a tademaw sa itini a patideng tu ya biyuan sapatudud tiya kakawsan ci Hercules (Haykeli-se 海克力斯), nipangangan sa u Monoikos u imin nida sa u masacacayay a luma sananay, caay sa u nu kakawsanay a biyu sananay). haymaw satu alaw malu tu nu kasingangan nu kakitidaanay itini.
摩納哥於1215年再次被作為熱那亞的殖民地創建。1815年至1860年，維也納會議指定薩丁尼亞王國為摩納哥的保護國，直到1861年，摩納哥的主權才通過法國-摩納哥條約確定。在1911年第一部憲法頒布前，摩納哥親王曾經是至高無上的統治者。
u Monaco a kanatal sa iti 1215 a mihcaan sa kinacacayay aca palatubangan nu ya nu Genoa (Zenaya 熱那亞) hananay a kakitidaan. katukuh i 1860 a mihcaan, ya Vienna (Wiyena 維也納) a nikalalubangan, idaw ku nipatuduan tu ya Sardinia (Satinniya 薩丁尼亞) nu hungtyay a kanatal u sasapiading nu Monaco, katukuh i 1861 a mihcaan, ya sasitungus nu Monaco maawas kya nu Franceay atu ya Monaco hananay a lice pasalucek. iti 1911 a mihcaan sa ya sayaway a hulic nipabinawlan, ya Monaco masahungtyay a tapang, nau satalakaway nayay ku pakakilulay a mamikuwanay i mahida.
1918年7月，簽署了一份條約，條約規定法國在摩納哥提供有限的保護。這條約被寫入《凡爾賽和約》，且摩納哥的政策應該按照法國的政治、軍事和經濟利益進行調整。1919年同法國簽訂的條約規定，一旦國家元首逝世而沒有男性後裔，摩納哥將併入法國。
i 1918 a mihcaan pituay a bulad sa, masasulit tu sakelec a lice, nipisulitan sa patiidan ku Farnceitini i Monaco sa, a idaw ku sapaading tu nipaini, ina lice sa mapasulit iti ya (Fue’lsay a kangaayan a lice), nu Monaco a cedang sa a sipakay nu Farnce a hulicay pasu nu cengce, nuhitay, atu nu pakalisiway a kalaidaw nu sikaidaw tu a mapapaliyun. 1919 a mihcaan sa nu sipakelec nu Farnce a lice a mitidan, anu makalikeluh tu nu kabelecan nu cungtung sa, anu nayay ku tatamaan a wawaan a mamikutay sa, ya Monaco a kanatal a sipala u nu Farnce a kanatal sa ku hulic.
兩國於2002年另立新條約，當摩納哥國家元首無人繼承，摩納哥仍然為獨立國家，法國亦繼續提供防衛。第二次世界大戰中，1942年11月6日，摩納哥被義大利軍事占領，1943年義大利投降後撤出摩納哥。1944年盟軍解放。
ina mahtatusaay a kanatal sa, iti 2002 a mihcaan sa pabaluhay tu lice, ina Monaco a kanatal anu nayay ku mamikilulay tu malacungtungay sa, ina Monaco sa u malakunida sananay a kanatal, u France a maytulis tu a paini tu sipaading sa. i sakatusa a nikalalais nu kanatal sa, i 1942 a mihcaan 11 a bulad 6 a demiad, u Monaco cebisan nu Italiya a kanatal, i 1943 a mihcaan sa kademecan ku Itali a kanatal, muliyas tu i Monaco. 1944 a mihcaan nu kapulungan a hitay sa kahulakan tu ku nikalatubangan a ziday.
u pakalisiwan (經濟) mikawaway-kalumyiti
摩納哥主要的收入來源之一是旅遊業；每年都有許多人被摩納哥的賭場和舒適氣候所吸引。2001年，一個新的建築項目擴展了主要港口碼頭，主要用於停靠豪華遊輪。摩納哥經濟發達，主要以博彩、旅遊和銀行業為主，該國在服務業和小型的、高附加值的、無污染的工業的多種經營上取得了成功的開發。政府沒有針對個人收入課稅。由於全國人口過少，政府在許多公共服務部門保持壟斷地位，包括郵政、電信服務。
u sakaidaw nu kasikalisiw sa, u sakatatungus a nikaidaw, nasipakay i aidanganay a sasikawaw i Monaco, paymihcaan sa kalaidaw nu katuuday a tademaw, sikacepcepan nu Monacoay ya papakiyawan atu kalangaayan nu demidemiad, sadamsay saan a misulul ku balucu’, i 2001 a mihcaan sa, idaw ku masacacayay a sasangaan tu sapatideng tu aadihan tu lice, sapakaahebal tu masasitudung a balungaay a minatu, u sakusaan u sapaheci tu kasacacangdayan tu matekesay a balunga, nu Monaco a kasaidaw nu sakay nu sakasilacul a nikalabangbangan sa, u sakahenulan sa ya mamipakiyaway a kawaw, aidangan, atu nu sakay nu ingkuay a sasitatungus, ninakanatal sau sakay nu aedapan a sasikawaw atu nu adidingay, kasaidaw nu sakasibek nu sicunus tu kalaidaw nu kalisiw, u sakainayi nu mukingnay a kawaw, pasu nu sasidumaan a nipisiwbayay a nikaleku sa, idaw tu ku sapalekalan tu nikalaheci. u cenhu hananay sa nayay ku pilidamsu tu, sakay nu masacacayay a tademaw a sikaidaw nu nilikalisiwan. pasu i kanatal sa u kaidaw nu binawlan caay kakatuud, u cenhu hananay sa itini inu sakay kapulunganay a aaedapan a kawaw sa, yadah ku nicalapan, yadah ku nu pikelec tu kunida sananay a sebun a kawaw, tinaku ya nu payubingay atu ya nu patelayay a kalukawaw.
無個人所得稅的政策吸引了數量可觀的富裕避稅移民，主要是來自其他歐洲國家，他們透過在摩納哥以外的事業賺得其大部分的收入；著名人士如F1賽車賽車手吸引了大多數的注意，但是大多數的移民是商人。1865年建立的蒙地卡羅賭場促使摩納哥從窮國發展成為了富裕國家。摩納哥其中一個令它著名之處便是一級方程式賽車，以窄而斜的賽道聞名世界。
sikainayay nu sukiti sa, ina mahiniay a cedang sa u sapi cepcep tu nikayadahan tu kakitaan, atu nu kahemekanay nu tademaw a mabulaw tayni a milaliw tu sasapadamsuan, nu micumuday atu mabulaway sa, u sakahenulan a tayniay nu kanatal sa ya European (O-cuoay 歐洲的), sipakay i nu hekalay a mamisiwbayay a sasikawaw a sitan tu kayadahay a nikaala, u sikatinengan a tademaw sa ya madademecay tu paculil tu kadideng, u mamicepcep tu sikaadih nu katuuday, nika u duma a nikatuudan sa u nu mabulaway a min a mamisiwbayay. 1865 a mihcaan sa patideng tuya Montikalo a pakiyaway a sasikawaw, u sikaidaw nu sakakitaan nu kanatal, sipaales tu ku nikapakuyuc. masadumaay nu Monaco sa ya sakabeleng nu katuuday sakasenengan nu kitakit, u mamisasedseday tu kadideng ya icihuwang-cense (一級方程式) hananay, u sikalikecu atu nu kasaluluan a sikatineng nu kitakitay ku ngangan.