Belguim

Belguim (比利時)

nu Belguim sakay nu hungtiay a kanatal a nipanganganan, i tida i nu tipan ya Europanay a kanatal, nikahida sa na u Europe a nikapulunganay kalingatuan a masacabayay a kanatal. u satalakaway a tuse sa ya Brussels, iti nu O’mun nikapulungan atu ya kaamisanay a bayuay nikasakaputan, sakay nu satabakiay nikapulung a kakitidaan. ina Belguim a kanatal sa sipakay amis sulul han pasiamis maysaliyut, mitatepal tu Netherlands, Germany, Luxembourg atu France a kanatal, i nu etipan sa micapi tu ya amisan a bayu.

比利時王國，通稱比利時，是個西歐國家，並為歐洲聯盟的創始會員國之一。其首都布魯塞爾是歐盟與北大西洋公約組織等大型國際組織的總部所在地。比利時自北起順時針分別與荷蘭、德國、盧森堡和法國接壤，西面則濱臨北海。

u Belguim kalingatuan a nipangangan, namakay kasumamadan ya Roma hananay a ziday, i tawya sa i tiniay a nipangangan sa, u Belguim Gaul (Kaw-lu 高盧) han, nu masulitay a imi sa u nu Belgae (Pey-el-kay 貝爾蓋) a binacadan ya Gaul sananay. Belguim nipangangan nu Hulaman han sa, na u ci Si-ci-yu (徐繼畬) hananay nu Hulam a tademaw, i ti 1849 a mihcaan a mapalamit i “Ying-huwan-ce-liye 瀛寰志略)” a cudad.

比利時的名稱，源自羅馬時代，當時此地稱為比利時高盧（拉丁語：Gallia Belgica），字面意為貝爾蓋人的高盧。「比利時」這個中文譯名，源自1849年徐繼畬所編纂的《瀛寰志略》。

u siwkay nu kanatal

u Belgium sa ilabu nu Oco, itiza i 50 50 N, 4 00 E u ahebal nu lala’ mapulung sa 30,528 km², u ahebal nu lala'ay sa 30,278 km², u ahebal nu nanumay sa 250 km²

hamin nu tademaw sa 11,409,077. kakalukan umah sa 44.10%, kilakilangan umah sa 22.40%, zumaay henay umah sa 33.50%

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Brussels (布魯塞爾).

kakininan nu kanatal demiad (國家紀念日)

kakining nu kanatal demiad sa 21 bulad 7 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal (元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Philippe of Belgium, micakat a demiad sa i 2313 a mihca 7 bulad 21 demiad.u cunli nu Belgium ayza sa ci Alexander De Croo, micakat a demiad sa i 2020 a mihca 10 bulad 1 demiad.

hata nu Belgium

u hata (國旗)

u kulit nu hata nu kanatal sa, situlu ku kulit. u lumeni'ay u takuliway atu sumanahay.

u sulit nu zuma a kamu

u sulit nu Hulam: 比利時

u sulit nu Lipun: ベルギー王国

u sulit nu Amilika: Belgium

likisi (歷史)

i kalumanayay nu ba’tuan a ziday, ina Belguim hananay a kanatal idaw tu ku muenengay nu tademaw i tida. kalahecian sa kanahatu i nu kakitidaan atu nu sakay lalangawan sa, u Belguim a nikaidaw mahida tu u kaudip i masakiwacingay a cacumudan nu dadan, iti kalakuwitan nu tusaay a malebut a mihcaan, namapalaheci tu ku masadumaay nu binacadan, sakay nu laylayay a nikabangbangan atu kasinpayan a malawpes. nu nikahinian sisa u Belguim hanany a kanatal mala u nu tatenga’ay masasidumaay nu damsayay nikalalacalan a kakitidaan.

最晚在舊石器時代晚期，比利時已經有先民聚居。其實無論是地理上還是文化上，比利時都處於歐洲的十字路口，在過去的2,000年內見證了各種種族與文化的興盛與衰敗。也正因為這樣，比利時是歐洲真正的種族熔爐。

i celahcan a mihcaan kaayawan nu lima a bataan idaw ku sepat, i mahida sa u sakahenulan a muenengay nu binacadan sa, ya Celtic (凱爾特) hananay a binacadan i tida, na mademec nu Roma kapulunganay a kanatal, ci Caesar (Kay-sa 凱撒) hananay a sibuisay nu mamikeliday tu hitay. ya Roma nu hungtiay a kanatal malaliwasak satu sa, nu dikudan ya Germanic (Ze-el-man 日耳曼) hananay a binacadan iti limaay a seci beleng han a mudebung, i labu sa u ya Franks (Fa-lang-ke 法蘭克) a binacadan patideng satu Meroving (Mo-lo-un 墨洛溫) hanany a masahungtiay a ziday, u nikaidaw nu lala’ sa hamin han ku nu aydaay a Belguim. nu dikudan nu Meroving (Mo-lo-un 墨洛溫) a ziday sa mapakutay nu Caroling (Ka-lo-lin 卡洛林) a hungtiay a ziday.

西元前54年，當時主要由凱爾特人居住的這一地區被羅馬共和國將軍凱撒征服。羅馬帝國崩潰後，日耳曼人於5世紀大舉入侵，其中的一支法蘭克人隨後建立了墨洛溫王朝，其領土包括了現在的比利時。墨洛溫王朝之後由卡洛林王朝取代。

ina Belguim a kanatal kinapinaan tu mapaliyun a nipikuwan, u kakitidaan nu kenis sa u masadumaay nu kanatal, ya Netherlands, Burgundy (Pu-ken-ti 勃艮地), Spain, Austria, kayadah a makuwan. ini Napoleon (Napulun 拿破崙) hananay a nipicebisan a tatukian sa, ina Belguim nau mala nu France a sakaidaw, ci Napulun mademec tusa, patayda han tu i Netherlands mapatideng tu nu kapulungan a hungtiay a kanatal.

比利時後來幾經轉手，各個地區曾由荷蘭、勃艮地、西班牙、奧地利等國統治。拿破崙時期，比利時為法國的一部分，拿破崙一世戰敗後，比利時併入荷蘭，形成荷蘭聯合王國。

1830 a mihcaan ina Belguim a masahungtiay idaw ku nipahaka tu sakunida sananay a nipilatlatan a kawaw, a sipakay nu Netherlands a nipikuwan miliyas a sakaku saan a malakanatal, mala nu nitatulisan a sihulicay a kanatal, i mahida sa idaw ku nipili’an tu nu Germany a kasenengan a kakitaan a kakitidaan, ya Sachsen-Coburg und Gotha (Sa-ke-sen. ke-paw. Ke-ta 薩克森-科堡-哥達) hananay nu hungtiay a wawa, ci Leopold (Li-aw-po-te 利奧波德) u saka nu Belguim sayaway a malatatapangan nu kanatal.

1830年，比利時爆發比利時獨立運動，從荷蘭統治下獨立，成為世襲君主立憲王國，並選擇了一位德國貴族，薩克森-科堡-哥達公國的王子利奧波德作為比利時的第一任國王。

ina Belguim namapatideng tu ku kanatal nu dikudan sa palatebanan nu heni ku tatapalan tu cedang, zayhan iti sakatusaan nu kitakitay a nikalalais sa, kacalapan nu Deutsches (Te-yi-ce 德意志) a hungtiay atu Na-suyi hananay a picalap. nu dikudan sa, ina Belguim sipaales tu ku pasay tebanay a nipitapal a patideng, milihida tu nu kasatipanay a masakaputay. tatulis sa midabu aca tu nu Europeanay (歐洲的) kapulunganay a pakalisiway.

比利時立國後奉行中立政策，但在兩次世界大戰中都被德意志帝國及納粹德國佔領。二戰以後，比利時放棄中立原則，參加了北約。後來又參加了歐洲經濟共同體。

nu masa aydaay a Belguim sakay nu aydaay, nutineng tu kagak i Europe a kanatal u sakacumelakay, i nu tukian sa mahida tu mala nu kaamisan atu nu ya O’mun hananay a masacabayay, u sasenengan a tuse sa, ya Brussels han sa u nu mahtatusaay a masakaputayay a kapulungan a pu (部). nika u Belguim hananay a kanatal sa, caay henay kasatedep ku kalcinuwas nu kanatalay atu sakay lupisak nu nikalaheci, sakay nu amisan musakamuay tu nu Netherlands a kamu ya Vlamingen (Fo-lay-min 佛萊明) a binacadan (misasungaayay tu Netherlands) atu nu kalapangkiwan nu pasay timulay musakamuay tu nu France a kamu ya Walloon (Wa-lung 瓦隆) hananay (misasungaayay tu France) nikatenesan a masasula’cus kapilpilan sa ku nikahida.

現代比利時作為一個現代化、高科技的歐洲國家而興盛，同時也是北約和歐盟的成員國，首都布魯塞爾亦是這兩個組織的總部。但是比利時一直存在國家分裂和解體的可能性，北半部說荷蘭語的佛萊明人（親荷蘭）和南半部講法語的瓦隆人（親法國）之間長期關係緊張。

i 2007 a mihcaan enemay ku bulad, patideng tu nu kapulunganay a nikalalubang a misingkiw. kacaliwayan tu pangkiw nu mihcaan sa, patideng tu nikapulunganay a cen-hu, nika ya kapulunganay a cen-hu sa, pakala tu tuluay a bulad sa kainayian tu.

2007年6月10日，舉行聯邦議會選舉。經過半年談判後組成聯合政府，但聯合政府僅三個月便下台。

2010 a mihcaan i enemay a bulad nikatatengilan a nipisingkiw, nu dikudan sa na idaw tu ku nikala tu 543 a demiadan caay kalaheci tu masakaput nu satalakaway mamukeliday tu sakikawawan, makapeci tu satanayaay nu caay pakalaheci tu patideng tu satalakaway a mamikuwanay mapangangan i kitakit a cudad.

2010年6月議會選舉後，曾經過543天未能組閣，打破組閣權最長的世界紀錄。

2016 a mihcaan tulu a bulad tusa a bataan idaw ku tusa nu demiad, ya sakasenengan a tuse Brussels kalitemuhan kya sakatalawan sananay a masakaputay u nu Islamic (Yi-se-lan 伊斯蘭) hananay a nidateng a kaput, u mamipasaheciay a tademaw kalingatu a mibakudang.

2016年3月22日，首都布魯塞爾遭遇伊斯蘭恐怖主義組織伊斯蘭國成員實施的爆炸攻擊。

kakitidaan (地理)

u kakitidaan nu Belguim sa i Europe a enal kalaamisanay, masasuayaw tu kabalatan atu UK, pakay amis sibiyaw tu Netherlands, patatimul sa malalitin tu France, walian masatimul sa micapi tu Luxembourg a kapulunganay a kanatal, kasawalian sa malalitin tu Germany kanatal. u nikaidaw kaahebalan nu lala’ sa makaala tu 3.05 mang km² kayadah.

比利時位於歐洲大陸西北部，與英國隔海相望。北鄰為荷蘭，南接為法國，東南臨盧森堡大公國，東與德國接壤。國土面積3.05萬平方公里。

ina Belguim hananay a kanatal sa malatulu ku tabakiay nu kenis, nutipan sa kalunubayuay a enal, nu teban sa u buyu’buyu’an, pasu nu kawalianay ya A-ten (阿登) hanany a buyu’buyu’an. nutipan a enal sa malecad ku nikasapalan, yadah ku namapalangat a culal sananay a masalenuay a enal, sakay nu teban sa malanu katalatalakawan nu enal, kasidamekan nu lala’, nikayadahan nu sauwac, caay kakelah ku sapananum tu nikalukan nu umah, sakusaan sa idaw aca ku ungcung atu dihep. nu walian a buyu’ ya A-ten (阿登) han, u nikatalakaw sa makaala tu 694 m (Botlange (Po-te-lan-ze 博特朗日) a buyu’ masakilakilangan, nikayadahan nu baba’tuan maadih tu, caay kakapahan anu kalukan. uynisa u sakaidaw aca nu kayadah nu aadupan i tida a musadibu masaupu a kakaudipan.

比利時分為三大地理區域：西部的海邊平原、中部的高原、以及東部的阿登山脈。西部平原地勢平坦，有諸多圍海造出的窪地。中部為漸漸升高的平原地區，土地富饒，河流眾多，灌溉充分，同時也有一些洞穴和峽谷。東部為阿登山脈，地勢升高，最高點海拔694米（博特朗日山：Signal de Botrange），多森林，多處基岩裸露，不宜耕種。這也是比利時大多數野生動物的棲息處。

nu Belguim a sakahenulan a sauwac sa, idaw ku Scheldt (Se-hay-el-te ) a sauwac, pakay i Doornik (Tu-el-nay 圖爾奈), Ghent (Ken-te’ 根特), Antwerp (An-te’-uyi-pu 安特衛普) atu Meuse (Mo-ce 默茲) hanany a sauwac, maycaliway musilsil, caliwayan kya Namur (Na-mu-el 那慕爾), Liege (Li-ze 列日).

比利時主要河流有：斯海爾德河，流經圖爾奈、根特、安特衛普和默茲河，流經那慕爾、列日。

nu demiadan (氣候)

kaladihkuan ku demiad u mahida bayuay a kalahida, i kasienawan sa kaladihdihkuan, i lalud sa banihiw saan, hina udad, cacay a bulad sa katulakan nu demiad sa 0-3°C, i pituay a bulad sa katulakan nu demiad sa 14-19°C; mihmihcaan a nikaudad sa makaala tu 700-900 mm, i satalakaway a enal atu buyu’buyu’an sa makaala tu 1500 mm kayadah.

屬溫帶海洋性氣候，冬季溫和、夏季涼爽、多雨，1月平均氣溫0－3 °C，7月平均氣溫14－19 °C；年降水量700－900毫米，高地達1500毫米。

nu kalisiw (經濟)

nikatuudan nu kacacelcelan nu tademaw i Belguim, u sakasilacul nu sakay mukingay a kalukawawan a kitidaan, u matabalay a miteka tu nu mukingay iti 19 a seci i Europe pasumad tu nu mukingnay a kanatal. u Belguim sidahkecan tu sakapahay a mingtu, cacaliwayan a sauwac, silamalay atu nipadadanan tu cacaliwayan nu kadideng, u sakusaan sa sikaydih tu a masasungaay atu belaway a kanatal sakay nu kalisiway a nikalalacal pabaluhay tu u ngalal nu udip. saka u kaidaw nu sisacabayan i O’mon, u Belguim sa maydih a taneng pulung han ku O’mon baluten ku nu Europeanay a pakalisiway, Belguim iti 1999 a mihcaan i sayaway a bulad sa mala u nu micukaymasay tu ya EUR (O-yen 歐元) hananay a kanatal, u ya nu Belguimay a Franc (Fa-lan 法郎) hananay sa iti 2002 a mihcaan mahamin a mapakutay.

人口稠密的比利時是世界上工業最發達的地區之一，是19世紀初歐洲大陸最早進行工業革命的國家之一。比利時擁有完善的港口、運河、鐵路以及公路等基礎設施，為與鄰國更緊密的經濟整和創造條件。作為歐盟的創始會員國之一，比利時十分期盼歐盟能整合整個歐洲的各個經濟體。比利時1999年1月成為首批使用歐洲統一貨幣歐元的國家之一，原比利時法郎在2002年被完全取代。

u nu Belguim a nipakalisiw sa miida tu nu kitakitay a kalalacalan. i kanatal sa ya GNP sa makaala tulu a tusa a nipatahkal, nitulakan tu masacacayay nu tademaw sa, malatusa nu tatungduhan nu Germany a kanatal kayadah, lima ku nikiyadahan tu Dipun a nikatatungduhan, ina Belguim nipatahkalan a misiwbay sa u nikakapah sa, sakahenulan ya kakitidaan nu na enengan atu sikaidaw nu satalakaway nutineng atu nu mitesekay, masasidumaay nu kamu, atu maylayay nu binacadan icelang. u sakahenulan sapasiwbay nipiida tu cacakayan sa ya kakanan, kikay, budawang (u sasanga’an henay), simal, u sapacamul tu zayliw a tuudtuud, atu sapitenun tu dikuc a zayliw, sakay i hekal a nipipasiwbay sa, idaw ku chocolate (Ciw-ke-li 巧克力), kadideng, u tiking, sapaiyu, budawang (u masanga’ay tu) atu tuud nu dikudikuc.

比利時的經濟十分倚賴國際貿易。全國GNP大約三分之二來自出口，人均出口是德國的兩倍，日本的五倍。比利時的出口優勢來自於其重要的地理位置以及高度技術化、多語言以及高效率勞動力。比利時主要進口食品、機械、鑽石（未成品）、石油、化工材料、紡織品；主要出口巧克力、汽車、鋼鐵、藥品、鑽石（成品）、紡織品等。

kakitidaan nu Belguim kalaamisan ya Antwerp (An-te-uy-pu 安特衛普) u sakatusaay nu katabakiay a minatu, kotosi sa u mala nu kitakitay satabakiay nu maycunusay tu nu nalimaanay a misanga’ tu budawang, sikaidaw nu kasenengan a nipangangan tu budawangay a tuse han.

位於比利時北部的安特衛普為歐洲第二大港，同時也是世界上最大的鑽石加工地，有鑽石之都的稱譽。