Palau

Palau（帛琉）

u Palau sa i labu nu Oceania (大洋洲), itiza i 7 30 N, 134 30 E.

u ahebal nu lala' mapulung sa 459 km².

u ahebal nu lala'ay sa 459 km², u ahebal nu nanumay sa 0 km².

hamin nu tademaw sa 21,347.

kakalukan umah sa 10.80%, kilakilangan umah sa 87.60%, zumaay henay umah sa 1.60%.

kina kanatal sibangcalay a bayu, tuud ku tayni misalamaay. caledes ku demiad itini.

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Ngerulmud (恩吉魯穆德).

kakinginan nu kanatal demiad (國家紀念日)

kakinging nu kanatal demiad sa 9 bulad 7 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Surangel Whipps Jr. (Heweysuzen 惠恕仁), 1968 a mihca 8 a bulad 9 a demiad nalecuhan. u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) nu Palau (帛琉) ayza, micakat a demiad sa i 2021 a mihca 1 bulad 21 demiad.

demiad (氣候)

帛琉的氣候屬熱帶雨林氣候，全年平均溫度約28.9℃。全年皆為雨季，平均全年降雨量為380厘米，平均濕度為82%。雖然降雨主要集中在7月到10月，但這段期間也經常陽光普照。帛琉偏離颱風主要路徑範圍，因此鮮少受到熱帶氣旋影響，僅有2013年颱風海燕以極高強度直襲帛琉，所幸未在當地造成嚴重傷亡。

demiad nu Palau (帛琉) u kacaledesan a maudaday a kilangkilangan a demiad, pulung nu mihcaan caypiwac (溫度) han tu 28.9 du’ c. pulung nu mihcaan tu nikaudad (雨量) ku yadahay, hami nu mihcaan kaudad han 380 li-mi (釐米), tu nikasenget (濕度) hantu lasubu nu 82 a kilac (pasintu, %). kuni kaudad itini i pituay a bulad katukud tu cacay a bataan a bulad kuyu nikahetik nu udad, nika alahican kapah ku demiad tabaki tu ku cilal. maliyas nu Palau (帛琉) ku baliyus, u liyus han tu dadananacan (路徑) nu baliyus, sisa caay kayadah ku kacaladesan nu pikinawal (熱帶氣旋), uyda a cacay i 2013 a mihcaan cumudan tayniyan nu tabakiyay a Hay-Yan (海燕) baliyus, kasica caay kapihaceng ku madukaay atu mapatayay nu tademaw nu heni.

kakitidaan nu Palau (地理)

帛琉由一個大堡礁和無數小島和較少堡礁構成。主島本身其實也由多個小堡礁構成，較大的有安加爾、Babeldaob（Babelthuap）、Koror、Peleliu。亦因為當地有大量珊瑚，故其有大量是由海洋生物的屍體沉降累積而成的石灰岩，甚至成為其附近雅浦島，雅浦島石幣的製作原料。全國有三分之二人口在舊都柯羅居住。主島群以北是Ngeruangel和Kayangel。主島以西是Rock Islands，無人居住。西南部距離主島群約600公里的西南群島，也是帛琉的一部份。

Palau (帛琉) han sa u yadah ku tabakiyay a ba’tu, atu caay kasausiya a adidi'ay a subal atu adidi'ay a ba’tu anikasa kakitidan. ina Palau (帛琉) han u yadahay ku adidi'ay a ba’tu masa u kakitidaan mapatideng a adidi'ay a aidangan, tabakiya hantu u Angaur (安加爾), Babeldaob (巴貝多), "Koror", "Peleliu". kya idaw ku tada yadahay ku san-hu (珊瑚), sisa yadah ku mapatayay nu bayuay a cacanan, sisa namahida satu matensmatens alaw mala se-huy ba'tu (石灰岩), sisa idaw ku micapiya tu Yap subal (雅浦島), u Yap subal (雅浦島) hantu ya ba’tu u sasanga'an tu ba’tuay a paysu’. nina kitakit hatu mala tusa nu tuluay (三分之二) a tademaw idaw henay ku i malumanay a sudu Koror (柯羅) a mueneng. saamisan nu tatungusay a subal (主島) nuheni sa u "Ngeruangel" atu "Kayangel". satipan nu tatungusay a subal han u "Rock Islands", inay ku tademaw mueneng ayda. satipan atu satimulan silaad tu tatungusay a subal makaala tu 600 km, u "nutipan atu nutimulan a subal" hatu, nu Palau (帛琉) tuku sausi nina kakitidaan.

maudipay a canacanan (生態)

在帛琉，熱帶雨林覆蓋大多數的島嶼，有黑檀木、孟加拉榕樹、麵包樹、椰子樹、露兜樹等，這些熱帶雨林形成綠意盎然的樹海。同時帛琉還有野生紅樹林與熱帶大草原生態可以探訪。

itini i Palau (帛琉), kacaledasan a maudaday a kilangkilangan numa tahepu’ay a subal nu kakitidaan a subal, idaw ku lumeniay a hinuki (黑檀) a kilang, mun-cia-la a titic (榕樹) a kilang, apalu, yasi (椰子, abinung), lu-tuo (露兜) a kilang, nina kacaledesan a maudaday a kilakilangan a kakitidaan langaw sa adihen mahida u bangcalay a kilakilangan nu bayu (樹海), sisa nina Palau (帛琉) idaw henay ku sumanahay a kalakilangan (紅樹林) atu kacaledesan nu lutuklutukan a tabakiyay a maudipay nu canacanan nu aadihan nu kakataydaan amiadih.

帛琉海底生物形形色色，場面壯觀包括超過1,500種的多樣魚類、700種的珊瑚和海葵。其他值得一看的景觀尚包括巨型蛤蜊、海龜、蝠魟魚、灰礁鯊、海蛇、海牛等。靠近陸地之處，有入海口附近的鱷魚、大蜥蜴。此外，尚可看到數十種鳥類、果蝠在洛克群島的聚居地、在Angaur島的猿猴、一些無毒的蛇類、小型蜥蜴及其他昆蟲，而且在帛琉的陸地上，沒有任何有毒的陸生動物。

Palau (帛琉) nu labu nu bayu hantu yadah ku masahicahicaay a langaw nu aadihan tu buting, bangcal ku aadihan malakuud tu cacay a malebut lima a lasubu ku canacanan a babutingan, pitu a lasubu ku san-hu (珊瑚) atu haykua. u saka adihan sa u satabakiya nu piya’ nu heni, nubayu a bilanga, tabakiyay matapilaay a buting (蝠魟魚), abuabuwan nu mukanay a buting (灰礁鯊), nu bayuay a bau, nu bayuay a katalan sa. micapiya tu tukus a adihan ,nu maheka sacumud nu bayu micapiya tu nu nanumay a tabakiya a kakitil (鱷魚), atu tabakiyay a kakitil (大蜥蝪). idaw henay ku aadihan tu mabahelay a ayam, padaduki itini i Luo-Ke masabelengay a subal (洛克群島) a kakitidaan mueneng, itini i "Angaur" a subal idaw ku sitabakiyay mahidaay u tademaw nu salu (猿猴), atu nu inaiay nu letek nu bau, atu adid'iay a kakitil (蜥蜴) atu nu canacanan nu cilekay, nika i tini i enalay nu Palau (帛琉) a kakitidaan i nai’ ku siledekay nu cilekay nu aadupan.

帛琉政府指定了洛克群島中70個無人居住的島嶼作為海洋生態保護區，禁止民眾進入，以充分保護海龜與海鳥的生態環境。

2020年1月1日起帛琉政府為了保護珊瑚礁與海洋生態，禁止使用有害珊瑚礁的防曬乳。

Palau (帛琉) han nu cen-hu (政府) patuduan ku Luo-Ke-Cin-Daw (洛克群島) nu pituay a pulu kui naiay nu muenenga a patideng tu luma’ a tademaw u kakitian nu aadihan tu nu bayuway a maudipay dadamaan a hekal, lacus ku tademaw micumud tiya niyaduan, u dadamaan nu bayuay nu bilanga atu nu bayuay a ayam nu maudipay a kakitidaan.

2020 a mihcaan cacay a bulad cacay a demian malingatu ku Palau (帛琉) a cenhu (政府) mangalay midama’ tu san-hu-cew (珊瑚礁) atu nu maudipay a cancanan nu bayuay aadihan nu kakitidaan, acaay pi sutsut tu sakay banges nu singpu’ mipalul’cus tu san-hu-cew (珊瑚礁) a sakacaledes nu sakacaledes nu singpu’.

sakaudip (經濟)

旅遊業是經濟的支柱，除此之外還有農業和漁業。在2000-2001財政年度，約有共50,000外國人來帛琉經商或觀光。政府是本國最主要的僱主，但國家經濟很大程度上依賴美國的經濟援助。儘管如此，人均國民收入是菲律賓和大多數密克羅尼西亞國家的兩倍。帛琉的旅遊市場正在傾向於吸引更多來自東亞的遊客，並希望外國投資可以幫助他們興建更完備的基礎設施。

numi liwkuay ku saka singalihan tu sakaudip nu heni, nama hini satu idaw henay kuyu sakaliyumah atu babutingan. itini i 2000-2001 a mihcaan nuni sulitan i nu sakaudip a cudad (財政報告) sa, makaala tu pulung han atu nutaway anika tayni ami siwbay atu nu tayniay amiliwku sa 50,000 hatini ku tayniay nu kakatuud a tademaw. u sihu hantu nuheni ku sakakaay a tawki, nina kanatal tu saka udip hantu miida tu sakaudip mangalay a padangan nu Amilika (美國), amica kuni ka hida, tuyu saka udip nu heni sa u Philippines (菲律賓) atu Micronesia (密克羅尼西亞) a kanatal nu tusaay a bay nuheni. Palau (帛琉) han u laalliwkuwan nu a iciba aydahantu mangalay tu misayadah tu nu nama kayniya i Dun-Ya (東亞) a tademaw mami liwku, madih tunutaw a tademaw mipadang tu nuheniyan ami sanga ami sakapah patideng tu kaki tidaan atu aidangan sa.

tademaw

當地居民約20,000人，其中大部分為帛琉土著，屬密克羅尼西亞人。少數族裔有來自菲律賓為主的亞洲人和少量歐洲人。三分之二的居民信奉基督教，當中天主教徒佔大多數，其餘的信奉其他新教派系。除了基督教外，當地一種叫Modekngei的地方宗教也十分流行。

mueneng nu silumaay hantu makaala tu 20’000 ku tademaw, nu itiniay tu a mueneng a tademaw ku yadahay, u Micronesia (密克羅尼西亞) a tademaw . caay ka yadah ku nama kayniay i Philippines (菲律賓) nay Ya-Cuo (亞洲) a tademaw atu saka caay ka yadah nu O-Cuo (歐洲) a tademaw. nu tuluay a saka tusa nu muenengan a tademaw han , unipi sicia nuhini sa u kilisedu, unu tinsukiw ku yadah nuheni ami sicia, duma satu idaw kuni pipa baluhaya nuheni ani pisinciaan. tunu dumasatu nu kilisedu u Modekngei a kanamuhan nu itidaay a tademaw a saka taydaan.

當地官方語言為英語和帛琉語。其中三個州有地方語言作為自己的官方語言。而在安加爾島上，日語曾經是官方語言。目前安加爾全島人口80人，大部份人民講英語。

tapangay a kamu (官方語言) nu itidaay a tademaw han u Ing-Kuo (英國) atu Palau (帛琉) a sasakamuen. nika tapangay a kamu (官方語言) i tuluay a niyadu' ku niyadu'ay a kamu. itini namakay niya i An-Ciw-Er (安加爾) nu subalay a tademaw nawu nu Dipun (日語) henay ku tapangay a kamu nu heni. ayda hantu nu Angaur (安加爾) a subalay nu tademaw han walu a pulu’ kuyu tademaw, u kamu nuheni u Ing-Kuo a kamu (英語) yadahay ku kamu nuheni ayda.