Columbia

Columbia(哥倫比亞)

Columbia(哥倫比亞)

Columbia kapulungan a kanatal (哥倫比亞共和國)（西班牙語：República de Colombia）, pangangan han tu Columbia(哥倫比亞), u Nan-me-cuw(南美洲) i satipan nu amisanay a kanatal.

(u kamu nu Hulam: 哥倫比亞哥倫比亞共和國（西班牙語：República de Colombia），通稱哥倫比亞，是南美洲西北部的一個國家)

u Columbia (哥倫比亞) sa ilabu nu Congnanmeico, itiza i 4 00 N, 72 00 W, u ahebal nu lala’ mapulung sa 1,138,910 km², u ahebal nu lala'ay sa 1,038,700 km², u ahebal nu nanumay sa 100,210 km²

,hamin nu tademaw sa 47,220,856. kakalukan umah sa 37.50%, kilakilangan umah sa 54.40%, zumaay henay umah sa 8.10%

tapang tusu nu kanatal(首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Bogota (波哥大).

sapadateng nu kanatal demiad(國家紀念日)

sapadateng nu kanatal demiad sa 20 bulad 7 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal(元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Iván Duque Márquez (伊萬·杜克·馬爾克斯), micakat a demiad sa i 2018 a mihca 8 bulad 7 demiad.

u hata nu Colombia

u kulit nu hata nu Colombia sa ,situlu a kulit, u takuliway u semilaway atu sumanahay.

Columbia(哥倫比亞) Ke-lum-bi-ya-kung-he-ku(哥倫比亞共和國)（西班牙語：República de Colombia）, pangangan han tu Columbia(哥倫比亞), u Nan-me-cuw(南美洲) i satipan nu amisanay a kanatal.

(u kamu nu Hulam: 哥倫比亞哥倫比亞共和國（西班牙語：República de Colombia），通稱哥倫比亞，是南美洲西北部的一個國家。)

laylay (歷史)

i kasumamadan henay u Ci-pu-ca(奇布查) a binacadan u Yin-ti-an(印第安) a tademaw i tini muenengay tina lala’an Spain (西班牙 ) mihephepay (探險者) pakalatu 1500 a mihcaanay, katukuh tu kuynian a kakitizaan maka awas tu mangangayawan, u hitay, unikawlah nu ngangayaw atu libung nu imelang, masulup amin ku balucu’ nu i tiniay Ci-pu-zen(奇布查) a tademaw, u heni kalamkam satu a patizeng a i tiza nueneng satu i 1717 a mihcaan malahatu mala u pasu u Spain (西班牙) i Nan-me-cuw(南美洲) nu satipan nuwamisan a kakitizaan nu micumuday a lala’an kakitizaan “a Sin-ke-la-na-ta「新格拉納達」.

(u kamu nu Hulam: 古代為奇布查族等印第安人的居住地。西班牙探險者大約在1500年左右到達這個地區，通過戰爭、勞役、戰利品和疾病徵服當地的奇布查人。他們很快建立定居點，並於1717年發展成為包括了西班牙在南美洲西北部的所有地區的殖民地「新格拉納達」。)

Columbia(哥倫比亞) mikawaw tu misateked i 1810 a mihcaan a mabuwah pitu a bulad sabaw tusa a demiad musakamu amiliyas tu Si-pang-ya(西班牙) a misateked , sazikuzay i 1819 a mihcaan maala pakademec tu, 1821 a mihcaan atu ayzaay a E-kua-du (厄瓜多), Wey-ne-zuy-la(委內瑞拉), Pa-na-ma(巴拿馬) u nikasakaput tu tabakiay a Columbia kapulungan a kanatal (大哥倫比亞共和國), ayza satu Sin-ke-lan-na-ta (新格蘭納達) pasumad tu ngangan nu tabakiay a Columbia kapulungan a kanatal「大哥倫比亞共和國」（Gran Colombia）han Si-meng-pu-li-wa-li-wa-el(西蒙·玻利瓦爾) tahekal mala zung-tung (總統), katukuh i 1830 a mihcaan unian a mihcaan Si-meng-pu-li-wa-li-wa-el(西蒙·玻利瓦爾) micuzuh tu unian a kanatal tu nizatengan nu tademawan min, lalabu nu kanatal u cen-ce a tu lala’ malaengeli’ sazikuzay satu i a 1830 a mihcaanWiy-ne-zuy-la (委內瑞拉) atu E-kuwa-du (厄瓜多) miliyas tu tabakiay a Columbia kapulungan a kanatal (大哥倫比亞共和國) a misateket, Ta-ke-lun-pi-ya-kung-he-ku(大哥倫比亞共和國) namahini satu malaliyas, Pu-li-wa-li-wa-el(波利瓦爾) i kalaluman patay satu, tabakiay a Columbia kapulungan a kanatal (大哥倫比亞共和國) u liwan a lala’ pasumat han ku ngangan Sin-ke-la-na-ta「新格拉納達」（Nueva Granada）, 1856 a mihcaan pasumad tu ngangan Ke-lan-na-da-lian-bang「格蘭納達聯邦」（Confederación Granadina）han, 1863 a mihcaan pasumad aca tu ngangan Columbia-he-cung-ku「哥倫比亞合眾國」 han, sazikuzay（Estados Unidos de Colombia）, Sazikuzay i 1886 a mihcaan pasumad aca tu ngangan nu Columbia kapulungan a kanatal「哥倫比亞共和國」han, nika lalabu nu kanatal caay kalecat kuni u cen-ce u icelang pikuwan makelap nu zumaan nu sangaan tu malaliyasay mahiza tu malalit satu hina mabuwah tu lalabuay kinangangaaw , hina buwah mangangayaw ku lalabuay nu kanatal, 1903 a mihcaan Pa-na-ma(巴拿馬) I tini a Me-ku tu pipadang mamakay Columbia a nisakateked (哥倫比亞獨立).

(u kamu nu Hulam:哥倫比亞的獨立運動於1810年爆發，7月20日宣布脫離西班牙獨立，最終在1819年取得勝利，1821年與現厄瓜多、委內瑞拉、巴拿馬組成大哥倫比亞共和國。此時新格蘭納達改名為「大哥倫比亞共和國」（Gran Colombia），西蒙·玻利瓦爾出任總統，直至1830年。這段期間西蒙·玻利瓦爾推動該國的民主。國內政治和領土的分裂最終導致1830年委內瑞拉和厄瓜多脫離大哥倫比亞共和國獨立，大哥倫比亞共和國也因而解體，波利瓦爾在失望中死去。大哥倫比亞共和國的其餘領土改名為「新格拉納達」（Nueva Granada）。1856年改名「格蘭納達聯邦」（Confederación Granadina）。1863年又改稱「哥倫比亞合眾國」（Estados Unidos de Colombia）。最後在1886年，名稱變更為「哥倫比亞共和國」，但是境內不同政治勢力割據一方所造就的分裂局面仍然延續下去，並三不五時引發內戰，1903年巴拿馬亦在美國的支持下自哥倫比亞獨立。)

imahini Columbia(哥倫比亞) mahiza tu nu padang henay a hitay mahiniay a hitay patinaku u Columbia ke-min-uw-zuan-li-lian (哥倫比亞革命武裝力量)（FARC））, atu pacakayay tu siledekay a sapayu’ malawlaw tu satu, u lalabu nu kanatal a cen-ce kikasumad tu masakangelu’an tu atu pihazen tu kuni papelpel ku ni kauzip nu binawlan amin, amalilit ku lalayan nu Columbia (哥倫比亞) a kanatal.

(u kamu nu Hulam: 迄今，哥倫比亞仍然受到游擊隊起義軍（例如哥倫比亞革命武裝力量（FARC）），以及毒品貿易盛行的困擾，使國內政治、經濟改革變得十分困難，也嚴重威脅公眾的生命安全，影響哥倫比亞的國際關係。)

namisateked hawsa katukuh i 2002 a mihcaan, umisatekeday a misakaputay atu u mazekeday a sakaput, Ze-yu-dang (自由黨) atu Paw-su-dang(保守黨) kakutay sa a mikawaw, Columbia(哥倫比亞) a cung-dung ci U-li-wey(烏里韋) namala cung-dung tu 2002 a mihcaan, miala tu pasaicelang atekatay a pakawananay a zazanan, FARC malawitan nu uynian a kanatal a zen-bu, u kawaw namakay anitu ni ungangayaw i 1983 a mihcaan namipatay tu wama ni U-li-wiy(烏里韋)， namacakat i pabaw U-li-wiy(烏里韋) hasa, amipelpel tu Columbia(哥倫比亞) mingayaw ku saayaway a kawaw satu.

(u kamu nu Hulam: 獨立以後至2002年，自由黨和保守黨輪流執政。哥倫比亞總統烏里韋2002年上台後，採取更強硬的右翼路線，FARC遭該國政府大力圍剿。事源哥倫比亞革命武裝力量於1983年曾殺死烏里韋的父親，烏里韋上台後，以打擊哥倫比亞革命武裝力量為首務。由於烏里韋拉近了哥倫比亞與美國的距離，美國大力資助哥倫比亞。因政府打擊力度增強，哥倫比亞革命武裝力量逐漸遭到削弱。)

u lala’ nu hekal地理

An-di-de-san a buyu’an pabesut I nusatipa, malaliting ku buyu’ atu dihep, I lilies nu bayu’ mapetpetay a nenal,satipan nu anisanaynu Ma-ke-da-lay-ma-he(馬格達萊納河) I sasa malikit masaupu I masanenalay, sawalian u Ya-ma-sun-he(亞馬孫河) atu Au-li-nu-ke-he(奧里諾科河) ipabaw nu kasacilis nu sauwac malikit tayza i masanenalay, macalap mahamin ku kanatal u he bala 2/3 ku hekal nu lala’.u demiad nu mauzipay nulangaway Ke-lun-pi-ya(哥倫比亞) tungusay u mauzipay nulangaway u aadupan nu hekal nu lala’ u kakakilac a kakitizaan, u akudiay a kakitizaan.

(u kamu nu Hulam: 安地斯山脈縱貫西部，山谷相間，沿海是狹窄平原，西北一帶為馬格達萊納河下游沖積平原；東部為亞馬孫河與奧里諾科河上游支流沖積平原，占全國面積的三分之二。)

Sakakawawan a keni nu kakitizaan行政區劃

Columbia(哥倫比亞) a kanatal mala u 3/2 a niyazu’ atu cacay kahenulan a tuse.

(u kamu nu Hulam: 哥倫比亞行政區劃哥倫比亞全國劃分為32個省和1個首都區)

zen-ze(政治)

Ke-lun-pi-ya(哥倫比亞)a zen-ze u cung-tung ku situngusay tu nu Min-cu-ze-cung-he-ku(民主制共和國) i panutek i lalabu a mikawaw, i tini i lalabu a sakakawawan Columbia-cung-tung(哥倫比亞總統) u satalakaway nu kanatal u sibunuay aca a zen-ze mikawaw a tukatuutay a sakaputan, Sin-zen-cuan(行政權) si tungusy mikawaw u zen-bu ku mikawaway, Columbia cenhu (哥倫比亞政府) atu Ku-huy tusaay a tatengilan a kanatal, Can-iy-uyan(參議院) atuKung-iy-uen(眾議院) situngusay tu hulic Li-ba-cuan(立法權), Se-ba-ki-go(司法機構) misateked mikawaw tu nu hulic a kawaw King-ci-hiy-zen-sin-si-se(經濟學人信息社) i 2016 a mihcaan u Ke-lun-pi-ya(哥倫比亞) mala tusa nu u kasatademaw a nizatengan nu kanatal.

(u kamu nu Hulam: 哥倫比亞政治是在一個由總統代議民主制共和國的框架內進行的，在這個框架內，哥倫比亞總統既是國家元首也是政府首腦，實行多黨制。行政權由政府行使。哥倫比亞政府和國會兩院、參議院和眾議院均享有立法權。司法機構獨立於行政機構和立法機構。經濟學人信息社在2016年將哥倫比亞評為「部分民主」的國家。)

Tademaw(人口)

Columbia(哥倫比亞) i tiniay a binacadan In-ti-an-zen(印第安人), Si-pang-ya(西班牙) u micunutay a tademaw atu By-cuw nu kuli matenes ku ni kalalamel nueneng malaacawa pinaay tu lasubu a mihcaan hausa siwawa tu malalamelay tu ku izang nu In-o-hun-huy-zen-cun(印歐混血人群) tademaw mala tu（58%）salengacay a tademaw pakala tu（20%）lumeni'ay salengacay malalemay a wawa （14%）lumeniay a tademaw（4%） atu In-ti-an u lumeni'ay a tademaw malalemelay a wawa（3%）ayzasatu uyza dada’ pakala tu 1% ku tademaw u mapalucekay u tatenga'ay a tademawan, satu izaw tu nu uzapay a kamu atu lisin nu In-tian-zen(印第安人), Ke-lun-pi-ya(哥倫比亞) a ngangan a lisin u Tan-ku-ciw(天主教).

(u kamu nu Hulam: 哥倫比亞當地土著印第安人、西班牙殖民者和非洲奴隸長期混居、通婚，幾百年後產生了混血的印歐混血人群（58%）、白人（20%）、黑白混血兒（14%）、黑人（4%）和印第安—黑人混血兒（3%）。現在，只有大約1%的人被認定是純種而且保有自己語言和風俗的印第安人。哥倫比亞的主要宗教是天主教。)

Ke-lun-pi-ya(哥倫比亞) nu La-ding-me-cuw(拉丁美洲) a tademaw u sakatulu u tabakiay a kanatal, i Pa-si(巴西) atu Mu-si-ke(墨西哥) hawsa nu malukay a tademaw katuud sa pasayza i tuseay a tademaw palalecat pakay 1951 a mihcaan 57% ku talakaw katukuh 1994 a mihcaan tu 74%. 30 tuse nu tatemaw, malakunit tu 100,000 nuwalian siwa ku i sasaan a kenis micalat tu Ke-lun-pi-ya(哥倫比亞) a hekal nu lala’tu 54%, nika caay pakala tu 3% a tademaw, tademaw u kakatuud nu tademaw i sasacacay kakatuud cacay a tademawan tu ping-ban-cian-mi.

(u kamu nu Hulam: 哥倫比亞是拉丁美洲人口第三大國，在巴西和墨西哥之後。農村人口大量湧向城市。城市人口比例從1951年的57%上升到1994年的74%。30個城市的人口超過100,000。東部9個低地省份占哥倫比亞面積的54%，但是只有不到3%的人口，人口密度低於1人／平方千米。)

kawaw nu hitay(軍事)

Columbia(哥倫比亞) nu La-ting-me-cuw(丁美洲) u satabakiay a kanatal nu kawawa nu hitay izaw ku i tiniay u satabakiay u saicelangay a kawaw nu hity ayza u malahitaay a hitay izaw ku 445,000 ku tademaw, i tuni i kitakit u sakasabaw cacay, u pilawpes tu kalisiw nu hitay 121.45 i’nu amilika a kalisiw, i La-me(拉美) kanatalan uyza dada' i Bazil(巴西).

(u kamu nu Hulam: 哥倫比亞是拉丁美洲的軍事大國，擁有當地規模最大的軍事力量，現役部隊為445,000人，位居世界第11位，軍費為121.45億美金，在拉美國家中，僅次於巴西。哥倫比亞的國家武裝力量根據其憲法第216條，由正規軍的陸軍、海軍、空軍和準軍事部隊的「國民警察」組成，正規軍以維護國家主權、獨立、領土完整和憲法秩序為根本宗旨)

cin-ci(經濟)

Columbia a cin-ci ha tinikatenes masaadidi’ nu kanatal zen-bu anizatengan mawada tu atu siykay zen-bu a kasilut caay kanetek mahini ku nikalilit ayza satu Ke-lun-pi-ya(哥倫比亞) zen-bu micuzuh tu Iyang-law-cing(養老金) pasumat sapahapay tu babalaki a kalisiw, atu masazumaay mawada tu ku inaay a sakakawawan a hulic, zayhan i ayawway ningangayawan tu mahicahicaay a kawawa. Columbia (哥倫比亞) tusa kuni u patahekalan a nilaculan u simal atu kuhi i ayaw caay ka kaph, kuhi u ni alaan kayadah atu aca caay ka kapah, simal paydemiad mawada’ tu kuni patakal, maydih a lalit asa miazih mipatadas tu baluhay a ubah nu sumal.

(u kamu nu Hulam: 哥倫比亞的經濟長期以來受到國內需求短少、政府預算減少，以及社會、政治秩序不穩定等因素的影響。現今，哥倫比亞政府推動養老金改革，以及各種減少失業率的政策，因應當前各種挑戰。哥倫比亞的兩大出口產業：石油和咖啡前景不明朗，咖啡的收獲量與價格，前景並不樂觀，石油則日益減產，需要持續探勘、開發新的油田。)

lalangawan (文化)

Columbia(哥倫比亞) mahamin a mihcaan papulung tu cacay u kalinulakan a kawaw nu lisin, mahiniay u patinaku tu mahiniay u nu “tedemaway caay kunutuuday a lalangawanay u ni subelitan a caysan a nilaculan, tayhiw amipangangan ni sulitan tu Pa-lan-ci-ya-ciy-nian-hua「巴蘭基亞嘉年華」.

(u kamu nu Hulam: 哥倫比亞擁有全年自成一個體系的節慶活動，例如已經列入「人類非物質文化遺產代表作名錄」的「巴蘭基亞嘉年華」等。此外，哥倫比亞也有豐富的舞蹈文化，例如倫巴、莎莎舞等。)

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan (外部連結)

CIA
外交部
List of current heads of state and government
中文維基百科-哥倫比亞：[1]