Mozambique

Mozambique (莫三比克)

u Mozambique (Mo-San-Pi-Ke 莫三比克 ) sa i labu nu Africa, itiza i 18 15 S, 35 00 E, u ahebal nu lala’ mapulung sa 799,380 km², u ahebal nu lala'ay sa 786,380 km², u ahebal nu nanumay sa 13,000 km². hamin nu tademaw sa 25,930,150.

kakalukan umah sa 56.30%, kilakilangan umah sa 43.70%, zumaay henay umah sa 0%.

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Maputo (馬布多).

kakininan nu kanatal a demiad (國家紀念日)

kakining nu kanatal demiad sa 25 bulad 6 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Filipe Nyusi, micakat a demiad sa i 2015 a mihcaan cacay bulad sabaw lima a demiad.

cunli (總理)

u cunli nu Mozambique (莫三比克) ayza sa

ci Carlos Agostinho do Rosário (卡洛斯·多羅薩里奧), micakat a demiad sa i 2015 a mihcaan 1 bulad 17 demiad.

莫三比克的前身，就是葡屬東非，鄭和下西洋時最遠曾達莫三比克的貝拉港。

Muo-sanpi-ke (莫三比克) a nuayawan, u Portugal (葡萄牙) Tuo-fa (東非), Cenhesai siyung sabataday katukuh i taydaan Muo-sanpi-ke (莫三比克) a Pae-lakang (貝拉港).

1498年3月，葡萄牙航海家達伽馬率領船隊到達莫三比克，當時就有阿拉伯的貿易站在沿海一帶設立。

cacay a malebut sepat a lasubu siwa a bataan idaw ku walu (1498) a mihcaan tulu a bulad, Putaw-yia (葡萄牙) singmung nu pabalungaay a tademaw ci Ta-Cia-Ma (達伽馬) mililiday tu masakaputay makatukuh i Muo-sanpi-ke (莫三比克), tawya idawtu ku Ala-puo (阿拉伯) numi siwbaya idaw kunipatideng.

自1505年開始，成為葡萄牙的殖民地，葡萄牙在沿海興建了許多貿易站和堡壘，並且使它成為非洲東岸航行船隻經常停泊的港口。

namaka cacay a malebut lima a lasubu idaw ku lima (1505) a mihcaan, mala Pu-taw-yia (葡萄牙) kalimadan, u Pu-taw-yia (葡萄牙) ililis nu bayu yadah kuni patideng tu sasiwbayan atu pawlai (保壘), mala Fa-cuo (非洲) nuwalian kakaydaan nu balunga sasalue'mengan a minatu.

葡萄牙的商人、傳教士和探險家更深入內地。到了十九世紀初期，當地的奴隸制度才被廢止。

misiwbayay a Pu-taw-yia (葡萄牙) a tademaw, midintuay a tademaw atu mitahaway a tademaw micumud i labu nuheni. makatukuh tu cacay a bataan idaw ku siwa a seci, kalung nuitidaay tawya a lawpes.

經過了近五世紀的漫長殖民統治後，莫三比克人民也開始政治覺醒，要求獨立自主的呼聲高唱入雲，但是葡萄牙政府對這個殖民地不肯放手，因此爆發了為期15年的叢林游擊戰爭。

maka lima a seci nu matenesay numabulaway anikuwanan, Muo-sanpi-ke (莫三比克) a tademaw malingatu tu mapalal nu cence, tanunamuh sa miyukiw mangalay misiteked, nika sifu nu Pu-taw-yia (葡萄牙) kaisa miales tu mabulaway a tademaw, sisa lepacaw satu tu cacay a bataan idaw ku lima (15) a mihcaan i kilangkilangan malepacaw.

莫三比克解放陣線的黑人組織，在他們首領薩莫拉·馬謝爾的領導下，和葡萄牙軍隊展開了武裝鬥爭。

Muo-sanpi-ke (莫三比克) mihulakay tu kasakaputan nu lumeni'ay a tademaw, itida nipililidan nu sakakaay nuheni ci Samuo-la．Masye-el (薩莫拉·馬謝爾), atu Pu-taw-yia (葡萄牙) ahitay malingatu a malpacaw.

到了1971年，莫三比克解放陣線游擊隊在蘇聯的武器援助下控制了境內廣大的鄉村地帶，全境四分之一的土地都落入游擊隊的掌握中。

Katukuh tu cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku cacay (1971) a mihcaan, Muo-sanpi-ke (莫三比克) a hitay itada i Su-lan (Russia 蘇聯) mipadangan tu sakalepacaw a dugu’ masilud misaahebal tu niyadu, hamin nu niyaduan tu mala sepatay tu cacay a lalaan mamin i nalimaan nu hitay.

1973年，莫三比克的局勢更加混亂，游擊隊的勢力也更加壯大，士氣低落的葡萄牙軍隊被迫從北方的叢林中退守到有數的幾個城市裡。

cacay a malebut siwa a lasubu pitu a bataan idaw ku tulu (1973) a mihcaan , Muo-sanpi-ke (莫三比克) macunus kunika lawlaw nu sakalepacaw, macunus ku hitay nuheni, kanai'an tu nu laheci ku Pu-taw-yia (葡萄牙) paciciyan pasaida i amis nu kilankilangan patadikuden tu pina a a tukayan.

葡萄牙政府只好和莫三比克解放陣線展開談判，準備放手讓莫三比克獨立。

Pu-taw-yia (葡萄牙) a sifu atu Mozambique (莫三比克) ahitayan masasakamu, ahican a pabeli tu Muo-sanpi-ke (莫三比克) amisiteked sa.

同年9月8日19時，葡萄牙外交部長馬里奧蘇爾斯和莫三比克解放陣線領導人馬奇，在尚比亞首都盧薩卡進行會談，雙方簽署協定立即停戰，葡萄牙允許莫三比克解放陣線領導組織黑人臨時政府，並且在9個月內完全獨立。

tawya a mihcaan tu siwa a bulad walu a demiad tu cacay a bataan idaw ku siwa a tatukiyan, Pu-taw-yia (葡萄牙) sakakaay ci Mali-awsu-el-se (馬里奧蘇爾斯) atu Muo-sanpi-ke (莫三比克) nu mililitay a tademaw ci Ma-ci (馬奇)，itida i San-piya ( Zambia 尚比亞) a suodu Lusa-ka (盧薩卡) matatengil, masasulit kunuheni tatusa kasenunsa musaluimeng tuni kalpacaw, Pu-taw-yia (葡萄牙) mihaneng tu Muo-sanpi-ke (莫三比克) ahitay mililiday tu masaakaputay nu lumeniay a tademaw tu linzi a sifu, itini i siwa a bulad mihedek misiteked.

mibabelih tuni kalepacawan 反恐戰爭

莫三比克伊斯蘭動亂

Muo-sanpi-ke (莫三比克) Yise-lan (伊斯蘭) malawlaw

從2017年10月5日開始，莫三比克德爾加杜角省北部地區遭到與索馬利亞青年黨有關聯的武裝分子襲擊，占領了濱海莫辛布瓦港口兩天和周邊小鎮。

namaka tusa a malebut cacay a bataan idaw ku pitu (2017) a mihcaan cacay a bataan a bulat lima a demiad malingatu , Muo-sanpi-ke (莫三比克) Teel-ciyadu-ciyaw (德爾加杜角) a kitidaan nu amisan a kitidaan debungan atu Suo-mali-ya (Somalia (索馬利亞) nu masakapahay a tademaw debungan nuhitay, debungan ku Pihay-Muosin-pu-wa (濱海莫辛布瓦) minatu tusa a demiad atu liklik nu niyadu'an.

同時武裝分子與伊斯蘭國集團建立了非正式的聯繫，接受來自國外聖戰分子的訓練和進行軍事和宗教研究。

tawya nusidikucay tu nuhitay a tademaw atu Yise-lan (伊斯蘭) kanatal masakaputay patideng tu caayay kaw kaka dalinlakuwan, miala tu namaka nutawan a kanatal nu hitay mgikunning tunuhitay a kawaw atu kiwkayay a nipikingkiw.

從那以後，戰爭迅速擴大，莫三比克政府與青年黨展開激戰，但未能奪回被占領的領土，濱海莫辛布瓦港口更兩度被青年黨和伊斯蘭國占領。

namakayda satu, ahebal satu kuni kalepacawan, Muo-sanpi-ke (莫三比克) a sifu atu masakapahay malingatu malepacaw , nika caay paka alaw tunidebungan tu lala, Pihay-muo-sinpu-wa (濱海莫辛布瓦) minatu kina tusaan debungan nu masakapahay atu Yise-lan-kuo (伊斯蘭國).

2020年8月12日，伊斯蘭國武裝分子攻占濱海莫辛布瓦港口，儘管戰鬥激烈，但政府軍並未完全撤離當地。

tusa a malebut tusa a bataan (2020) a mihcaan walu a bulad cacay a bataan idaw ku tusa a demiad, yise-lan a kanatal (伊斯蘭國) a hitay midebung tu Pihay-muosin-puwa (濱海莫辛布瓦) minatu, hatida kuni kalpacawan, nika u sifu a hitay caay ka hamin miliyas tu niyadu'.

9月，伊斯蘭國武裝分子攻擊莫辛布瓦鄰近島嶼瓦米茲島（Vamiziisland）和梅坤戈島（Mecungoisland），將濱海別墅、飯店全部夷為平地。

siwa a bulad yise-lan a kanatal (伊斯蘭國) nu hitay midebung tu Muosin-puwa (莫辛布瓦) nu tepalay a subal a Wami-cedaw (瓦米茲島 Vamiziisland) atu Mye-kuwung-kedaw (梅坤戈島Mecungoisland), u biksu' a luma’ (別墅) lalabinnan a liwkan mamin luyuhan malaenal.

莫三比克政府也失去了對三個沿海地區的控制，至少有1500人被殺，25萬人逃離家園。

Muo-sanpi-ke (莫三比克) a sifu nai’ tu ku tuluay a lilisan nu niyadu'ay amikuwan, makaala tu cacay a malebud lima a bataan (1500) ku tademaw a pacukan mipatay, tusa a bataan idaw ku lima (25) a mang nu tademawan miliyas tu luma.

水系及地形 nanum atu wayway nu lala'

u lala' ni Mozambique

這個國家地跨三比西河下游，南部有平原，東部沿海一帶為狹窄的平原，西北部為高原。

nina kanatal miawas tu Sanpi-si (三比西) sauwac, timulan masaenal, waliyan mililis tu bayu u maipucay a masaenalay a lala', nutipan amisan u talakaway a buyu'.

北部地勢高亢，好像樓梯，一級又一級地向海岸方向下降；並且有很多森林。

amisan masatalakaw, mahida u kayakay, hacacay cacay sa pasayda i bayu mudebu, yadah ku kilangkilangan.

沿海一帶海岸曲折，有很多良港。境內最大的河流有贊比西河和魯伏馬河。

sangagiwngagiw sa kulilis nu bayu, yadah ku kapahay nu minatu. satabakiay nu sauwac idaw ku Can-pisi (贊比西) sauwac atu Lufu-ma (魯伏馬) sauwac.

氣候 demiad

南回歸線在南部通過，因此莫三比克的氣候，北部屬熱帶。南部是副熱帶，所以境內氣候炎熱潮濕，全年平均氣溫為攝氏19.4。

nahunkuasin (南回歸線) milawid tu nutimulan, sisa u demiad nu Muo-sanpi-ke (莫三比克), amisan caledes sa. timulan caay kaw caledesay, sisa demiad nu niyadu' kacalecaledesan kalasengedan, tumihcaan a demiad kala cacay a bataan idaw ku siwa tin sepat a du’.

這個國家年分乾濕兩季，乾季比較短，為每年四月至八月；濕季很長，為每年九月到次年五月。因此雨水豐富，幾乎常年都會下雨，年雨量約500公釐到1000公釐。

nina kanatal malatusa ku demiad maacak maudad tusa kina puu’, apuyu ku maacakay, tu mihmihcaan nu sepatay a bulad katukuh tu waluay a bulad, tanayu ku kasengedsengedan, tu mihcaan i siwa abulad katukuh tu sakatusa a mihcaan tu lima a bulad. sisa yadah ku lacul nu nanum i sacac, maudad tu mihmihcaan, nikahetikan nu udad makaala tu lima a lasubu a kun-li katukuh tu cacay a malebut a kun-li.

中部三比西河下游沿岸雨量最多，年雨量差不多有1000公釐到1500公釐。

teban nu Sanpi-si (三比西) sasa nu sauwacan sayadahay ku udad, tu mihmihcaan makaala tu cacay a malebut a kunli katukuh tu cacay a malebut lima a lasubu a kunli.

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan

CIA
外交部
List of current heads of state and government
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%8E%AB%E6%A1%91%E6%AF%94%E5%85%8B Mozambique (Mo-San-Pi-Ke 莫三比克 )